محمود نواصر: مردم شهرهای مختلف خوزستان به خصوص جنوب استان از قدیم به امر کشاورزی مشغول بوده‌اند و حتی پس از ورود صنایع و پیشرفت علم در جهان، تفکر شغل دولتی نداشته‌اند.
با احداث پالایشگاه آبادان در استان خوزستان، آبادان به عنوان دروازه ورود مدرنیته در ایران مطرح شد و سیل عظیمی از مردم ایران و حتی دیگر نقاط جهان همچون انگلستان، هلند، یونان، آمریکا، فیلیپین، هند، میانمار و سایر نقاط جهان به این شهر مهاجرت کردند با اینکه برای اولین بار در خاورمیانه یک پالایشگاه عظیم در آبادان احداث شد اما یک اقتصاد غیر نفتی دیگر در این شهر وجود داشت و آن کشاورزی بود.
کشاورزی در آبادان بیش از یکصد سال قدمت دارد و در بین تمام گیاهان و درختان، نخل از همه معروف‌تر است و بسیاری از خرماها که در نخیلات آبادان به ثمر می‌آید شاید فقط در چند نقطه جهان وجود داشته باشد که همین امر نشان دهنده توانمندی کشاورزان آبادان به کشت این نوع محصول است.
پس از وقوع جنگ تحمیلی، صنعت کشاورزی در آبادان آسیب جدی دید و بسیاری از نخیلات از بین رفتند و اقتصاد این شهر با یک چالش مواجه شد. وقتی مردم آبادان که در حوزه کشاورزی فعالیت و امرار معاش می‌کردند بعد از پایان جنگ تحمیلی به این شهر بازگشتند، عملاً کاری دشوار داشتند. زمین‌های کشاورزی، نخیلات و برخی محصولات در برخی از مناطق به صورت کامل نابود شده بودند. دستاوردی که از اجداد آنها به ارث رسید و به عنوان یک میراث ارزشمند بود، نابود شده بودند.
اهمیت صادرات غیر نفتی و نقش آن در رشد و توسعه اقتصادی کشور، همواره به عنوان موضوعی مهم مورد توجه و بررسی بوده است و یک راهبرد اساسی در تحکیم بنیان‌های اقتصاد مقاومتی، تنوع بخشی به درآمدهای ارزی کشور، دوری از اقتصاد تک محصولی و خنثی سازی تحریم‌های ظالمانه است؛ تحریم‌هایی که در وهله نخست جریان درآمدی کشور را نشانه گرفته است.
بخش کشاورزی کشور، جایگاه و سهم شایانی در اقتصاد ملی ایفا کرده و اقلیم چهار فصل کشور ایران، به حوزه باغبانی برکت و تنوعی مثال زدنی در جهان بخشیده است به طوری که اشتغال گسترده، ارزش افزوده بالا و رتبه ممتاز در صادرات کشاورزی، وجه تمایز محصولات باغبانی کشور و در این میان «خرما» نعمت و محصولی نام آشنا، دیرینه و سزاوار توجهی مضاعف است.
۲۵ شهریورماه روز ملی خرما است و باید به این مناسبت برنامه‌ریزی ویژه‌ای برای خرمای کشورمان از جمله رفع موانع توسعه این محصول استراتژیک صورت گیرد.
ظرفیت تولید خرما افزایش یابد
در همین زمینه نماینده مردم آبادان در مجلس شورای اسلامی در گفت و گو اظهار کرد: پمپ‌های آب در روستاها یک موضوع مهم است و باید اقدامات اصولی انجام شود.
سیدمحمد مولوی با بیان اینکه در هر بخش کشاورزی یک زنجیره وجود دارد، افزود: اکنون کشاورز داریم ولی کشاورزی نداریم زیرا کشاورزی معنی دارد.
وی با تاکید بر اینکه باید ظرفیت کاشت و برداشت خرما در آبادان تقویت و افزایش یابد، عنوان کرد: کشاورزی و ظرفیت اقتصادی آن برای مردم منطقه بسیار مهم است.
مولوی با بیان اینکه در بخش حمایتی باید یک اتفاق مطلوب رقم بخورد، بیان کرد: تاکید داریم که شرایط برای حضور مؤثر شرکت‌های دانش بنیان در زمینه کشاورزی فراهم شود.
وی بیان کرد: اکنون برخی ساکنان روستای سادات در حال تولید سبد هستند و همین الگوی موفق باید در سایر روستاها اجرا شود.
نایب رئیس کمیسیون آموزش، تحقیقات و فناوری مجلس شورای اسلامی با اشاره به ضرورت عدم تصدی‌گری دولت در زمینه کشاورزی، تاکید کرد: اکنون کشاورز داریم که از صفر تا ۱۰۰ همه کارهای تولید، برداشت و فروش محصول کشاورزی را انجام می‌دهد که این موضوع نشان دهنده ضرورت پرهیز از تصدی‌گری دولت است.
مولوی با تاکید بر اینکه خرما اشتغالزایی خوبی به دنبال دارد، توضیح داد: شهد و عسل خرما، قند مایع خرما، شیره خرما، سرکه خرما، خمیر خرما، خرمای پرفیبر و عرق طارونه فقط برخی از محصولات خرما هستند که هر کدام از آنها نقش به سزایی در اشتغالزایی دارند.
وی با اشاره به ضرورت ایجاد حلقه بازار فروش محصولات کشاورزی، عنوان کرد: باید به گونه‌ای برنامه‌ریزی شود که کشاورز بدون هیچ‌گونه دغدغه محصول خود را تولید کند و مسیر حضور وی در بازارهای داخلی و خارجی فراهم شود.
نماینده مردم آبادان در مجلس شورای اسلامی ادامه داد: یکی از راه‌های افزایش درآمد کشاورزان بسته بندی حرفه‌ای و استاندارد بر اساس نیازهای بازار است که به اندازه تولید محصول با کیفیت اهمیت دارد و باید در این زمینه کارگاه و دوره‌های آموزشی برای کشاورزان برگزار شود.
مولوی توجه به صنایع تبدیلی را مهم برشمرد و گفت: هزینه صنایع تبدیلی در ایران بالا است و انتظار می‌رود دولت از طریق تسهیلات بانکی مناسب به ویژه همراه با تنفس بالا به کشاورزان کمک کند چرا که برای احیای صنایع کوچک داخلی باید کشاورزان حمایت شوند.
وی با اشاره به کشت میانکاری، اظهار کرد: بخش کشاورزی یکی از موتورهای محرکه اقتصاد شهرستان‌های جنوب استان خوزستان است و کشت میانکاری نخیلات توسعه اقتصادی را به همراه دارد.
نماینده مردم آبادان در مجلس شورای اسلامی با اشاره به مشکلات نخلداران این شهرستان، توضیح داد: در مجلس یازدهم پیشنهاد تشکیل سازمان خرما به مرکزیت شهر آبادان را مطرح کردم و باید برای توسعه این محصول مهم به صورت عملی یک اقدام اصولی و ماندگار انجام شود.
نبود متولی واحد برای تصمیم‌گیری
نایب رئیس انجمن ملی خرمای ایران گفت: در حوزه تولید خرما باید برنامه‌ریزی وجود داشته باشد که وقتی فردی قصد دارد در این حوزه فعالیت کند بداند برای تسهیل و توسعه تولید چه تسهیلات و امکاناتی در اختیارش قرار می‌گیرد.
محمد هادی مقدم از نبود متولی واحد برای تصمیم گیری در زمینه تولید خرما انتقاد کرد و گفت: تصمیماتی که در زمینه تولید و زنجیره خرما اتخاذ می‌شود منسجم نیست و به صورت جزیره‌ای است.
وی ادامه داد: خرمای ایران دارای کیفیت و درجه بندی‌های متفاوتی است و اکنون با مشکل جدی درجه بندی و قیمت خرما روبه‌رو هستیم.
نایب رئیس انجمن ملی خرمای ایران تصریح کرد: گاهی اوقات گزارش می‌شود خرمای با کیفیت پایین اما با بسته بندی‌های شکیل و با قیمت‌های بالا در بازار داخلی به فروش می‌رسد یا صادر می‌شود که این امر می‌تواند بازارهای صادراتی ما را با مشکلاتی روبه‌رو کند.
مقدم عنوان کرد: دریافت نشان استاندارد برای محصول خرما می‌تواند ما را در بازرسی و نظارت روی این کالا برای عرضه به بازار داخلی و خارج از کشور کمک کند.
وی با تاکید بر اینکه ضرورت دارد برای صنعت خرما برنامه‌ریزی بلند مدت داشته باشیم، توضیح داد: در حوزه صادرات این محصولات موانع و مشکلاتی وجود دارد از جمله اینکه گاهی اینگونه نشان داده می‌شود که بسته بندی‌های ما مناسب بازارهای صادراتی نیست.
نایب رئیس انجمن ملی خرمای ایران اظهار کرد: به همه افراد دخیل در زنجیره خرما پیشنهاد می‌کنم تا به صورت حقیقی و حقوقی عضو صندوق توسعه شوند و از مزایای این صندوق بهره‌مند شوند.
مقدم با اشاره به قیمت‌گذاری خرما در ۲ سال گذشته، افزود: در این مدت قیمت‌گذاری با هماهنگی انجمن خرما و صادرکننده و تولید کننده صورت گرفت که موجب شد در ۲ سال گذشته خرما روی دست کشاورز نماند.
وی با اشاره به لزوم آماده کردن طرح جامع نخیلات، بیان کرد: این طرح که در برگیرنده مواردی همچون مکانیزاسیون خرما، احداث سردخانه، حق آبه و طرح‌های وزارت نیرو است باید هر چه سریع‌تر آماده شود.
ضرورت انجام اقدام اساسی برای نخیلات آبادان
ایران دومین تولیدکننده خرما جهان است. رقبای خرمای ایران در جهان عربستان سعودی، مصر و تونس هستند.
تولید حدود یک میلیون و ۴۰۰ هزار تن در سال و گردش مالی بالای ۱.۵ میلیارد دلار نیازمند همراهی بیشتر با بازارهای جهانی و توجه ویژه به این محصول است. پیش بینی می‌شود تا پایان سال زراعی به ۳۰۰ میلیون دلار ارزآوری از صادرات محصول خرما محقق شود.
نقش ویژه خرمای خوزستان در کشورمان ضرورت توجه به نخلستان‌های کشورمان را دوچندان کرده است و باید ضمن پرهیز از هرگونه شعارپردازی اقدامی اساسی برای کشاورزان انجام شود.
