گیلان بزرگترین تولیدکننده ارقام بومی و با کیفیت برنج در کشور است و این محصول استراتژیک جایگاه ویژه ای در مختصات اقتصادی، اشتغال، مصرف و همچنین معیشت مردم استان دارد.
طی روزهای اخیر در حالی با روند رو به افزایش بهای برنج سفید در بازار گیلان و همچنین خارج از استان مواجه هستیم که این محصول باقی مانده سال گذشته است و هنوز محصول سال زراعی جاری حتی به خوشه دهی هم نرسیده است.
هم اکنون محصول برنج گیلان که عمدتاً از نوع هاشمی است و سال گذشته پس از برداشت با قیمت حدود ۴۵ هزار تومان در بازار عرضه میشد، با وجود اینکه پیش از نوروز به ۸۰ هزار تومان رسیدف اکنون در جهشی دوباره از مرز ۱۰۰ هزار تومان عبور کرد.
علاوه بر این ارقامی همچون صدری سورتینگ شده (دانه درشت) نیز قیمت حدود ۱۵۰ هزار تومان و شیرودی( از نوع برنج پُر محصول) با نرخ ۶۵ هزار تومان برای هر کیلو تجربه می کنند که پیش از این با قیمت حدود ۴۵ تا ۵۰ هزار تومانی در بازار به دست مصرف کننده می رسید.
افزایش قیمتی که به اعتقاد حتی بازاریان نیز ریشه در هزینه تولید نداشته و عملا توجیهی منطقی ندارد. زیرا بر اساس محاسبات حتی نرخ قبلی یعنی حدود ۸۰ هزار تومان برای هر کیلو برنج پر مصرف هاشمی نیز ۲ برابر هزینه تولید سال گذشته است.
این جهش قیمتی در حالی است که حتی طبق اظهارات مسئولان جهاد کشاورزی در سال زراعی جاری نیز سموم و کودهای کشاورزی به صورت یارانه ای توزیع می شود و محدودیتی برای این مسئله وجود ندارد.
بازار گرمی محتکران در فصل سرد موجودی
عده ای از فعالان حوزه برنج معتقدند که افزایش قیمت کالاهای اساسی به طور نامحسوس بر سایر همه کالاها و محصولات و خدمات دیگر از جمله برنج تاثیرگذار است اما عده ای براین باورند که آنچه اکنون موجب افزایش قیمت برنج می شود، کاهش این محصول در بازار و متعاقب با آن بازار گرمی محتکران برنج است که سود این نوسان را به جیب محتکران خواهد برد.
یکی از کشاورز گیلان در اینباره به خبرنگار ایرنا گفت: در این فصل سال کشاورزان محصول برای عرضه در بازار ندارند که در برابر افزایش تقاضا به طور طبیعی شاهد افزایش قیمت هستیم.
حسین زارع افزود: اکنون که تا زمان برداشت محصول برنج هنوز چندین ماه باقی مانده ، میزان برنج بومی در بازار به کمترین میزان خود می رسد و آنچه در دست کشاورزان هم باقی مانده باشد، مصرف شخصی خواهد بود.
این کشاورز آستانه ای افزود: این تغییر قیمت هیچ نفعی برای کشاورزان نخواهد داشت زیرا کشاورز نهایت چند ماه برنج خود را نگهدارد. این سود به طور حتم به جیب بازاریان و همچنین کسانی که برنج انبار کردند تا در زمان کمبود عرضه کنند خواهد رفت.
از کمبود تا احتکار
اما یکی از فعالین حوزه سورتینگ برنج با بیان اینکه برنج در حال حاضر نه تنها در دست کشاورز بلکه در اختیار کارخانه ها هم نیست به خبرنگار ایرنا گفت: سال گذشته وقتی قیمت این محصول افزایش یافت با دستور تعزیرات نگهداری محصول برنج در کارخانه‌ها ممنوع شد، بنابراین تمامی برنج های کارخانه داران در مدت زمان کوتاهی عرضه شد و اکنون این محصول را فقط تاجران در اختیار دارند و آنها تعیین کننده قیمت در بازار هستند.
وی افزود: البته به‌دلیل اینکه اکنون دیگربه نشاء برنج امسال و آخر فصل کشاورزی سال گذشته رسیدیم ، این محصول در بازار هم نیست و اگر کسی به صورت وزن تُنی برنج بخواهد همان تاجر هم باید از جاهای مختلف به طور مثال ۱۰۰ یا ۲۰۰ کیلو از فروشندگان مختلف جمع کند تا بتواند این میزان محصول را برای مشتری تامین کند.
این کارخانه دار آخرین قیمت برنج در بازار گیلان را ۷۵ هزار تومان دانست و ادامه داد: برنجی که بین ۸۵ تا ۹۵ هزار تومان توسط کارخانه داران به بازار عرضه می شود، قیمت گذاری تعیین شده توسط خود فروشندگان است و به اعتقاد وی هرکسی بنا به دیدگاه خودش برنج را با یک قیمتی عرضه می کند.
با این وجود به نظر می رسد اگرچه این عوامل در افزایش قیمت های محصول برنج ممکن است تاثیر گذار باشد اما متاسفانه احتکار این محصول در شرایطی که کمبود محصول برنج در بازار نیز وجود دارد در افزایش قیمت ها بی تاثیر نبوده چرا که در همین ارتباط کمتر از یکهفته قبل اول ماه جاری فرمانده انتظامی گیلان از کشف ۲۵۷ تن برنج احتکار شده به ارزش بیش از ۲۰۵ میلیارد ریال در بازرسی از یک کارخانه در شهرستان خمام و فرمانده سپاه ناحیه صومعه سرا نیز در همین ایام از کشف ۷۴ تن برنج سفید و شلتوک احتکار شده در انباری در این شهرستان به ارزش ۶۰ میلیارد ریال خبر دادند.
عرضه سه هزار تن برنج ارزان قیمت برای تنظیم بازار گیلان
اگرچه بازار عرضه و تقاضا و عوامل دیگری همچون افزایش هزینه تولید در قیمت محصولات و کالاها تاثیر گذار است اما همواره دولت در چنین مواقعی سعی می کند با بکارگیری تدابیری مانع افزایش قیمت ها به صورت سرسام آور شود که یکی از این راهکارها عرضه برنج با قیمت ارزان تر به بازار در جهت حمایت از مصرف کنندگان است.
معاون بازرگانی و صنایع غذایی جهاد کشاورزی گیلان در همین ارتباط به خبرنگار ایرنا گفت: قیمت برنج بعد از برداشت نوساناتی داشت اما بتدریج ثبات نسبی یافت ولی از دی ماه سال گذشته افزایش این محصول شروع شد.
قاسم جوادزاده مقتدر افزود: طی سال گذشته که قیمت برنج به ۶۵ هزار تومان رسید، قرارگاه امنیت غذایی برای متعادل شدن قیمت برنج در کشور از جمله گیلان ۱۰ هزار تن برنج خارجی به استان سهمیه داد که از ان میزان ۲ هزار و ۵۰۰ تن آن را توزیع کردیم و با این اقدام التهاب بازار کم شد.
وی ادامه داد: بعد از عید دوباره به چند دلیل قیمت برنج افزایش یافته که می توان از جمله به کم شدن محصول برنج در این فصل سال و افزایش تقاضا و تاثیر تبدیل ارز ترجیحی به نیمایی اشاره کرد اما اکنون نیز برای تعادل بازار سه هزار تن برنج هندی و تایلندی به ترتیب با قیمت هر کیلوگرم ۱۸ هزار و۵۰۰ تومان و ۱۲ هزار و ۵۰۰ تومان در حال توزیع شدن در استان است .
با توزیع برنج خارجی با قیمت های گذشته و درصورت استقبال مردم انتظار می رود بازار برنج دستکم برای مدتی تا تصمیم گیری برای نان به ثبات نسبی برسد.
جهش قیمتی برنج و کوچ مصرف کنندگان به نانوایی ها
با وجود اینکه از سال گذشته تا کنون در چندین مرحله قیمت محصول برنج افزایش یافت، تغییرات صعودی بهای برنج همچنان ادامه دارد؛ قیمت حدود ۴۵ هزار تومان برای هر کیلوگرم برنج هاشمی در سال گذشته در حالی اتفاق افتاد که این محصول در سال ۱۳۹۹ با قیمت هر کیلوگرم بین ۲۸ تا ۳۲ هزار تومان فروخته می شد.
افزایش قیمت در محصول برنج تعداد بسیاری از مردم را به سمت جایگزینی بیشتر نان به جای برنج گرایش داد و انتظار می رفت تا با توجه به کاهش تقاضا، قیمت این محصول تغییر چندانی حداقل تا این فصل از ماه نداشته باشد اما بعد از نوروز امسال، برنج ایرانی از جمله رقم هاشمی افزایش قیمت دیگری را نیز تجربه کرد و آن را تا مرز ۸۰ هزار تومان برای مصرف کنندگان سوق داد.
طی روزهای اخیر شاهد افزایش مسزان مصرف نان و ترافیک های سنگین در پشت واحدهای خبازی هستیم. طبق بررسی ایرنا حتی در برخی نانوایی های سطح شهرهایی همچون رشت، آستارا، انزلی و رضوانشهر شاهد اتمام زود هنگان فعالیت نانوایی ها به دلیل افزایش تقضا برای نان هستیم.
برنج همچون نان جزو کالاهای اساسی برای ایرانیان به شمار می رود که در حال حاضر بدلیل افزایش قیمت این محصول و عدم توانایی بسیاری برای خرید آن ،گرایش به سمت استفاده از نان بیشتر شده است که اگرچه افزایش قیمت هایی که از چندین ماه بعد از فروش محصول از سوی کشاورزان در بازار اتفاق افتاد منفعتی برای کشاورزان نداشت اما کنترل قیمت ها با عرضه برنج در فصولی که این محصول در اختیار کشاورز نیست ،نه تنها لطمه ای به کشاورزان نمی زند بلکه موجب منفعت برای مصرف کنندگان خواهد شد.
