همانند بسیاری از محصولات کشاورزی، محصول برنگ این طلای سفید خانوار ایرانی امسال با افزایش قیمت حدود ۵۰ درصدی همراه بود. افزایشی که این روزها با حرف و حدیث ها و تحلیل های متعددی همراه بوده است.
برخی طی هفته های اخیر افزایش قیمت برنج را به دلیل صادرات برنج ایرانی به کشورهای همسایه دانسته که به دلیل افزایش نرخ دلار سود بیشتری دارد. البته این تلقی از طرف برخی دیگر به خصوص کشاورزان و تجار حوزه برنج مردود شمرده می شود زیرا آنان معتقد هستند آنچه بر افزایش قیمت برنج موثر بوده هزینه تمام شده برای تولید محصول است.
هم اکنون هر کیلو برنج هاشمی در بازار گیلان بین ۴۴ تا ۴۵ هزار تومان فروخته می شود، این محصول سال گذشته در محدوده قیمتی ۲۸ تا ۳۲ هزار تومان به فروش می رسید. هر کیلو برنج طارم نیز در بازار گیلان به مبلغ ۴۵ تا ۵۰ هزار تومان به فروش می رسد، این برنج نیز سال گذشته به مبلغ ۳۰ هزار تومان به فروش می رسید که هر این محصول از پر مصرف ترین نوع برنج برای خانوار گیلانی و ایرانی محسوب می شود.
ضمن اینکه یک نوع برنج دیگر استان گیلان به نام “زرد دم” که بیشتر مورد استفاده در رستوران ها قرار می گیرد و به ندرت در بازار محلی خریدار دارد نیز اکنون هر کیلو به قیمت ۴۶ هزار تومان فروخته می شود که سال گذشته قیمت هر کیلو از این برنج ۳۲ هزار تومان بود.
اگر چه قیمت برنج بعد از چندین سال از نگاه مصرف کنندگان افزایش یافته، اما کشاورزان به خصوص در استان گیلان از این افزایش قیمت راضی نیستند زیرا معتقد هستند که هزینه‌های تولید محصول برنج بسیار بالا رفته است؛ به ویژه امسال در مقایسه با سال های گذشته هزینه ها چند برابر شده است.
منصوری یکی از کشاورزان برنجکار شهرستان رشت با بیان اینکه برنجکاری علاوه بر زحمت هزینه های بالایی دارد، افزود: افزایش کنونی قیمت برنج فقط گوشه ای از مشکلات شالیکاران را رفع می کند و با تداوم این شرایط برنجکاری مقرون به صرفه نخواهد بود.
وی اظهار داشت: امسال هزینه های کارگری برای نشاء و برداشت برنج در مقایسه با سال گذشته بیش از ۲ برابر شده در حالیکه قیمت برنج هنوز به همین اندازه نیز افزایش نیافته است.
این کشاورز گیلانی با اشاره به سایر هزینه های برنجکاری ادامه داد: قیمت کود در سال جاری نسبت به سال گذشته تقریبا ۱۰ برابر شد که این مسئله هزینه های تولید برنج را افزایش می دهد. نمی توان از بیرون افزایش قیمت برنج را قضاوت کرد زیرا تاکسی در این حرفه نباشد مشکلات آن را درک نمی کند.
این شالیکار با بیان اینکه بسیاری از کشاورزان با توجه به هزینه های بالای شالیکاری در سال جاری توان کشت را نداشتند، خاطر نشان کرد: امسال برداشت محصول برنج در هر هکتار در مقایسه با سال گذشته کمتر بود بنابراین با این وضعیت افزایش قیمت برنج امسال از نظر ما کشاورزان ناچیز است.
برنج نفس کشید
تعدادی از برنج فروشان و صاحبان شالیکوبی در گیلان نیز با اشاره به افزایش قیمت برنج در مقایسه با سال گذشته می گویند: این افزایش قیمت آنگونه که باید چشمگیر نیست و با محاسبه هزینه های تولید و تبدیل شلتوک به برنج و سایر هزینه ها مبلغ قابل توجه ای به دست کشاورز نمی رسد و حتی خرج یک سال او نیز در نمی آید.
یوسفی که از برنج فروشان منطقه کیاشهر شهرستان آستانه اشرفیه بوده و علاوه بر برنج فروشی، دارای کارخانه شالیکوبی بوده و به حرفه برنجکاری نیز مشغول است، در گفت وگو با خبرنگار ایرنا می گوید: به نظرم نباید بگوییم برنج افزایش قیمت داشته است، بلکه باید گفته شود برنج امسال بعد از چندین سال نفس کشیده است.
وی با بیان اینکه میزان محصول برنج در هر هکتار امسال در مقایسه با سال گذشته به دلایل مختلف از جمله مشکلات مربوط به خشکسالی و کم آبی کاهش یافته است، افزود: به عنوان مثال در مزرعه ای که سال گذشته سه تن محصول برداشت می کردم امسال ۸۰۰ کیلو کمتر از سال گذشته برداشت کرده ام.
وی خاطر نشان کرد: علاوه بر کاهش محصول برنج، افزایش هزینه های برنجکاری امسال در مقایسه با سال گذشته را می توان از دیگر دلایل این افزایش قیمت است ضمن اینکه باید به این مهم توجه کنیم که افزایش قیمت برنج در مقایسه یا افزایش هزینه های زیاد کاشت، داشت و برداشت محصول برنج ناچیز است.
این برنج فروش بیان داشت: هم اکنون یک کیلو محصول هاشمی در برنج فروشی های استان گیلان به قیمت ۴۴ هزار تومان به فروش می رسد البته این محصول در استان های دیگر از جمله تهران تا ۵۰ هزار تومان به فروش می سد.
قیمت برنج در مقایسه با سایر محصولات کمتر افزایش یافت
کارشناس کشاورزی استان گیلان نیز درباره رشد قیمت برنج گفت: افزایش قیمت فقط مربوط به برنج نیست بلکه همه محصولات کشاورزی و مواد مورد نیاز افزایش یافته است و تنها نباید افزایش یک محصول چشمگیر شود.
مسعود اسدی با اشاره به هزینه های سنگین برنجکاری در مناطق شمالی کشور اظهار داشت محصول برنج در مقایسه با سایر محصولات کشاورزی هزینه بر و تولید آن سخت تر است اما به نسبت قیمت سایر محصولات پایین تر خرید و فروش می شود.
وی علت چشمگیر شدن قیمت برنج را اهمیت این محصول در سبد غذایی خانواده ها دانست و افزود: قیمت برنج امسال در مقایسه با سایر محصولات رشد کمتری داشته است در حالی که هزینه تولید آن چندین برابر شد.
این کارشناس با بیان اینکه هم اکنون برنج هاشمی از کشاورز ۴۰ هزار تومان خریداری می شود و در بازار تهران ۴۵ هزار تومان به فروش می رسد، افزود: سال گذشته هاشمی ۲۴ تا ۲۵ هزار تومان به فروش می رسید بنابراین قیمت این محصول در مقایسه با سایر محصولات آنچنان افزایش نیافته است.
اسدی با مقایسه افزایش قیمت محصول برنج گیلان در مقایسه یا محصول زیتون اظهار داشت: سال گذشته هر کیلو زیتون میانگین حدود ۲۴ هزار تومان به فروش می رسید اما امسال ۶۰ تا ۷۰ هزار تومان به فروش می رسد که در مقایسه با افزایش قیمت برنج تفاوت معنی دار مشاهده می شود.
این کارشناس کشاورزی عواملی همچون رشد نرخ مواد اولیه برای تولید برنج، هزینه نیروی انسانی و هزینه برداشت را بر نرخ نهایی برنج اثر گذار دانست و افزود: این مسئله را نیز باید در نظر داشت که سرمایه کشاورز برای چندین ماه خواب دارد.
اسدی افزایش قیمت کنونی برنج را تا حدی برای کشاورز راضی کننده دانست و افزود: در غیر این صورت دیگر کشاورزی توجیه نداشته و باید هشدار داد که فقدان توازن بین هزینه تولید و فروش برنج کشاورز را دلسرد خواهد کرد و می تواند باعث خرج از مسیر تولید شود.
صادراتی برنج صحت ندارد
کارشناس کشاورزی در پاسخ به سوال مربوط به شایعات اثرگذاری صادرات برنج بر افزایش قیمت این محصول اظهار داشت: تا جایی که بنده مطلع هستم صادراتی نداشته ایم و افزایش قیمت برنج تنها مربوط به قیمت تمام شده برداشت محصول از سوی کشاورزان است.
اسدی بیان داشت: حدود ۷۵ درصد نیاز برنج در داخل تولید و ۲۵ درصد از خارج وارد می شود، در تلاشیم تا با استفاده از کشت دوم “راتون” میزان واردات برنج را کاهش دهیم.
این کارشناس کشاورزی با بیان اینکه گیلان دومین استان برنج خیز کشور و شهرستان رشت نیز بزرگترین شهرستان تولید کننده این محصول در کشور است، اضافه کرد: ۱۱ درصد برنج کشور در این شهرستان تولید می شود.
گیلان بزرگترین تولیدکننده ارقام بومی و با کیفیت برنج در کشور به شمار می آید که با ۲۳۸ هزار هکتار اراضی شالیزاری، رتبه اول کشور را از لحاظ سطح زیرکشت و همچنین رتبه دوم تولید برنج را به خود اختصاص داده است.
ارقام هاشمی، علی کاظمی، صدری، حسنی و دیلمانی جزو رقم های کیفی و ارقام گوهر و سپیدرود جزو رقم‌های پرمحصول است که در شالیزارهای گیلان کشت می‌شود، بیشترین رقم های کشت شده برنج در این استان، رقم‌های کیفی هاشمی و علی کاظمی است که افزون بر ۸۵ درصد محصول برنج گیلان را شامل می‌شود.
به نظر می رسد که رشد قیمت برنج در سال جاری بیشتر ناشی از عوامل داخلی موثر بر فرآیند تولید بوده است و در سال جاری با رشد بهای تولید و مواد اولیه بیشتر تاثیر را داشته است.
حال اگرچه این محصول استراتژیک تقریباً از نظر عددی با افزایش محسوس نسبت به سال گذشته در بازار عرضه می شود، اما باید در نظر داشت که کشاورز حتی با این میزان نیز کمترین میزان سود را خواهد برد.
