بحث درباره تأمین گوشت قرمز و تنظیم بازار آن در ایران همواره موضوعی داغ بوده است. در سال‌های اخیر، دولت برای کنترل قیمت گوشت و تأمین نیاز داخلی، به واردات گوشت تنظیم بازاری روی آورد.
واردات گوشت تنظیم بازاری در ایران با هدف کاهش قیمت گوشت در بازار و کنترل تورم آغاز شد. این اقدام معمولاً در مواقعی صورت می‌گیرد که تولید داخلی گوشت با کمبود مواجه شده یا قیمت آن به شدت افزایش یافته است. دلایل مختلفی از جمله خشکسالی، افزایش هزینه‌های تولید و کاهش سرانه مصرف گوشت به عنوان عوامل مؤثر در این تصمیم‌گیری‌ها مطرح می‌شوند.
از جمله دلایل و اهدافی که واردات گوشت دنبال می‌کرد این بود که با واردات و افزایش عرضه گوشت قرمز در بازار، میان فروشندگان و تولیدکنندگان رقابت ایجاد شود و در نتیجه قیمت‌ها کاهش یابد. علاوه بر رقابتی شدن بازار ، با این اقدام در مواقعی که تولید داخلی گوشت با کمبود مواجه می‌شود، واردات نیاز مصرف‌کنندگان را تامین کند. اما علاوه بر این مزایا برخی مسائل نیز مطرح می‌شود که شاید گوشت‌های وارداتی به نسبت تولیدات داخلی کیفیت کمتری داشته باشند و یا واردات بی رویه ممکن است که بر تولیدکنندگان داخلی تاثیرات منفی تحمیل کند و انگیره آن‌ها را برای افزایش تولید کاهش دهد. از سویی نیز واردات گوشت نیازمند صرف ارز است که می‌تواند بر منابع ارزی کشور فشار وارد کند.
اما نکته قابل توجه این است که هم‌اکنون تنها حدود ۲۰ درصد از نیاز سالانه کشور به گوشت قرمز از طریق واردات تأمین می‌شود و از این مقدار نیز تنها ۷ درصد با ارز ترجیحی تأمین می‌شود و به‌عبارتی سالانه حدود ۱۷۰ هزار تن گوشت قرمز گرم و منجمد وارد کشور می‌شود که نقش مهمی در تنظیم بازار و دسترسی اقشار آسیب‌پذیر به گوشت قرمز دارد.
گوشت‌های گرم وارداتی دارای پروتکلی است که اگر رعایت نشود قطعاً اجازه ورود به کشور ندارد، به‌عنوان نمونه گوشت‌های گرم وارداتی از کشورهای روسیه، مغولستان، پاکستان و… در حضور دامپزشک و روحانی ایرانی در کشتارگاه کشور مبدأ ذبح شرعی می‌شود، این گوشت‌ها در مرز ایران مجدداً توسط دامپزشک زیر نظر سازمان دامپزشکی کنترل می‌شود تا اجازه ورود به کشور پیدا کند.
همچنین در واحدهای کشتارگاهی کشور پس از ورود، قطعه‌بندی و وکیوم می‌شود و در شهرهای مرزی باعث ایجاد اشتغال شده که در آنجا هم کلیه اقدامات با کنترل دامپزشک ناظر صورت می‌گیرد.
نکته جالب‌تر اینکه حمل گوشت قرمز از کشتارگاه اولیه تا مراکز قطعه‌بندی و… با ماشین‌های یخچالدار و ترموگراف‌دار انجام می‌شود و درصورت هرگونه تغییر دما و یا بروز مشکل، دامپزشک‌های مربوط اجازه ادامه مسیر را نمی‌دهند.
مساله قابل تامل دیگر اینکه پس از عبور از کشتارگاه‌های قطعه‌بندی کننده و وکیوم‌کننده، باز با همان پروتکل، ماشین‌ها به سمت مراکز استان‌ها حرکت می‌کنند و مجدداً در سکوهای تخلیه پس از تایید دامپزشک مستقر، اجازه تخلیه می‌یابند و ناظران بهداشتی هم با تائید دما و ترموگراف در کل مسیر، سلامت گوشت قرمز را برای تخلیه اعلام می‌کنند و حتی در واحدهای بسته‌بندی خانوار هم دامپزشک مستقر وجود دارد.
اما یکی از چالش‌هایی که در مسیر واردات وجود دارد این است که برخی گوشت‌های وارداتی از هر مبدا به غیر از برزیل را مورد نقد قرار می‌دهند اما مقایسه گوشت وارد شده از مبدأ برزیل به کشور با گوشت‌های وارد شده از سایر مبادی نشان می‌دهد که گوشت‌های وارداتی برزیل که از قیمت بالاتری برخوردار است، به‌صورت مخلوط وارد کشور می‌شود و بین ۴۰ تا ۷۰ روز زمان برای واردات این گوشت‌ها صرف می‌شود که طبیعی است شرایط ماندگاری پرریسک‌تری را تجربه می‌کند.
نکته دیگر اینکه واردکنندگان گوشت از کشورهای روسیه، پاکستان، مغولستان و… قبل از وارد کردن گوشت قرمز به کشور از هیچ مرجعی ارز مورد نیاز را دریافت نمی‌کنند، این در حالی است که بر پایه شنیده‌ها برخی از واردکنندگان گوشت قرمز از برزیل تحت عنوان خود تأمینی مبالغی ارز قبل از واردات گوشت دریافت می‌کنند که تفاوت زمانی دریافت ارز تا رفع تعهد و وارد کردن کالا به چند همت سودآوری برای آن‌ها منجر می‌شود.
مسئله‌ای که از سوی کارشناسان مطرح می‌شود این است که یکی از آسیب‌های امروز جامعه، مشکل بیکاری و به‌دنبال آن آسیب‌های اجتماعی ناشی از بیکاری است و با وارد کردن و وکیوم کردن گوشت قرمز از مبادی کشورهای پاکستان، روسیه و مغولستان اشتغالزایی بسیاری ایجاد می‌شود، به‌طوری که هزاران نفر هم‌اکنون در کشتارگاه‌های اردبیل، تبریز، زاهدان و چابهار برای قطعه‌بندی بی‌خس کردن، وکیوم‌بندی و حمل و نقل گوشت قرمز از این مبادی مشغول به کار هستند.
اما آنچه که موجبات امیدواری و خوشنودی را فراهم می‌کند این است که امروز بخش قابل توجهی از نیاز کشور به گوشت قرمز توسط دامداران زحمتکش داخل کشور تامین می‌شود و به گفته منصور پوریان – رئیس شورای تامین دام کشور-در حال حاضر وضعیت زایش‌ها به گونه‌ای است که ما شاهد بهبود وضعیت دام خواهیم بود و جمعیت بالایی را جهت کشتار خواهیم داشت بنابراین در بهار شاهد عرضه بالای دام در کشورمان خواهیم بود چرا که جمعیت دام‌ها نسبت به سال گذشته در بازه زمانی مشابه افزایش ۴۰ درصدی داشته است. این مسئله یک نشانه مثبت برای صنعت دام کشور در بخش سبک است.
وی اظهار کرد: با این افزایش حجم دام طبیعتا با حجم مناسبی در دام سبک نیز مواجه خواهیم بود و این درحالیست که در فصل بهار نیز زایش‌ها در مناطق سردسیر صنعت تولید ادامه دارد و از کیفیت و کمیت مناسبی نیز برخوردار خواهد بود. علت این افزایش جمعیت دامی نیز واردات و تامین گوشت تنظیم بازاری بود. این تامین گوشت به ویژه در تهران و البرز موجب شد تا گله‌های مولد در کشور دست نخورده باقی بمانند و همین دست نخورده باقی ماندن آن موجب شد تا جمعیت دامی چه در گوساله و چه در گوسفند افزایش پیدا کند.
با وجود اینکه شرایط نگهداری گوساله با گوسفند متفاوت است و به‌طور مثال گوساله در فضای بسته نگهداری می‌شود، ولی همچنان حجم دام سنگین نیز نسبت به سال گذشته افزایش ۳۵ درصدی داشته است. جمعیت گوساله پای کشتار بسیار مناسب است و این شرایط نیاز به یک مدیریت مناسب دارد تا دامدار و تولیدکننده حمایت شوند و نکته مهم این است که با نزدیک شدن به ماه‌های آخر سال، حجم دام‌های داخلی افزایش می‌یابد که باید وارد بازار شوند و این حجم از واردات دام به بازار موجب می‌شود که ما شاهد کاهش قیمت گوشت گرم در بازار باشیم.
سرویس خبری:اقتصاد و بازار
منبع:ایسنا
