کشور ایران در منطقه آب و هوایی گرم و خشک قرار دارد و بررسی‌ها نشان می‌دهد که طی دوره هایی در کشور خشکسالی غالب است و بارش های بسیار کم در این دوره، باعث کمبود آب می شود و در دوره هایی، دچار بارش‌های سهمگین می‌شود که به این دوره ها، دوره های ترسالی می‌گویند.
شهرستان گناوه در منطقه شمالی استان بوشهر در جنوب ایران واقع است که ۱۰۰ درصد منابع آب شرب آن خارج از این استان تامین می‌شود، اما در سال های ترسالی به علت بارندگی های رگباری، سیل آسا و شدید قرار داشتن در مسیر رودخانه های فصلی و سیلاب های بالادست، دچار خسارت می شود و میلیون ها مترمکعب روان آب حاصل از بارندگی ها پس از تخریب روستاها و مناطق همجوار بدون استفاده به خلیج فارس می ریزد.
سیلاب “رود شور” و پیامدهای مخرب آن
رودخانه ” رودشور” یکی از رودخانه های شهرستان گناوه است که از ارتفاعات استان کهگیلویه و بویراحمد و شهرستان دشتستان سرچشمه می‌گیرد و همه ساله روان آب های زیادی در آن عبور کرده و در خور مزین وارد دریا می‌شود.
متوسط آورد آب این رودخانه ۱۱۰ میلیون متر مکعب برآورد شده و وضعیت آن به نحوی است که اگر سرریز شود سیلاب ناشی از آن، تهدیدی جدی برای روستاهای مسیر است و بارها علاوه بر مسدود کردن جاده ساحلی بوشهر به گناوه، تخریب‌ها و خسارت های زیادی را در روستاها و شهرهای مجاور بر جای گذاشته است.
همچنین تخریب اسکله بندر ریگ و روستاهای جزیره های شمالی و جنوبی و اراضی کشاورزی منطقه از دیگر خسارات و آسیب هایی است که جارس شدن سیل و طغیان روخانه رود شور در منطقه برجای می گذارد.
مشخصات و مطالعات توسعه منابع آبی حوضه چهارروستایی
حوضه آبی چهارروستایی بخشی از حوضه بزرگ حله است که در استان های بوشهر، فارس و کهگیلویه و بویراحمد، شهرستان های گناوه، ممسنی و دوگنبدان واقع شده است.
آبراهه اصلی این حوضه رودشور نام دارد که به طول ۱۸۶ کیلومتر است و از این مجموع ۱۰۴ کیلومتر آن در استان بوشهر و ۸۲ کیلومتر دیگر در استان فارس است.
مساحت کل حوضه یکهزار و ۷۴۲ کیلومتر مربع و مساحت آن تا ایستگاه هیدرومتری یکهزار و ۲۳۷ کیلومتر است.
باتوجه به داده ها و اطلاعات موجود، روان آب حوضه این سد حدود ۹۰ میلیون مترمکعب در سال برآور شده است.
رودخانه در پایین دست به بندرریگ شهرستان گناوه می رسد و در هنگام سیلاب باعث خسارت های فراوانی به ابنیه و جاده ها و اراضی کشاورزی در مسیر این بندر در طول چندسال اخیر شده است.
باتوجه به متوسط آورد ۹۰ میلیون مترمکعبی می توان از این میزان آب، بطور قابل ملاحظه ای استفاده بیشتر و از هدررفت و ریختن آن به دریا جلوگیری کرد.
رئیبس شورای اسلامی روستای چهارروستایی گفت: طرح مطالعاتی مقدماتی سد چهارروستایی در سال ۱۳۹۴ آغاز شد اما پس از انجام حدود هشت سال اجرای آن بلاتکلیف مانده است.
عبدالمهدی مرادپور افزود: طرح ژئوتکنیک آن که مطالعات پایانی است نیازمند بودجه ۱۰۰ میلیارد ریالی است که از این مجموع ۳۰ میلیارد ریال برای مطالعه فاز دوم و پایانی و ۷۰ میلیارد ریال برای ساخت راه دسترسی نیاز است.
وی اظهارکرد: نوع سد چهارروستایی براساس طرح مطالعاتی پایانی که همان ژئوتکنیک است، مشخص خواهد شد.
ظهور دولت سیزدهم و زنده شدن بارقه امید برای ادامه مطالعات و اجرای سد چهارروستایی
رئیس شورای اسلامی روستای چهارروستایی گفت: بارها نامه نگاری و از تریبون های مختلف، برای اجرایی شدن و تکمیل این سد در دولت قبل مطالبه گری شد اما نتیجه ای دربرداشت.
وی افزود: با روی کارآمدن دولت سیزدهم امیدواری ها به اجرایی شدن این سد دوچندان است و با استاندار بوشهر نیز پیگیری و نامه نگاری شده است.
مرادپور، کنترل روان اب های بالادست به روستاهای پایین دست که تهدیدی جدی است، جلوگیری از هدررفت و جمع آوری و ذخیره سازی میلیون ها مترمکعب آب و احیا و رونق کشاورزی از عمده مزایای این سد است.
نجات کشاورزی و دامداری منطقه با احداث سد چهارروستایی
منطقه چهارروستایی و روستاهای اطراف آن که در مسیر این رودخانه قرار دارند، قطب کشاورزی و دامداری شهرستان گناوه و شمال استان بوشهر به شمار می آید و دارای زمین‌های حاصل‌خیزی هستند که احداث سد می‌تواند نقش بسزایی در اشتغال منطقه داشته باشد و ۱۵ هزار هکتار از اراضی کشاورزی را از روستاهای بخش مرکزی گرفته تا روستاهای بخش ریگ و حتی روستاهای بخش شبانکاره شهرستان دشتستان را سیراب کند.
همچنین احداث این سد از تخریب خور بندر ریگ و اسکله‌های صیادی جزیره شمالی و جنوبی نیز جلوگیری می‌کند و مهم‌تر از همه سد چهارروستایی قادر است آب شرب بخش اعظمی از شهرستان را تامین کند.
در این راستا نیز هزینه های بسیار زیادی از جمله برای تغییر مسیر این رودخانه در کمیته برنامه ریزی و ستاد حوادث غیر مترقبه شهرستان گناوه اختصاص داده شده است ولی کمتر اثری را برای رفع این تهدید داشته است.
در سال ١٣٩٢ به درخواست شورای بخش ریگ طرح مطالعات احداث سد روی این رودخانه در اداره کل آب منطقه ای استان بوشهر آغاز شد و تا سال ٩۶ مبلغی بالغ بر هشت میلیارد ریال، از کمیته برنامه ریزی شهرستان گناوه برای مطالعات آن تزریق شد اما کم کم به فراموشی رفت و خواسته مهم اهالی دو دهستان حیات داود و شبانکاره نادیده گرفته شد.
حال می طلبد تا دولت سیزدهم با نگاهی جدی به این طرح بر زمین مانده، جانی دوباره به آن بخشیده تا شاهد مرگ صنعت دامداری و کشاورزی این منطقه به دلیل کم آبی و بی آبی در سال‌های آینده نباشیم.
فرماندار گناوه گفت: باتوجه به اینکه ۱۰۰ درصد منابع آب شرب شهرستان از خارج استان بوشهر تامین می‌شود و یک آسیب جدی برای منطقه به شمار می‌آید، احداث سد و تاسیسات آب شیرین کن در این منطقه بسیار ضرورت دارد.
محمدتقی صفری بیان کرد: با احداث سد در این شهرستان وضعیت کشاورزی متحول خواهد شد و با ایجاد کانال آبرسانی به اراضی می تواند نقش بسزایی در توسعه جنگل ها و مراتع و افزایش محصولات کشاورزی ایفا کند.
وی به مزایای احداث سد چهارروستایی اشاره کرد و گفت: در صورت تکمیل شدن این سد، از آبگرفتگی محور جاده ساحلی گناوه به بوشهر و تهدیدهای روستاهای پایین دست آن، پیشگیری و کمک موثری به ذخیره‌سازی آب و جلوگیری از هدررفت آب‌های بالادست خواهد کرد.
صفری با اشاره به برخورداری این شهرستان از چندین رودخانه و اهمیت پیشگیری از هدررفت آب‌های ناشی از بارندگی، گفت: گناوه به سد از جمله در حوزه آبخیزداری نیاز دارد تا بتوان از این ظرفیت استفاده مناسبی در عرصه کشاورزی کرد.
وی بیان کرد: همه ساله در فصل بارندگی حجم زیادی از آب‌های ناشی از بارندگی مناطق بالادستی به این شهرستان سرازیر و به دریا می ریزد که در صورت احداث سد، سالانه از هدررفت میلیون ها مترمکعب آب جلوگیری خواهد شد.
فرماندار گناوه گفت: بنا بر اطلاعات به دست آمده در فصل بارندگی، آب ها از طریق رودخانه های در مسیر چهارروستایی و دره گپ به دریا می ریزد که اگر سد مناسبی در بالادست این ۲ نقطه احداث شود، نگرانی های کمبود آب را در منطقه حیات داوود شهرستان گناوه برطرف خواهد کرد.
وی اظهارداشت: پیگیری لازم برای احداث سد چهارروستایی ازطریق وزارت کشور و نماینده حوزه انتخابیه در مجلس شورای اسلامی صورت گرفته است که امیدواریم هرچه زودتر محقق شود.
فرماندارگناوه اضافه کرد: احداث سد چهارروستایی می‌تواند در تامین آب شهرستان از جمله برای اراضی کشاورزی و شرب مردم اثرگذار باشد.
۱۰۰ میلیارد ریال برای اتمام مطلعات سد چهارروستایی نیاز است
رئیس اداره منابع آب شهرستان گناوه با بیان اینکه احداث سد سه مرحله مقدماتی، اولیه و نهایی دارد، گفت: مرحله مقدماتی بررسی امکان سنجی احداث سد چهارروستایی با تصاویر و نقشه های هوایی انجام و سه مکان برای احداث سد معرفی شده است.
عبدالرسول محمدی افزود: در مرحله اولیه برای اجرای این پروژه سه بخش طراحی شده بود که مرحله اول آن شامل انتخاب مکان مناسب بین جاهایی که در مرحله مقدماتی معرفی شده اند، مرحله دوم نقشه برداری زمینی و سوم مطالعات ژئوتکنیک است.
به گفته این مقام مسئول، دو مرحله اول و دوم این پروژه کامل انجام شده و برای مرحله سوم نیاز به جاده دسترسی به مسافت حدود ۲۰ کیلومتر و مطالعه ژئوتکنیک است.
وی بیان کرد: برای احداث جاده و مطالعات تکمیلی این سد، بودجه ۷۰ میلیارد ریالی نیاز دارد و مرحله نهایی که بعد از اتمام مرحله اولیه هست از طریق بودجه ملی و فاینانس انجام می‌شود.
