گروه استان‌ها- محمدرضا علی اشرفی؛ شنیدن حکایت این روزهای کشاورزان کشورمان غم انگیز است، قشری که چند ماه تمامی مشقت‌ها و مشکلات را بدون حتی کوچک‌ترین درآمدی به جان می خرند و با هزار دردسر و صرف هزینه‌های بالا بذر و کود و سموم مورد نیاز خود را تهیه می‌کنند و در موقع برداشت و فروش محصول نیز سود چندانی برایشان باقی نمی‌ماند.
آنها همیشه در دوراهی کاشت محصول در فصل زراعی جدید یا رفتن به سراغ شغل دیگری هستند چراکه بودن در این شغل آورده نقدی چندانی برایشان ندارد.
با اینکه صنعت کشاورزی در جهان روزبه‌روز شاهد پیشرفت‌های چشمگیری است ولی در ایران هنوز اصول اولیه تولید و کشاورزی به‌درستی رعایت نمی‌شود.
کشاورز از همان ابتدا که تصمیم به کاشت یک محصول می‌گیرد، باید علاوه بر تأمین زمین زراعی و آب برای آبیاری محصول، سرمایه هنگفتی نیز تأمین کند تا از پَس هزینه کود، بذر، سموم کشاورزی و دیگر مخارج که هر روز گران و گران‌تر می‌شوند، برآید.
مشکلات موجود و قیمت پایین محصول موقع فروش باعث می‌شود تا کشاورز عطای کشت محصول را به لقایش ببخشدهمه این موارد در کنار قیمت پایین محصول موقع فروش باعث می‌شود تا کشاورز عطای کاشت را به لقایش ببخشد و به انجام دیگر شغل‌ها روی آورد.
بر همین اساس متأسفانه هرسال تکرار برخی اتفاقات به تولید و کشاورزان آسیب جدی وارد می‌کند. نبود بازار فروش مناسب، قیمت گذاری‌های دستوری، هزینه‌های بالای کاشت و برداشت، فقدان صنایع تبدیلی و تکمیلی، عدم اجرای درست الگوی کشت و نبود بازارهای صادراتی پایدار، همه و همه باعث شده بخش کشاورزی آن طور که باید طی سالیان اخیر توسعه و رونقی نداشته باشد.
فروش محصول دغدغه اصلی کشاورز است
یکی از کشاورزان شهرستان اهر اظهار داشت: مشکلات کشاورزان محدود به یک یا دو موضوع نیست و این قشر پرتلاش با سختی‌ها و مشکلات متعددی روبه رو هستند.
امرالله رادپور با بیان اینکه فروش محصول دغدغه اصلی کشاورز است، ادامه داد: با اینکه بهره وری و میزان تولید در اراضی کشاورزی را افزایش داده‌ایم ولی در فروش این محصول تولید شده مشکلات زیادی داریم.
وی افزود: نمونه این ناهمخوانی تولید با فروش را در محصول سیب اهر شاهد هستیم، از ۱۰ روز پیش چندین تن سیب در کنار جاده دپو کرده‌ام تا خریدار پیدا کنم ولی خریداری وجود ندارد.
این کشاورز که به گفته خودش بیش از نیم قرن مشغول کشاورزی و باغداری بوده ادامه داد: دلالان سیب باغم را به قیمت هر کیلوگرم ۶۰۰ تومان می‌خواهند که اگر با این قیمت‌ها بفروشم، حتی کفاف هزینه سموم و آبیاری را نیز نمی‌دهد.
وقتی محصول روی دست کشاورز باد می‌کند
یکی از کشاورزان شهرستان بناب نیز در خصوص مشکلات این قشر گفت: کشاورزان با مشکلات متعدد مالی دست و پنجه نرم می‌کنند و با کاهش نقدینگی که دارند نگران فصل زراعی آتی و تأمین هزینه‌های کاشت هستند.
کشاورزان با کاهش نقدینگی که دارند نگران فصل زراعی آتی و تأمین هزینه‌های کاشت هستندصمد قهرمانی ادامه داد: این روزها فصل برداشت بیشتر محصولاتمان فرا رسیده ولی خریداری وجود ندارد و محصول روی دست کشاورز باد کرده است.
وی افزود: وقتی محصول را به قیمت مناسب به فروش نمی‌رسانیم در نتیجه نقدینگی و سرمایه ما کاهش یافته و نمی‌توانیم برای فصل زراعی جدید برنامه ریزی کرده و کاشت انجام دهیم.
وی گفت: خرید یک کیلوگرم بذر پیاز بیش از ۱.۵ میلیون تومان هزینه دارد و طی سال‌های اخیر بیش از ۵۰۰ درصد رشد قیمت داشته، با این اوصاف باید کشاورز در ابتدا بتواند محصول خود را به قیمت واقعی به فروش برساند تا بتواند این هزینه‌ها را در کاشت بعدی تأمین کند.
نقش ویژه دلالان در مدیریت بازار و قیمت‌ها
یکی از فعالان بخش کشاورزی آذربایجان شرقی نیز در گفتگو با خبرنگار مهر به نقش ویژه دلالان در مدیریت بازار و قیمت محصولات کشاورزی اشاره کرد و گفت: شاهد اختلاف قیمت فاحش محصول از سر مزرعه تا سر سفره هستیم که نتیجه ورود دلالان به بخش کشاورزی است.
مهیار تبریزی افزود: در برخی محصولات همچون سیب درختی شاهد هستیم قیمتی که محصول از کشاورز خریداری می‌شود یک سوم هزینه تولید هم نیست ولی مصرف‌کننده همان محصول را به بیش از سه و چهار برابر قیمت واقعی خریداری می‌کند که نشان از کنترل بازار و قیمت‌ها توسط دلالان است.
وی گفت: با اینکه اعلام شده سیب درجه سه تولیدی در آذربایجان شرقی با قیمت ۱,۴۶۰ تومان به صورت تضمینی خرید شود ولی همچنان خبری از خرید تضمینی سیب نیست.
کشاورز به خاطر هزینه‌ها و بدهی‌هایی که دارد نمی‌تواند صبر کند و به ناچار مجبور به فروش محصول به دلال استتبریزی ابراز داشت: کشاورز به خاطر هزینه‌ها و بدهی‌هایی که دارد نمی‌تواند صبر کند و به ناچار مجبور به فروش محصول به دلال است و در نتیجه سود اصلی نیز به جیب همین دلال می‌رود.
وی گفت: سیب دپو شده در کنار باغات و در حاشیه جاده‌ها به قیمت ۶۰۰ و ۷۰۰ تومان توسط دلال از کشاورز خریداری شده و چند روز بعد با باز شدن مراکز خرید تضمینی به قیمت ۱,۴۶۰ تومان به فروش می‌رسد و دلال در عرض چند روز سود دو برابری به جیب می‌زند.
این فعال بخش کشاورزی افزود: متأسفانه مسئولان سازمان جهاد کشاورزی اهتمامی روی این موضوع ندارند و همچنان درگیر نامه نگاری‌ها هستند، درحالیکه باید فوری مجوزهای لازم از سوی وزارت جهاد کشاورزی برای بازگشایی و آغاز فعالیت مراکز خرید تضمینی سیب اخذ و این مراکز شروع به کار کنند تا دلالان فرصت سو استفاده از وضعیت پیش آمده را نداشته باشند.
کشت قراردادی راه حل اصلی برای رفع مشکلات بخش کشاورزی کشور است
رئیس سازمان نظام صنفی کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان شرقی نیز در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: راه حل اصلی برای رفع مشکلات بخش کشاورزی کشور اجرای درست کشت قراردادی است.
هادی فرجی آزاد در خصوص کشت قراردادی گفت: کشت قراردادی از سالیان گذشته و حتی ۵۰ سال پیش نیز وجود داشت و صاحبان کارخانه‌های تولیدی و صنایع غذایی اقدام به خرید محصول از کشاورز قبل از کشت می‌کردند.
وی افزود: در آن سال‌ها به این دلیل که هنوز دلالان به بخش کشاورزی ورود نکرده بودند، صاحبان صنایع و سرمایه گذاران به راحتی اقدام به خرید محصول می‌کردند و کشاورز نیز به این دلیل که محصولش به فروش رفته می‌توانست هزینه‌های جاری خود را مدیریت کند.
فرجی آزاد سپس گفت: ولی طی سال‌های اخیر با افزایش بهره وری کشاورزی و ورود دلالان به این عرصه شاهد مشکلات متعددی در فروش محصولات کشاورزی و تأمین بازار هدف هستیم.
وی در خصوص مزایای کشت قراردادی گفت: با این طرح هم کشاورز به تولید دلگرم می‌شود و هم کارخانه دار به راحتی مواد اولیه را تأمین می‌کند.
رئیس سازمان نظام صنفی کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان شرقی ادامه داد: در این نوع از کشت، بین کشاورز و سرمایه گذار یا کارخانه دار قراردادی برای کاشت، داشت و برداشت محصول مدنظر به امضا می‌رسد و دو طرف طبق قرارداد برای افزایش کیفت و بهره وری محصول تلاش می‌کنند.
فرجی آزاد افزود: در این طرح کارخانه دار و یا سرمایه گذار از نظر کشاورزی فنی، تهیه بذر و سموم باکیفیت، کشاورز را یاری می‌کند و محصولی پربازده و با کیفیت تولید می‌شود.
کشاورز در کشت قراردادی نگران مسائل مالی و بازار فروش نیست
وی با تاکید بر اینکه در کشت قراردادی کشاورز دیگر نگران مسائل مالی و بازار فروش نیست، گفت: اگر کشت قراردادی باشد مشکلی نیز در تأمین نهاده‌ها به وجود نمی‌آید.
فرجی آزاد اظهار داشت: با اینکه اراضی کشاورزی طی سال‌های اخیر افزایش نداشته ولی بهره وری تولید محصولات رشد داشته و به همین میزان فکری به بازار فروش نداشته‌ایم که نتیجه آن دپوی محصولات و یا فروش به قیمت پایین‌تر به دلال می‌شود.
وی سپس افزود: با وجود آنکه همه ساله مازاد یا کاهش تولید محصولات کشاورزی مشکلات متعددی را برای تنظیم بازار ایجاد می‌کند، ولی اجرای کشت قراردادی راهگشای این مشکلات خواهد بود.
وی ادامه داد: در کشت قراردادی نیز امکان ورود دلالان وجود ندارد چراکه این پروسه توسط کارشناسان نظارت می‌شود.
وقتی نهاده در کشور دست یک عده خاص است پس کشاورز باید نهاده با کیفیت پایین را به چندین برابر قیمت جهانی خریداری کندفرجی آزاد در خصوص دلیل افزایش قیمت بذر و نهاده و ایجاد مشکلات برای کشاورزان گفت: وقتی نهاده در کشور دست یک عده خاص است پس کشاورز باید نهاده با کیفیت پایین را به چندین برابر قیمت جهانی خریداری کند که اگر کشاورزی قراردادی رونق گیرد سرمایه گذار و صاحب صنعت به دنبال تأمین نهاده باکیفیت با قیمت مناسبی در داخل و خارج از کشور بوده و دست دلال نیز کوتاه می‌شود.
وی با تاکید بر اینکه دولت جدید باید راه را برای کشت قراردادی باز کند، گفت: در این زمینه سازمان تعاون روستایی و نظام صنفی کشاورزی نقش ویژه و مهمی دارند.
فرجی آزاد با بیان اینکه ۲۴۰ هزار بهره بردار بخش کشاورزی در آذربایجان شرقی داریم، افزود: از این تعداد حدود ۱۰۰ هزار بهره بردار پروانه صنفی دارند و تمام اطلاعات آنها موجود است و می‌توانیم با سرمایه گذاران و کارخانه داران در خصوص کشت قراردادی و معرفی کشاورزان همکاری کنیم.
تنظیم بازار محصولات کشاورزی با رونق کشت قراردادی
رئیس سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان شرقی نیز در گفتگو با خبرنگار مهر در خصوص کشت قراردادی و مزایای آن گفت: تنظیم بازار محصولات کشاورزی یکی از مزایای اصلی کشت قراردادی است.
اکبر فتحی با اشاره به اینکه ۵۰ تا ۶۰ درصد تولیدات کشاورزی مربوط به حوزه زراعت و بقیه مربوط به تولیدات دامی و باغی است، افزود: یکی از ویژگی‌های رویکرد کشاورزی تجاری و کشت قراردادی تعیین قیمت محصول در مرحله قبل تولید محصول است.
وی با تاکید بر اینکه طی سال گذشته ۹۰ درصد کلزا در استان در قالب کشت قراردادی تولید شد، ادامه داد: کشاورزی قراردادی در قالب کشاورزی تجاری می‌تواند رونق بیشتری داشته باشد و به نوعی دارای مشخصه‌های کشاورزی تجاری است.
فتحی با بیان اینکه وزارت جهاد کشاورزی نیز تاکید زیادی روی کشت قراردادی دارد، گفت: در کشت قراردادی با توجه به نوسان و تغییرات قیمت محصولات، باید قیمت روز محصولات لحاظ شود تا طرفین قرارداد متضرر نشوند.
وی سپس گفت: البته کشت قراردادی فقط منحصر به کشاورزی نیست و می‌توان در بحث دامداری و مرغداری نیز اقدام به این کار کرد به طوری که یکی از سرمایه‌گذاران در آذربایجان شرقی با عقد قرارداد با حدود ۱۸۰ مرغدار و تأمین جوجه و نهاده‌های دامی بعد از ۴۵ تا ۵۰ روز مرغ گوشتی تولید شده را دریافت و به فروش می‌رساند.
با تمام این اوصاف اجرای کشت قراردادی به سبب تولید محصولات مطابق قرارداد نوعی تضمین برای فروش محصول به شمار می‌رود که تولیدکنندگان به سبب ارتقای درآمد رغبت بیشتری نسبت به امر تولید دارند و در شرایط تحریمی فعلی نیز اجرای کشت قراردادی راه حلی مناسب برای پایداری تولید محصولات کشاورزی استراتژیک برای کشور به شمار می‌رود و باید مورد توجه جدی دولت سیزدهم قرار گیرد.
