گل‌های خوشه‌ای سرخ و سفید خارشتر کویر خشک خراسان جنوبی را غنی کرده، گیاهی بکر که توقع چندانی ندارد، با جرعه‌ای آب سیراب است و باد خشن و سوزان بیابان برایش چونان نسیم روح نواز است.
خارشتر، این اسطوره مقاومت و سرسختی در محیط‌های بسیار گرم و کم آب، مناطق بیابانی و خشک و مراتع رشد می‌کند.
ریشه آن دل خاک را می‌شکافد و تا ارتفاع چند متر درون زمین فرو می‌رود.
گل‌هایی خوشه‌ای به رنگ سرخ و سفید / ظرفیت‌هایی که مغفول مانده
پوتین هایمان را محکم کردیم قدم به قدم با آقای پویان همراه شدیم او مدیر مجتمع تحقیقات گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی خراسان جنوبی است.
با او به دشت جلگه ماژان رفته بودیم جایی که گوشه گوشه خاکش از گیاهی خاردار با گل‌های خوشه‌ای سرخ یا سفید، برگ‌های کرک دار و تیغ‌های نوک تیز پوشیده شده بود.
پویان به خواص شگفت آور این بوته به ظاهر ناچیز و بی ارزش اشاره کرد و گفت: خارشتر برای پیشگیری از سنگ کلیه و سنگ مثانه بسیار موثر است.
او افزود: در نواحی شمالی و نواحی جنوبی استان، جلگه ماژان، جلگه موسویه و اطراف گیو از فرآورده خارانگبین استفاده می‌کنند که برای سلامت پوست و کبد مفید است.
مدیر مجتمع تحقیقات گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی خراسان جنوبی اظهار کرد: این گیاه یک طبیعت ضد تب و سرد دارد البته برخی از فرآورده‌های آن از طبیعت گرم برخوردارند.
پویان بیان کرد: باتوجه به اینکه خارشتر نیاز آبی کمی دارد، کشت آبی یا دیم این گیاه می‌تواند مقرون به صرفه باشد ودر صورت فرآوری چندین فرآورده ارزشمند از آن استحصال خواهد شد.
آلمانی‌ها گوی سبقت را ربودند
پویان مدیر مجتمع تحقیقات گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی خراسان جنوبی گفت: گل، سرشاخه ها، برگ و ریشه خارشتر قابلیت استحصال فرآورده‌های دارویی را دارد.
او با بیان اینکه خارشتر در زمینه دفع سنگ کلیه و مثانه بسیار موثر است، افزود: جوشانده این گیاه تعریق را زیاد می‌کند لذا برای دفع سموم بدن موثر است همچنین روغنی که از این گیاه گرفته می‌شود درد مفاصل و ماهیچه را کاهش می‌دهد.
پویان بیان کرد: متاسفانه نه تنها در خراسان جنوبی بلکه در کشور نیز ظرفیت خوب فرآوری گیاهان دارویی به خصوص خارشتر مغفول مانده و تنها فرآوری ما از این محصول به صورت عرقیات است.
مدیر مجتمع تحقیقات گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی خراسان جنوبی با اشاره به اینکه ریشه خارشتر برای تقویت سیستم دفاعی بدن کاربرد دارویی دارد، اظهار کرد: کشور آلمان از جمله کشور‌های موفقی است که گوی سبقت را در زمینه استحصال فرآورده‌ای دارویی از خارشتر ربوده است.
او ادامه داد: برخی کشور‌های اروپایی نیز ریشه خارشتر را فرآوری کرده و شبه دارویی برای کنترل بیماری ایدز (HIV) تولید و وارد بازار کرده اند.
ترنجین معجزه ای از دل خارشتر
طیبه شاهی، عضو گروه پژوهشی تولید و فرآوری گیاهان استراتژیک مجتمع تحقیقات گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی خراسان جنوبی گفت:از دل خارشتر شیره ای ناب به نام ترنجبین بیرون می آید که شبنم مانند روی برگ و ساقه خارشتر می نشیند و دارای خواص درمانی بسیار زیادی به خصوص در پوست و مو دارد.
او ادامه داد: از جمله خواص این گیاه از بین بردن لک و روشن شدن پوست بوده و از آن جا که ترنجبین، خون را تصفیه می‌کند بنابراین در درمان جوش و آکنه، اگزما، ترک‌ها و لکه‌های پوستی معجزه کرده و به تبع پوست صورت را صاف و شفاف می‌کند.
این پژوهشگر اظهار کرد: ترنجبین برای رفع بی‌خوابی و افکار شدیدی که هنگام خواب انسان را مورد حمله قرار داده و موجب کم خوابیو سبک شدن خواب می‌شود، در کنار سایر دارو‌های آرام کننده اعصاب درمانی، تجربه‌ای بسیار موفق را رقم می‌زند.
خارشتر، کیمیایی در دل کویر که مغفول مانده
گیاه خارشتر یکی از علوفه‌های خوراکی کم آب بر به عنوان خوراک دام‌ها به شمار می‌رود که با استفاده از آن می‌توان با بازدهی چند برابر از کشت گونه‌های آب بر و پرزحمت جلوگیری کرد.
دره کی معاون مدیریت امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی با بیان اینکه سطح زیر کشت خارشتر در استان بالغ بر ۲۵۰۰۰ هکتار برآورد شده است، گفت: سطح زیر کشت زراعی این گیاه حدود ۷۰۰ هکتار است.
او افزود: تنها ۵۰۰ هکتاراز اراضی زارعی خارشتر به صورت مکانیزه آبیاری می‌شوند ومابقی سطح زیر کشت در حاشیه باغات و مزارع به صورت آبی و دیم و نیز به صورت مرتعی است.
دره کی بیان کرد: دامداران از خارشتر در سطح وسیع برای تغذیه دام هایشان استفاده می‌کنند، اما چون کاشت و برداشت مکانیزه این گیاه در سطح استان کمتر کاربرد دارد دامداری‌های صنعتی کمتر از آن بهره می‌برند.
معاون مدیریت امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی ادامه داد: این گیاه از سال سوم کاشت به بعد باردهی اقتصادی دارد و از هر هکتار زمین خارشتر ۸ تا ۱۰ تن علوفه‌تر و ۴ تن علوفه کشت خشک برداشت می‌شود.
درآمد زایی ۸۰۰ میلیاردی خارشتر برای دامداران
دره کی معاون مدیریت امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی با اشاره به اینکه از خارشتر برای تولید علوفه، بذر و گیاه دارویی استفاده می‌شود، گفت: متاسفانه فرآوری و بهره برداری از خارشتر در استان برای چرای دام، برداشت علوفه خشک و تر و در برخی واحد‌های عرقیات سنتی هم از آن عرق استحصال می‌شود.
او افزود: از ۴ سال گذشته تولید بذر در مجموعه کشت و صنعت پیوند خاوران استان شروع و به تمام کشور به صورت بذر لخت و بذر پلیت شده صادر شده همچنین برنامه ریزی‌های وسیعی برای توسعه کشت خارشتر در پروژه هاب شتر در نظر گرفته شده است.
دره کی تصریح کرد: با توجه به سطح زیر کشت خارشتر در استان و میزان تولید علوفه خشک، ارزش برداشت و چرای علوفه برای دامداران استان بالغ بر ۸۰۰ میلیارد ریال خواهد بود.
داغ فرآوری خارشتر بر دل خراسان جنوبی
خارشتر یک گیاه ارزشمند است که هر کدام از قسمت‌های آن می‌توان فرآورده دارویی استحصال کرد ، کشور‌های غربی این ظرفیت بکر را کشف و از آن شبه دارو، شربت، قرص، کپسول، اسانس و روغن‌هایی با خواص درمانی تولید کرده اند این در صورتی است که نه تنها در خراسان جنوبی بلکه در کشور هم در زمینه فرآوری خارشتر اقدامی انجام نشده است و فقط برخی فرآورده‌های ساده مانند عرق از آن استحصال می‌شود.
محدوده ۲۵ هزار هکتاری کشت خار شتر در خراسان جنوبی، ظرفیت بزرگی را فراروی سرمایه گذاران قرار داده تا بتوانند با ایجاد صنایع تبدیلی، این محصول سود آور را از گمنامی در آورند و تولیدات دارویی متنوع از خار شتر ایرانی را این بار با نام و نشان خودمان راهی بازارهای داخلی و خارجی کنیم.
سرویس خبری : کشاورزی و باغبانی
