مردم برای تهیه نان باید مدت زمانی طولانی در مقابل نانوایی در هوای گرم و بدون رعایت فاصله اجتماعی مناسب منتظر بمانند. گاهی اوقات نیز تضمینی برای اینکه به همه افراد نان برسد وجود ندارد. طوری که اگر مشتری دیرتر برای تهیه نان اقدام کند، با توصیه نانوا مبنی بر «رفتن» و «منتظر نماندن» مواجه خواهند شد. مواجهه با صف‌های طولانی در محلات پایین شهر مشهد به مراتب بیشتر به چشم می‌خورد.
به منظور بررسی میدانی وضعیت نانوایی‌ها به نقاط مختلفی در مشهد سر زدیم. مقصد اول ما منطقه سیدی است.
به نزدیکی یک نانوایی می‌رسیم. ازدحام جمعیت و شلوغی در مقابل نانوایی‌ها از فاصله صدمتری هم به راحتی دیده می‌شود. تنها دو کارگر در نانوایی کار می‌کنند. یکی از کارگران مشغول تهیه خمیر و قرار دادن آن در تنور و دیگری با سرعت بالایی در حال بیرون آوردن نان از تنور و پاسخگویی به مشتریان است. دقایقی منتظر ماندیم تا بتوانیم چند سوالی از او بپرسیم. زمانی که متوجه شد مشتری نیستیم و از او سوال داریم با تندی جواب داد: الان وقت نداریم. وضعیت را که می‌بینید. حتی نمی‌توانیم به مشتری‌های خود پاسخگو باشیم. چند نانوایی دیگر در شهر نیز همین وضعیت را دارند.
به سراغ نانوایی دیگری در منطقه قاسم‌آباد می‌رویم. یک نانوا در مورد مشکلات تهیه آرد و شلوغی نانوایی‌ها بیان می‌کند: نانوایی ما دولتی نیست و نان را به صورت آزاد به مشتریان می‌دهیم. در این موقع از روز سرمان خلوت‌تر است، اما اگر نانوایی‌های دولتی شلوغ‌تر باشد اینجا نیز غلغله خواهد شد.
نانوایی‌های آزاد در تهیه آرد مشکل دارند و سهمیه آرد این نانوایی‌ها را کم کرده‌اند
وی ادامه می‌دهد: نانوایی‌های آزاد در تهیه آرد مشکل دارند و سهمیه آرد این نانوایی‌ها را کم کرده‌اند. علاوه بر مشکل آرد مشکل کارگر نیز هست. کارگران با حقوق ناچیز نانوایی حاضر به کار نمی‌شوند و کارگر برای نانوایی پیدا نخواهد شد.
این نانوا مشکلات نانوایان در مشهد را کمبود آرد و مزد کارگر بیان و تصریح می‌کند: اگر قیمت نان را زیاد نمی‌کنند حداقل هزینه‌های دیگر برای تولید نان کم شود تا قیمت نان برای ما و مردم مناسب بماند. برای مثال قیمت خمیر مایع هر روز گران‌تر از دیروز می‌شود. هر قالب خمیرمایع را به قیمت ۱۰ هزارتومان خریداری می‌کنیم.
بیشتر از تعداد معینی نمی‌توانیم نان بخریم زیرا ممکن است درگیری رخ دهد
شهروندان نیز از وضعیت عرضه و کمبود نان گلایه دارند. یکی از افرادی که ساکن محله گلشهر است نیز ادعا می‌کند: مدت زمان طولانی در صف نانوایی منتظر می‌مانم. برای اینکه به همه نان برسد کمتر از نیاز خود نان تهیه می‌کنم. بیشتر از تعداد معینی نمی‌توانیم نان بخریم زیرا ممکن است درگیری رخ دهد.
وی ادامه می‌دهد: حتی روزی بوده است که به پنج الی هفت نانوایی سر زده‌ام ولی نتوانستم نانی تهیه کنم و مانده بودم که از کجا نان گیر بیاورم.
در حال حاضر فرقی بین نانوایی دولتی و غیردولتی وجود ندارد و تمام نانوایی‌ها شلوغ هستند
یکی از ساکنین محله کارمندان واقع در بلوار شهید رستمی می‌گوید: قبلا نانوایی آزاد (نیمه یارانه‌ای) خلوت‌تر از دولتی بود و به راحتی می‌توانستیم در صورت شلوغی نانوایی دولتی، نان را از نانوایی آزاد تهیه کنیم. ولی در حال حاضر فرقی بین نانوایی دولتی و غیردولتی وجود ندارد و تمام نانوایی‌ها شلوغ هستند. به هر نانوایی که سر می‌زنیم ۱۰ الی ۱۵ نفر در صف ایستاده‌اند. نانوایی دولتی نیز بیشتر از ۵۰۰۰ تومان نان نمی‌فروشد.
وی با بیان اینکه «از ساعت ۱۹:۳۰ دیگر نانوایی دولتی نان ندارد»، بیان می‌کند: گذشته از این موارد نانوایان محله ما زمان پخت نان را خیلی کمتر از گذشته کرده‌اند و برخی دیگر به‌طور کلی تعطیل می‌کنند و زمانی که علت را جویا می‌شویم، می‌گویند آرد نداریم.
گاهی منتظر ماندن بیهوده است و در آخر نانی به افراد انتهای صف نمیرسد
این شهروند ادامه می‌دهد: برای تهیه سه عدد نان باید حداقل یک ساعت در صف نان منتظر باشیم و گاهی نیز ممکن است این منتظر ماندن بیهوده باشد و در آخر نانی به افراد انتهای صف نرسد.
در همین رابطه با مصطفی کشتگر، رئیس اتحادیه نانوایان مشهد در خصوص تجمع نانوایان در مشهد و علت این نابسامانی و شلوغی در نانوایی‌های سطح شهر مشهد گفت‌وگو داشته‌ایم. کشتگر در این خصوص اظهار می‌کند: با توجه به اینکه مشکلات نانوایان به خصوص در حوزه کارگری به شدت زیاد شده است و نمود پیدا کرده است بنابراین هم نانوایان و هم کارگران پیگیر مطالبات خود هستند. این روزها رفت و آمد نانوایان در اتحادیه با افزایش مشکلات آن‌ها بیشتر شده است.
وی در رابطه با نرخ نان بیان می‌کند: آخرین نرخ مصوب نان مربوط به آبان ۹۸ است و از آن به بعد دیگر قیمت نان تغییر نکرده است. ۲۱ ماه از آن تاریخ گذشته است.
قیمت عوامل تشکیل دهنده نان به جز آرد ۱۰۰ الی ۳۰۰ درصد افزایش داشته است
رئیس اتحادیه نانوایان مشهد با بیان اینکه «در تولید هر نان ۲۰ الی ۳۰ عامل دخیل است که قیمت تمام شده نان را تشکیل می‌دهند»، ادامه می‌دهد: در حال حاضر قیمت تمام مواد تشکیل دهنده نان به جز آرد افزایش پیدا کرده است. قیمت آرد تنها ۲۵ درصد قیمت نان را تشکیل می‌دهد. دیگر فاکتورها که ۷۵ درصد قیمت نان را شامل می‌شوند ۱۰۰ الی ۳۰۰ درصد افزایش داشته‌اند. ولی قیمت نان ثابت مانده است و تغییری نکرده است.
رئیس اتحادیه نانوایان مشهد تصریح می‌کند: با بخشی از این افزایش هزینه‌ها می‌توان کنار آمد، ولی دستمزد کارگر دست نانوا نیست. شورای عالی کار دستمزد کارگر را تعیین می‌کند. امروز کارگر نانوایی حتی یک سوم کارگر ساختمانی هم دستمزد نمی‌گیرد. تا زمانی که نرخ نان افزایش پیدا نکند، مصوبه شورای عالی کار را نیز نمی‌توانیم اجرا کنیم.
تقاضای کاذبی برای درخواست نان برای تغذیه دام به‌وجود آمده است
کشتگر در رابطه با علل شلوغی صف‌های مقابل نانوایی‌ها بیان می‌کند: بخشی از این شلوغی‌ها به دلیل افزایش مصرف نان مردم است که اخیرا بیشتر شده است و این امر را نمی‌توان کتمان کرد. دلیل دیگر این است که تقاضای کاذبی برای درخواست نان به‌وجود آمده است که مشتری نان را برای استفاده دام خریداری می‌کند؛ چرا که نان گزینه مناسب‌تری به جای نهاده‌های گران شده است.
از عوامل ازدحام در نانوایی‌ها قطعی برق و نبودن کارگر است
وی علت دیگر این ازدحام را قطعی برق و نبودن کارگر عنوان کرد و افزود: زمانی که برق یک منطقه می‌رود، منطقه مجاور آن شلوغ می‌شود. علت دیگر دلیل نبودن کارگر است؛ چراکه نانوایان برخی از کارگرها را تعدیل و برخی دیگر نانوایی را تعطیل کرده‌اند. روند تولید نان یک نانوایی با سه الی پنج تا کارگر کندتر می‌شود و در نهایت صف‌های خرید نان طولانی‌تر می‌شود.
رئیس اتحادیه نانوایان مشهد ادامه می‌دهد: نانوا بیشتر از سهمیه خود نمی‌تواند آرد بخرد و با همین سهمیه که به آن نانوایی تعلق می‌گیرد، باید نان را تولید کند.
اقدامات مناسبی در زمینه نحوه تخصیص و افزایش سهمیه آرد در استان انجام نشده است
همچنین سید حسن حسینی، رئیس انجمن صنفی کارخانجات آرد استان‌های خراسان نیز در این زمینه اظهار می‌کند: با پدیده افزایش جمعیت در مشهد مواجه هستیم. با توجه به اینکه در فصل تابستان هستیم و علی‌رغم وجود کرونا ورود زائرین به مشهد کم نشده است.
وی می افزاید: همچنین در زمینه نحوه تقسیم، تخصیص و افزایش سهمیه آرد اقدامات مناسبی در استان انجام نشده است.
چند نرخی بودن قیمت آرد مشکلات زیادی را به وجود آورده است
همچنین رئیس انجمن صنفی کارخانجات آرد استان‌های خراسان درمورد علت ازدحام در مقابل نانوایی‌ها بیان می‌کند: چند نرخی بودن قیمت آرد مشکلات زیادی را به وجود آورده است. برای مثال یک نانوایی آرد خود را کیلویی ۸۱۵ تومان و نانوایی دیگری این آرد را با بیش از ۱۲۰۰ تومان دریافت می‌کند. ناهماهنگی در بخش عرضه و تقاضا این مشکلات را به وجود آورده است.
یادرآور می‌شود چندی پیش محمدرضا هاشمی، فرماندار مشهد در تاریخ ۱۴ تیرماه در جلسه کارگروه آرد و نان شهرستان مشهد گفته بود: مشکلات آرد و نان مشهد باید به سرعت رفع شود، نان قوت غالب مردم است و همه مدیران ذیربط باید رفتار مسوولانه در رفع نارضایتی‌های مردم در این زمینه داشته باشند.
با توجه به اهمیت نان در سبد غذایی مردم رفع مشکلات مربوط به آرد و نان از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. همچنین از آنجاییکه مشهد در حال حاضر در پیک پنجم قرار دارد به نظر می‌رسد مسئولین باید هر چه سریعتر نسبت به رفع این مشکلات اقدام کنند تا بیش از این جان مردم در معرض مخاطره قرار نگیرد.
