برنج یکی از کالاهای استراتژیک و مهمی است که با توجه به فرهنگ ایرانی و مصرف بالای آن، نقش مهمی در سفره مردم دارد. طی سال‌های اخیر به دلیل تغییرات اقلیمی که در بسیاری مواقع با خشکسالی و کم‌بارشی، تغییر الگوی بارش‌ها و پربارشی‌های بی موقع خود را نشان داده، کشاورزی آسیب‌های بسیاری را متحمل شده است که حال اگر به این مسئله رکود اقتصادی را نیز بیفزاییم دلیلی محکمی خواهد بود که محصولاتی همچون برنج با محدودیت و مشکلات بسیار زیادی مواجه شود. در ادامه این مطلب؛ با توجه به آغاز فصل برداشت برنج طی گفت‌وگویی با عضو انجمن تولیدکنندگان و تامین کنندگان برنج ایران به مسئله میزان تولید برنج در کشور و شرایط فعلی آن پرداخته شده است.
سید تقی جعفریان – رئیس هیئت مدیره کارخانجات تولید برنج شمال کشور و عضو انجمن تولیدکنندگان و تامین کنندگان برنج ایران- با توجه به شرایط اقلیمی ایران و بارش‌های خارج از زمان مناسب درباره آمار موجود در زمینه تولید و برداشت برنج ایرانی اظهار کرد: هیچ آمار دقیقی از میزان تولید برنج در کشور وجود ندارد. تاکنون بارها اعلام کرده‌ایم که به آمار دقیقی نیاز داریم ولی هیچ کس هیچ اطلاعاتی ندارد. به کرات اعتراض کرده‌ایم که میزان تولید را اعلام کنند که واردکنندگان از آن اطلاع داشته باشند و دولت نیز درباره وضعت برنج کشور اطلاعات کامل داشته باشد؛ اما هیچکس هیچ اطلاعاتی ارائه نمی‌دهد.
وی افزود: میزان تولیدی که اعلام می‌شود اصلا درست نیست. آمار غلط ارائه می‌شود از ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار تن تا ۲ میلیون و ۳۰۰ هزار تن و … آمار ارائه می‌شود که هیچ کدام صحت ندارند. هر ساله زمین‌های زیرکشت برنج کوچک و کوچک‌تر و تغییر کاربری داده می‌شوند. در سال جاری نیز با توجه به شرایط جوی کسری محصول داریم. مسئولین متولی باید پاسخگو باشند.
کسری ۳۰ درصدی محصول طارم نسبت به سال گذشته
جعفریان درباره تاثیر بارندگی‌هایی که در شمال کشور رخ داده بر تولید برنج تصریح کرد: در صورتی که شرایط جوی نامناسب باشد، وضعیت برنج نیز به هم می‌ریزد. در سال جاری در حوزه برنج طارم حدود ۳۰ درصد کسری تولید داریم. تا به اینجا که هر کدام از کشاورزان اطلاعات دادند می‌توانیم بگوییم که ۲۰ تا ۳۰ درصد کسری محصول در زمین‌ها وجود دارد که در این کسری عوامل مختلفی همچون شرایط جوی و بارندگی‌ها که به محصولات آسیب وارد کردند، کود و سمی که استاندارد و مناسب نیستند و اینکه بذرهای ما اصلاح شده نیستند همگی دست به دست هم دادند تا به کشاورزی ما آسیب وارد شود. بذر برنج‌هایی که وارد بازار می‌شوند مخلوط هستند و به بذرها و برنج ما همچون طارم آسیب وارد می‌کند.
وی ضمن تاکید بر تغییر کاربری بسیاری از زمین‌های کشاورزی اظهار کرد: بسیاری از افراد زمین‌های خود را از برنج تغییر کاربری داده‌اند و به دنبال واردات صیفی‌جات و مرکبات هستند چراکه درآمد بیشتری نسبت به برنج دارد و در این کسری آب دیگر کاشت برنج برای آن‌ها صرفه ندارد. هر ساله از میزان زمین‌های زیر کشت برنج کم می‌شود که بیشتر نمی‌شود و این آسیب بزرگی است که نیاز به واردات را بیشتر می‌کند.
عضو انجمن تولیدکنندگان و تامین کنندگان برنج ایران تاکید کرد: اینکه بسیاری آمار درست ارائه نمی‌دهند به دلیل این است که کشاورزان و تولیدکنندگان می‌خواهند محصول خود را همچون زعفران و پسته بفروشند؛ اما قانون اجازه نمی‌دهد که مردم گرسنه بمانند و با این امر موافقت نمی‌کند و این یکی از مشکلات مردم شمال کشور با دولت مردان است. قانون اجازه نمی‌دهد و دولت نیز از طریق واردات نیاز مردم را تامین می‌کند.
هر ساله زمین‌ها کوچک‌تر و تولیدات کمتر می‌شوند
وی با تاکید بر اینکه برنج نیز همچون گندم یک کالای اساسی و استراتژیک است گفت: دولت هم حق دارد. یا باید بگوید که با توجه به اینکه برنج پرآب‌بر است به صرفه نیست، تولید برنج را قطع کنند وبه‌صورت مستقیم وارد شود و یا نه باید بکاریم و با قیمت بالا بفروشیم که چالش اصلی همین است چراکه هر سال شرایط نسبت به سال قبل بدتر می‌شود. مردم گرفتارتر می‌شوند و قدرت خریدشان کاهش می‌یابد و از طرفی نیز زمین‌های ما کوچک‌تر و میزان تولیدات کاهش می‌یابد که با این عدم برنامه‌ریزی که وجود دارد، اصل نبودن کود و سم که کارایی ندارد دیگر کاشت برنج برای کشاورزان به‌صرفه نیست.
جعفریان ادامه داد: به دلیل اینکه زمین‌ها گران شده‌اند تا دو یا سه سال دیگر، کسی برنج نمی‌کارد و این محصول تمام می‌شود. گرفتاری ما تماما این است که آمار درستی نداریم. با مسئولین صحبتی داشتیم که از طریق ماهواره آمار بگیرند که چقدر زمین کشت شده است؟ به راحتی می‌توانند این آمار را به دست بیاورند اما نمی‌دانم چرا این کار را نمی‌کنند؟ هر سال تکرار می‌کنند ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار تن برنج در کشور تولید و برداشت می‌شود و اصلا هم مشخص نیست این آمار از کجا استخراج می‌شود اما اعتقاد من بر این است که زیر ۲ میلیون تن است.
حذف برنج از سفره مردم
وی افزود: درست است که برنج چندان قیمتی ندارد اما کم کم در حال حذف شدن از سفره مردم است و این بسیار برای ما قابل لمس است. دیگر همچون گذشته نیز بازار ندارد و امسال ما بدترین رکود را تجربه می‌کنیم. سال گذشته مشکلاتی دیگر داشتیم و مردم نمی‌فروختند و بازار رکود کرد تا شرکت‌ها کمک کردند و بارها را جمع کردند. در حال حاضر نیز شرکت‌ها می‌توانند کمک کنند و خریداری کنند اما قیمت در بازار این ظرفیت را ندارد که شرکت‌ها ورود کنند.
رئیس هیئت مدیره کارخانجات تولید برنج شمال کشور با اشاره به کمبود نقدینگی در کشور گفت: تمام مشکلات دست به دست هم داده‌اند و برنج را دچار مشکلات کرده‌اند. برنج دیگر خریدار ندارد. در حال حاضر بدترین وضعیت را در برنج داریم. در حال حاضر ۳۰ درصد نسبت به سال گذشته کسری طارم داریم. چند سال قبل نیز اعلام کردم که ۴۰ درصد کسری محصول داریم و بسیاری از افراد انتقاد کردند که چرا این حرف گفته شده است؟ اما این نظر درست از آب در آمد. امسال نیز من اعلام می‌کنم که ۳۰ درصد کسری محصول طارم داریم نسبت به سال گذشته.
در سال جاری هیچ ذخیره برنجی از سال‌های گذشته نداریم
وی افزود: سال قبل برنج کهنه هم در انبارها انباشت شده بود که همه طی سال گذشته مصرف شد و شرکت‌ها پاکسازی کردند؛ اما امسال ما ذخیره برنج کهنه سال گذشته را نداریم و برنج تازه سال جدید درآمده و کسری محصول داریم. اگر سال گذشته کسری محصول نداشتیم الان ۴۰ درصد برنج کهنه ذخیره شده را داشتیم و این می‌توانست بازار را متعادل کند اما امسال به دلیل اینکه کسری داریم و این ۴۰ درصد ذخیره را نیز نداریم، برنج طارم دچار افزایش قیمت خواهد شد.
جعفریان در پایان تاکید کرد: مسئولین جهاد باید بگویند که آمار موجود را از کجا ارائه می‌دهند و کدام موسسه استانداردی آن را تایید می‌کند؟ بر چه اساسی باید آمارها را بپذیریم؟ وزیر آینده باید کشاورزی را سر و سامان دهد. ما کارخانه‌دارها بخش بازرگانی هستیم و نمی‌توانیم محصول را از کشاورز خریداری کنیم و قیمت افت کند و ما آسیب ببینیم از سویی نیز نمی‌توان قیمت را جهشی افزایش داد که مصرف کننده توان خرید نداشته باشد که در این صورت هم مردم و هم کشاورزان و هم تجار آسیب می‌بینند.
