در شهرستان ساوه ۱۳۵ هزار هکتار سطوح باغی و زراعی وجود دارد و گندم یکی از تولیدات اساسی کشاورزان به شمار می آید که در استان مرکزی هم از این حیث رتبه مناسبی دارد.
افزون بر ۳۸ هزار هکتار مزارع گندم دیم و آبی در شهرستان ساوه کشت می شود که بخش اعظم محصول در برنامه خرید تضمینی به مراکز تعیین شده منتقل و بخشی هم برای تامین نان شهروندان به کارخانه آرد منطقه ارسال می شود اما حکایت تولید گندم امسال ساوه به دلیل کم بارشی و به بار ننشستن مزارع شهرستان جنبه ای تراژدیک و تلخ یافته است به گونه ای که غیر از اراضی آبی، در دیمزارها گندم چندانی برای برداشت وجود ندارد.
حالا کشاورز گندمکار مانده است و مزرعه ای که با امید زیاد کاشت اما نه تنها به برداشت نرسید بلکه در همان مرحله «داشت» درِ باغ سبزی به روی گله های گوسفندان شد تا این روزها دیگر نه دنبال کمباین برود و نه به فکر فروش محصولش به مراکز خرید تضمینی باشد و مزید بر این غصه، قسط های سررسید شده و وام های سنگین هم کمرش را خم کند.
تغییرات آب و هوایی، خشکسالی و عوامل دیگری مانند گرانی نهاده ها از قبیل ادوات و انواع کودهای شیمیایی و سموم سبب کاهش تولید محصولات کشاورزی و آسیب پذیری این حوزه شده است که لزوم ارائه آموزش و احصای راهکارهای عملیاتی در راستای کاهش خسارت به کشاورزان را دوچندان می‌کند.
بنا بر اعلام جهاد کشاورزی ساوه، امسال به دلیل کم‌بارشی و تخصیص نیافتن آب از سد الغدیر، حتی کشت تابستانه نیز در این شهرستان متوقف شده است و شرایطی پیش آمدهه است که مزارع گندم نیز مصرف علوفه‌ای پیدا کرده اند و کشاورزان گندمی برای عرضه به مراکز خرید تضمینی ندارند.
وصف حال مزارع شهرستان ساوه از زبان گندمکاران
یکی از گندمکاران بخش نوبران در مورد وضعیت گندم دیم، گفت: امسال به دلیل بارندگی کم، وضعیت اصلا خوب نیست و اکثر مزارع گندم دیم و حتی آبی صدمه دیدند و محصول چندانی برای برداشت ندارند.
«اردشیر بهرامی» گفت: کاهش تولید گندم حتی بر واحدهای دامداری و تامین خوراک دام در شهرستان ساوه نیز تبعات منفی برجا گذاشته است.
وی ادامه داد: از فروردین امسال تاکنون بارندگی موثری در سطح منطقه نداشتیم؛ هرچند کاشت گندم آبی وابسته به منابع آب زیرزمینی است و تولید آن به میزان بارندگی بستگی ندارد اما امسال این بخش از مزارع آبی نیز شرایط خوبی ندارند.
بهرامی، افزایش قیمت خرید تضمینی گندم از کشاورزان را قدمی مثبت در راستای حمایت از این قشر زحمتکش دانست و گفت: مهمتر از افزایش قیمت گندم، نحوه پرداخت به موقع است زیرا که بسیاری از کشاورزان ادوات و نیازهای کشت خود را به صورت ضمانتی خریداری می‌کنند و وقفه در پرداخت قیمت گندم فشاری مضاعف بر کشاورزان وارد می‌کند.
به گفته این گندمکار ساوجی، امسال حضور دلالان در بازار گندم نیز نگران‌کننده است زیرا که کشاورزان را به جای تحویل گندم به مراکز دولتی، نسبت به فروش در بازار آزاد تشویق می‌کنند و مشکلات پیچیده‌ای را به وجود خواهد آورد.
بهرامی گفت:در سال‌های اخیر خشکسالی باعث بروز آسیب‌های زیادی به گندمکاران شده است و در صورتی که حمایت مناسبی از این قشر صورت نگیرد، شاهد بی‌رغبتی کشاورزان نسبت به ادامه کشت خواهیم بود.
یکی دیگر از گندمکاران بخش نوبران گفت: امسال به دلیل کم‌بارشی، بخش بزرگی از گندمزارهای دیم شهرستان که برای هر هکتار از آنها حداقل ۳۰ میلیون ریال هزینه به کشاورز تحمیل شد، برای چَرای گوسفندان به مبلغ تنها ۲۰۰ هزار تومان به گله‌داران فروخته شده است.
«روح الله ملکی» اظهار داشت: ارتفاع گندم در مزارع بخش نوبران حدود ۲۰ سانتیمتر است که با این شرایط کمباین قادر به برداشت محصول نیست زیرا برای فعالیت این دستگاه باید گندمزارها ارتفاعی بین ۲۵ تا ۳۰ سانتیمتر داشته باشند و همین امر سبب شد که بسیاری از کشاورزان، اراضی گندم خود را در اختیار دامداران قرار دهند.
وی ادامه داد: ضرر اقتصادی کشاورزان در حالی است که بسیاری از آنها برای کاشت محصول ناچار به اخذ تسهیلات شدند و بانک ها هم کشاورزان را برای بازپرداخت وام های دریافتی تحت فشار قرار داده اند.
وی گفت: بسیاری از کشاورزان برای تسهیلات دریافتی یا سند ملکی خود را در رهن بانک گذاشته اند یا چندین ضامن معرفی کرده اند که در این شرایط بی محصولی و نداشتن درآمد شاهد تماس بانک با ضامنین و افزایش استرس این قشر زحمتکش هستیم.
وی یادآور شد: متاسفانه در عرضه تراکتور و ادوات کشاورزی نیز مشکلات جدی وجود دارد و این ماشین‌آلات به دست کشاورزان واقعی نمی‌رسد و یا به خارج از کشور صادر می شود یا اینکه در اختیار دلالان قرار می گیرد که همین مساله باعث افزایش شدید قیمت این ادوات شده است و خرید آنها را برای کشاورزان بسیار سخت کرده است.
این گندمکار ساوجی معتقد است مسئولان باید از کشاورزان در زمینه‌های مختلف به ویژه بازپرداخت تسهیلات حمایت جدی کنند؛ سود وام‌های کشاورزی ۱۵ تا ۱۸ درصد بوده و با شرایط برداشت امسال فشاری مضاعف بر کشاورز است.
ملکی، توزیع بذر مرغوب را یکی از راهکارهای حمایت از کشاورزان دانست و گفت: مسئولان باید گندمکاران واقعی را شناسایی و بذر اصلاح شده و مرغوب در اختیار آنها قرار دهند تا با کمبود بارش ها هم دچار آسیب جدی نشوند.
وی در مورد برنامه خرید تضمینی گندم نیز، گفت: دولت در سال گذشته گندم را به قیمت تضمینی هر کیلوگرم ۲۵ هزار از کشاورزان خریداری کرد اما در زمینه تامین بذر مرغوب با قیمتی متعادل اقدام چندانی نشد و در زمان کشت، گندمکاران ناگزید شدند که بذر را با نرخ آزاد و از قرار هر کیلوگرم ۴۶ هزار ریال خریداری کردند که این مسأله بر دامنه مشکلات افزود.
وی افزود: قیمت کود شیمیایی فسفات که یکی از نیازهای اساسی کشاورزان بود نیز از هر کسیه ۶۵۰ هزار ریال به چهار میلیون و ۲۰۰ هزار ریال افزایش یافت که با این شرایط بسیاری از کشاورزان امکان خرید کود را نداشتند و زمان طلایی استفاده از آن را از دست دادند، در نتیجه به فقر مزارع و کاهش راندمان و آسیب پذیری آنها در برابر شرایط کم بارشی شد.
کاهش خرید تضمینی گندم ساوه به ۳۰ درصد میانگین سال گذشته
سخنان گندمکاران ساوجی، در حالی است که مدیر جهاد کشاورزی شهرستان نیز وضعیت تولید این محصول را در ۴۰ سال اخیر بی سابقه توصیف کرد و از کاهش شدید تولید خبر داد.
«حسن شریفی» در این خصوص گفت: برداشت گندم از ۲۷ اردیبهشت آغاز شد اما با توجه به خشکسالی، توزیع نشدن به هنگام آب سد الغدیر و از طرفی قیمت بسیار پایین گندم نسبت به علوفه، کشاورزان برای تحویل گندم رغبتی ندارند.
وی ادامه داد: اکنون هرکیلوگرم جو به قیمت ۶۰ هزار ریال، کاه گندم به قیمت هر کیسه بزرگ ۴۳ هزار ریال و گندم نیز با ۵۰ هزار ریال در هر کیلوگرم خریداری می‌شود.
به گفته مدیر جهاد کشاورزی شهرستان ساوه، تحویل ۲۲ هزار تن گندم به مراکز خرید تضمینی پیش‌بینی شده بود که با شرایط کنونی احتمال تحقق نیافتن این برآورد نیز وجود دارد.
شریفی افزود: سال گذشته ۶۰ هزار تن گندم توسط دولت خریداری شد که امسال به حدود یک سوم نسبت کاهش یافته است.
به گفته او، بیش از ۱۰ هزار هکتار از کل سطوح زیر کشت این محصول در شهرستان ساوه که ۳۰ هزار هکتار است، به دلیل کم بارشی و خشکسالی از بین رفت هرچند مابقی اراضی نی وضعیت مطلوبی ندارند.
وی افزود: اکنون در ساوه مزارع گندم مصرف علوفه‌ای پیدا کرده اند و دامداران تمایل دارند نیمی از جیره دام را به گندم اختصاص دهند که در این بین ضرر هنگفتی متوجه گندمکاران شده است زیرا آنها باید با همین شرایط نیز پاسخگوی اقساط بانکی و وام های دریافتی باشند.
شریفی گفت: تمام هزینه‌ها نسبت به سال گذشته چندین برابر شده است از جمله کود فسفات که پاییز سال گذشته بیش از ۶ برابر نسبت به سال ۹۸ افزایش یافت و اغلب کشاورزان از خرید این ماده ضروری برای کشت و رونق مزارع، ناتوان ماندند.
رئیس اداره جهاد کشاورزی ساوه گفت: در کار برداشت گندم مزارع این شهرستان ۲۵ دستگاه کمباین در مزارع فعالیت می کنند و پیش بینی می کنیم در زمان اوج برداشت به ۸۰ تا ۹۰ دستگاه نیز افزایش یابد.
ناگفته نماند که اغلب مزارع و حتی باغات شهرستان ساوه زیر پوشش بیمه قرار ندارند تا در چنین شرایطی با دریافت خسارت مرهمی بر زخم های خود بگذارند البته بیمه نکردن مزارع و باغات خود دلایل دیگری دارد و خبرگزاری ایرنا در تاریخ ۱۸ اسفند سال گذشته در گزارشی با عنوان «بیمه؛ چتری که برای کشاورزان و باغداران ساوجی فراگیر نیست» به ابعاد مختلف و دلایل استقبال کمرنگ صاحبان اراضی زراعی و باغی از بیمه محصولات پرداخت.
نگرش هزینه ای به بیمه و پرداخت خسارت دیرهنگام و نامتناسب با حجم زیان وارد شده از عمده دلایل استقبال کم بهره برداران بخش کشاورزی از بیمه است اما شرایط نامطلوب مزارع گندم امسال اثبات می کند که جای خالی بیمه محصولات کشاورزی بیش از همیشه احساس می‌شود.
سرویس خبری : کشاورزی و باغبانی
