دکتر قدیر رجب زاده صمغ‌ها را از جمله مواد اولیه پر مصرف در صنایع غذایی دانست که بخش قابل توجهی از مصرف آنها در صنایع غذایی از طریق واردات تأمین می‌شود و افزود: در سال‌های اخیر با توجه به تلاطماتی که در بازار ارز اتفاق افتاده و همچنین مشکلاتی که به دلیل تحریم‌ها برای تأمین مواد اولیه در صنایع غذایی ایجاد شد، صنایع غذایی کشور با مشکل کمبود منابع اولیه و همچنین افزایش بهای تمام شده محصول مواجه شده‌اند.
وی ادامه داد: از سوی دیگر بازار صمغ‌ها در جهان بازار بزرگی است، ولی سهم ایران از این بازار بسیار اندک است. این در حالی است که کشور ما در برخی از صمغ‌ها مزیت نسبی داشته و با تمرکز بر این محصولات و سرمایه گذاری و اعمال سیاست‌های تشویقی می‌توان ظرفیت‌های صادراتی جدیدی از این طریق ایجاد کرد.
رجب‌زاده با تاکید بر اینکه بازار جهانی برای برخی از اقلام بازار بسیار بزرگی است، اما سهم ایران در این بازار (علیرغم وجود ظرفیت‌های بالقوه) بسیار ناچیز است، یادآور شد: صمغ‌ها گروهی از پلی ساکاریدها و پروتئین‌ها محسوب می‌شوند که به عنوان قوام دهنده، عامل ایجاد ژل، پایدار کننده کف و امولسیون، عامل جلوگیری کننده از رشد و گسترش کریستال‌های یخ در محصولات منجمد و عامل ممانعت کننده از رشد کریستال‌های قندی در صنایع مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند.
رییس مؤسسه پژوهشی علوم و صنایع غذایی با بیان اینکه در سال‌های اخیر شاهد رشد قابل توجهی در استفاده از صمغ‌ها در بخش‌های مختلف صنایع غذایی بوده‌ایم، خاطر نشان کرد: استفاده از صمغ‌ها تاثیر مهمی بر بافت و خواص ارگانولوپتیکی مواد غذایی دارد و امروزه نیز با تغییرات شکل زندگی در جوامع مختلف و ماشینی شدن آن و همچنین پیشرفت و توسعه روش‌های جدید، تولید مواد غذایی باعث افزایش شدید مصرف مواد غذایی آماده و صنعتی و عرضه بیشتر مواد غذایی با فیبر بالا و چربی پایین شده است؛ از این رو تعداد قابل توجهی از صمغ‌ها با توجه به خواص ویژه آنها به عنوان جایگزین‌های چربی در مواد غذایی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
وی یادآور شد: در نهایت این عوامل سبب شده است در سال‌های اخیر شاهد رشد چشمگیر بازار جهانی صمغ‌ها باشیم و بر این اساس مؤسسه علوم و صنایع غذایی در سال‌های اخیر با به کارگیری منابع و زیرساخت‌های موجود، پروژه‌های پژوهشی متعددی در زمینه صمغ‌ها و عصاره‌های نباتی اجرایی کرده است. همچنین کنفرانس بین المللی هیدروکلوئیدها از جمله اقداماتی بوده است که در سال‌های اخیر در این مؤسسه برگزار شده است.
رجب‌زاده، اجرای پروژه بررسی بازار جهانی صمغ‌ها با دو رویکرد “توسعه و تولید آنها برای کاهش وابستگی صنایع غذایی به واردات” و “توسعه ظرفیت‌های صادراتی این محصولات” را از جمله اقداماتی عنوان کرد و گفت: سند ملی توسعه صمغ‌ها و فناوری‌های مرتبط در مؤسسه تدوین شده است و اجرای آن می‌تواند زمینه ساز نقش آفرینی بیشتر این دسته از محصولات در اقتصاد کشور باشد.
وی این مؤسسه پژوهشی را یک ارگان دولتی با رسالت پژوهش و رفع مشکلات صنعت دانست و افزود: تاکنون حدود ۱۱ طرح پژوهشی در زمینه صمغ‌های بومی و تجاری در این مرکز اجرایی شده است که شامل صمغ “دانه ریحان و بالنگو”، صمغ “فارسی”، صمغ “سریش” و سایر صمغ‌های بومی و تجاری بوده است.
رییس مؤسسه پژوهشی صنایع و علوم غذایی، صمغ‌های تولید شده در این مؤسسه را بر پایه گیاهی ذکر کرد و ادامه داد: به طور کلی کشورهای اروپایی جایگاه ویژه‌ای در بازار جهانی این محصولات دارند. اما به طور خاص کشورهای آلمان، فرانسه، هلند، ایالات متحده آمریکا، چین و ایتالیا از جمله کشورهایی هستند که در بازار صمغ‌ها بسیار تأثیرگذار هستند.
رجب‌زاده اضافه کرد: نکته قابل توجه در مورد این کشورها این است که این کشورها هم نقش صادرکننده عمده برخی اقلام صمغ‌ها و هم نقش واردکننده را دارند. به نوعی می‌توان گفت این کشورها غیر از تولید این محصولات، در تجارت آنها و فرآوری محصولات و ایجاد ارزش افزوده از این اقلام پیشرو هستند.
وی با تاکید بر اینکه به طور کلی ارزش صادرات صمغ‌های ایران در سال اخیر روند کاهشی داشته است، یادآور شد: از سوی دیگر ارزش واردات کشور در این محصولات در این سال‌ها روند صعودی داشته است، به گونه‌ای که در ۱۰ ساله گذشته (تا قبل از سال ۱۳۹۹) تراز تجاری کشور در صمغ‌ها همواره مثبت بوده است؛ ولی در سال ۱۳۹۹ تراز تجاری کشور برای اولین بار منفی شد و این امر به این معناست که در سال ۱۳۹۹ کشور در این محصولات در مجموع واردکننده بوده است.
سرویس خبری: فناوری غذا و بخش صنعت
