گروه استان‌ها: سال گذشته شهرستان دامغان با تولید بیش از ۲۵ هزار تن محصول پسته توانست گردش مالی سه هزار میلیارد تومانی داشته باشد و برآورد کارشناسان از برداشت محصول پسته امسال این شهرستان نزدیک ۵۰ هزار تن بوده است که می‌تواند با توجه به افزایش قیمت این محصول میلیاردها تومان پول عاید استان سمنان کند.
پسته در واقع آنقدر ظرفیت دارد که می‌توان (به صورت استعاره) در استان سمنان را بست و فقط با فروش همین محصول یک سال تمام در هشت شهرستان استان سمنان طرح‌های عمرانی را اجرا کرد.
برند سازی رکن اصلی پسته
یک کارشناس مسائل اقتصادی با بیان اینکه رمز موفقیت پسته در برند سازی آن است، گفت: اگر معرفی و ترویج پسته به مثابه برند مرکز استان سمنان صورت نمی‌گرفت هرگز شاهد چنین رشدی در شهرستان‌های دامغان، شاهرود و حتی میامی نبودیم امروز جالب است که در میامی ما یک هزار و ۵۰۰ هکتار پسته کاری داریم در حالی که تا پنج سال پیش کل میزان اراضی پسته کاری این شهرستان به ۳۰۰ هکتار نمی‌رسید.
علیرضا معصومی با بیان اینکه رشد کمی پسته در استان سمنان مدیون تلاش افرادی است که توانستند این محصول را با همه دشواری‌هایش به برند ملی تبدیل کنند، بیان کرد: پسته آنقدر ظرفیت دارد که در صورت استفاده از مرز هوایی استان سمنان در شاهرود می‌توانیم آن را به صورت تازه خواری نیز صادر کنیم که بازار بسیار خوبی در آسیا و اروپا خواهد داشت.
وی با بیان اینکه برند سازی مقوله‌ای است که به سادگی به دست نمی‌آید اما وقتی حاصل می‌شود مانند درختی است که میوه‌های فراوانی می‌دهد، افزود: امروز زمان آن رسیده که از این میوه استفاده شود اما مشکل بزرگ اینجا است که آنطور که باید و شاید به رشد کیفی محصول پسته در استان و فرآوری آن بها داده نشده است. به عبارت دیگر از ۲۰ درصد از وقت و انرژی که صرف برند سازی پسته شد، صرف صنایع تبدیلی آن می‌شد امروز گردش مالی بیشتری را بدون نیاز به توسعه کمی اراضی تحت کشت شاهد می‌بودیم.
هدف گذاری رشد تولید پسته
رئیس جهاد کشاورزی دامغان اما با بیان اینکه رشد ۱۰۰ درصد تولید محصول پسته در این شهرستان هدف گذاری شده است، گفت: در افق ۱۴۰۴ باید در شهرستان دامغان ۱۰۰ هزار تن پسته معادل ۱۰۰ درصد مقدار تولیدی در سال جاری، باشد و لذا برای این منظور برنامه‌ریزی‌هایی صورت گرفته است.
علی‌اصغر امامیون که در جمع خبرنگاران این سخنان را به زبان می‌آورد بیان کرد: ۱۱۵ ترمینال فرآوری پسته در مناطق مختلف مشغول به فعالیت است و سالانه بیش از ۵۰ درصد محصول را فرآوری و آماده عرضه می‌کند لذا یکی از سیاست‌های ما در واقع ارزش افزوده بخشیدن به محصول پسته این شهرستان است.
وی از جذب تسهیلات نگهداری باغات از محل تسهیلات بهین یاب نیز خبر داد و ابراز کرد: اجرای طرح‌های آبیاری تحت‌فشار و کم‌فشار، اجرای پروژه‌های آب‌وخاک، انتقال آب استخر ذخیره آب کشاورزی، بهسازی اراضی و راه‌های بین مزارع به خصوص در جنوب دامغان، مرمت و بازسازی قنوات و کانال‌های آب از جمله دیگر کارهایی است که برای بهره برداران پسته در این شهرستان انجام شده است.
افزایش تولید پسته در استان سمنان
پسته تنها در دامغان کشت نمی‌شود اما معروف‌ترین نوع پسته‌های استان و بیشترین نوع زیرکشت در این شهرستان قرار دارد و در واقع دامغان به الگویی برای توسعه کشت پسته در استان سمنان نیز بدل شده است برای مثال از میامی خبر می‌رسد که بیش از یک هزار و ۵۰۰ هکتار شامل ۷۰ درصد بارور و ۳۰ درصد نهال زیر کشت رفته و می‌تواند در سال‌های آتی ظرفیت خوبی برای تولید پسته باشد.
پسته آنطور که نماینده دامغان در مجلس نیز می‌گوید توانسته تحول خوبی را نیز در سطح استان سمنان ایجاد کند. علی اکبر علیزاده برمی معتقد است: پسته یک نوع مزیت اقتصادی منطقه محسوب می‌شود در نتیجه باید توسعه آن یک راهبرد منطقی داشته باشد.
وی با بیان اینکه وجود باغات پسته در دامغان است که سبب تقسیم ثروت به طور طبیعی میان مردم شده است، تاکید کرد: طبق آمارهای رسمی، بانک‌های دامغان در هنگام برداشت پسته به رتبه اول یا دوم استان ارتقا پیدا می‌کنند و این نشانگر اهمیت این محصول استراتژیک برای شهرستان است.
ضرورت توجه به محصول پسته
نماینده دامغان در مجلس بیان می‌کند: توجه به زمینه توسعه کیفی پسته به مثابه یک محصول فوق‌العاده راهبردی نباید یک امر مقطعی و زودگذر باشد چرا که این محصول شرایط بسیار خوبی در شهرستان دارد لیکن ایجاد پارک علم و فناوری و حمایت از تحقیقات علمی در حوزه پسته در شهرستان، اهمیت ویژه‌ای دارد.
علی‌اکبر علیزاده برمی با بیان اینکه باید بتوانیم ظرفیت پسته را در دامغان از لحاظ کیفی و کمی تعمیق ببخشیم، ابراز کرد: باید پسته دامغان در تمام طول سال و در مراحل مختلف با اقدامات گوناگون به مردم ایران شناسانده شود این ظرفیت همچنین می‌تواند سبب گردشگری، توسعه اقتصادی و اشتغال نیز شود.
ناگفته نماند که در کنار پسته محصول فندق نیز در سال‌های اخیر به خصوص در دیباج دامغان و همچنین گردو در شهمیرزاد توسعه خوبی پیدا کرده اما هنوز نتوانسته‌اند به مانند گردوی دامغان برند سازی شوند. اهمیت گردو زمانی درک می‌شود که بدانیم ۳۵ درصد از اشتغال این شهرستان فقط از راه زراعت و باغداری است که بیشترین آن در حوزه پسته است. نزدیک به ۲۰ هزار هکتار پسته کاری در دامغان وجود دارد که دو سوم آن را باغ‌های بارور و مابقی را نهال شامل می‌شوند نهال‌هایی که بعضاً تا چهار الی هفت سال زمان نیاز دارند که به باروری کامل برسند.
عدم توجه درست به توسعه مضر است
با این وجود اما برخی هم هستند که به با علیزاده برمی موافق نبوده و توجه این چنینی به پسته را نادرست می‌دانند و معتقد هستند که بدون برنامه‌ریزی و فقط توسعه کمی زمین‌های پسته حتی مضر هم است به عنوان مثال یکی از کارشناس کشاورزی می‌گوید: بالغ بر ۷۰ درصد درآمد باغات پسته مربوط به غیر بومی‌های دامغان و استان سمنان است که غالباً در تهران و ساری زندگی می‌کنند.
محمد مهدی ناصری با بیان اینکه توسعه کمی پسته و تغییر اراضی کشاورزی به پسته کاری جز هجوم سرمایه داران، گرانی خانه و املاک در دامغان و مشکلات عدیده جوانان و حتی اشتغال آنها در کنار پر پول کردن غیر بومی‌ها عایدی برای مردم عادی دامغان نداشته است، بیان می‌کند: نتوانسته‌ایم آنطور که باید و شاید از این ظرفیت در درون استان سمنان استفاده کنیم.
وی با بیان اینکه بخش عمده محصول دامغان به صورت خام به شهرهای رفسنجان و کرمان و … برده و منتظر شب عید می‌شوند تا با قیمت چهار برابر حاضر عرضه شوند در نتیجه سود عمد پسته کاری را دیگر شهرستان‌ها می‌برند از سوی دیگر بخش اعظم کارگران باغی هم از استان‌های دیگر می‌آیند و در نتیجه از لحاظ نیروی کار هم چیزی نصیب دامغانی‌ها نمی‌شود.
دامغان ۲۰ هزار مهمان موقت دارد
این کارشناس و فعال حوزه کشاورزی با بیان اینکه توسعه بی برنامه پسته باعث شده تا ۲۰ هزار کارگر از استان‌های دیگر به دامغان بیایند، گفت: این آمار اگر چه غیر رسمی است اما مراجع نیز می‌دانند که بسیار نزدیک به واقعیت است در نتیجه هجوم این مهمانان سبب شده تا کارگران دامغانی به دلیل دستمزدهای پایین‌تری که مهاجران می‌گیرند، بیکار شوند و سکونت گاه‌های غیر رسمی‌تر مانند بافت فرسوده شهری مملو از جمعیتی شود که آسیب‌های اجتماعی به بار می‌آورند در نتیجه اگر مسئولان نفعی در بازار پسته دامغان برای مردم این شهرستان می‌بینند برای ما هم توضیح دهند.
توسعه منطقی و ارتقای کیفی
اظهارنظرها بسیار است اما قدر مسلم اینکه به واقع باید فکری به حال توسعه کیفی با مدل‌های علمی و برنامه‌ریزی در قبال پسته استان سمنان و به خصوص دامغان کرد تا شاهد معضلاتی که کارشناسان به درستی از آن یاد می‌کنند، نباشیم.
توسعه به هر قیمتی، نمی‌تواند ما را در سطح استان سمنان به هدف گذاری که قرار است پسته برایمان در زمینه اقتصادی داشته باشد، برساند مگر اینکه بتوانیم با حمایت از تولید، مدل منطقی را برای توسعه کیفی و کمی دنبال کنیم وگرنه از داشتن چنین نعمت بزرگی در زمینه توسعه اقتصادی بی بهره خواهیم ماند.
از سوی دیگر اینکه بگوییم هیچ غیربومی نیز نباید در استان سمنان پسته کاری کند، امر درستی نیست در نتیجه باید بین جذب سرمایه گذار، توسعه منطقی کمی، ارتقای کیفی تولید و فرآوری محصولات و توجه به صنایع تبدیلی در بخش پسته تعادلی ایجاد کرد که بر حسب برنامه‌ریزی باشد.
