یکی از مهمترین اقدامات دولت در دو سال گذشته، ساماندهی نانواییهای کشور و نصب کارتخوان‌های هوشمند با هدف کاهش توزیع خارج از مجاری قانونی، جلوگیری از قاچاق آرد و کاهش ضایعات نان در کشور بوده است، اگرچه به اذعان کارشناسان موفقیت بیشتری در این زمینه حاصل شده است اما گزارش ها حاکی است که برخی نانواییها هر روز ترفند جدیدی را برای توزیع در مجاری غیر رسمی، گرانفروشی و به نوعی دور زدن مسیر‌های قانونی اعمال می‌کنند.
* نانواییها نان را 2 برابر قیمت به کبابی‌ها و سوپرمارکت‌ها می‌فروشند
گزارشی که از برخی نانواییهای سطح تهران به دست آمده حاکی است، برخی از آنها نان را به دو برابر قیمت به مغازه‌ها، کبابی‌ها و کلا مکان‌های عرضه نان بسته‌ای می‌فروشند، این کار چند مشکل ایجاد می‌کند نخست اینکه نانواییها ساعات کار خود را جلو کشیده‌اند واز آن طرف تا ظهر بیشتر کار نمی کنند، اینگونه نانواییهای متخلف برای اینکه بتوانند نان را به راحتی به صنوف بفروشند، سحرگاه، زمانی که مردم عادی برای خرید نان حضور ندارند، حاضر می‌شوند و از ظهر به آن طرف هم نانوایی را تعطیل می‌کنند، بنابراین زمانی که مردم عادی بتوانند نان خریداری کنند بسیار محدود است و اگر مردم بعد از ظهر به این نانواییها سر بزنند با درهای بسته مواجه می‌شوند.
این موضوع موجب میشود صف‌های طولانی جلوی نانواییها تشکیل شود و مردم عادی مجبورند برای خرید چند قرص نان در صف‌های طولانی بایستند، زیرا با فروش نان به صنوف، آرد کمی برای فروش به مردم می‌ماند بنابراین نان نانوایی کمتری در ساعت محدود به مردم می‌فروشند که ازدحام در نانواییها را بیشتر می‌کند.
یک شاطر نانوایی لواش در منطقه یافت‌آباد تهران می‌گوید: قیمت یک عدد نان لواش 500 تومان است اما به کبابی‌ها و مغازه‌هایی که نان بسته‌ای می فروشند، هر عدد نان را 1000 تومان می‌فروشیم البته آنها هم با سود بیشتری به مشتری‌های خودشان می‌فروشند که بعضی موقع یک قرص نان لواش به 2000 تومان هم می‌رسد.
وی اضافه کرد: صاحب نانوایی ما را مجبور کرده است ساعت 3 صبح نانوایی را باز کنیم تنها به این دلیل که سفارش‌های اینچنینی را آماده کنیم در حالی که پیش از این 6 صبح نانوایی ر ا باز می‌کردیم، بنابراین ظهرنانوایی را تعطیل می‌کنیم، در واقع نانواییها سهمیه دولتی مردم را به نرخ آزاد به صنوف می‌فروشند، آنها آرد را کیسه ای 40 هزار تومان از دولت می‌خرند اما نان آن را به دو برابر قیمت می‌فروشند.
به گفته این شاطر نانوایی، نانواییها فقط با این توجیه که قیمت نان آنها چندین سال است افزایش نیافته است، گرانفروشی می‌کنند.
این در حالی است که دولت عدم افزایش قیمت را با مدل‌های مختلف برای نانواییها جبران کرده است، علاوه بر اینکه آرد به نرخ دولتی به آنها می‌دهد و به ازای هر یک میلیون تومان فروش نان، به حساب آنها 300 هزار تومان واریز می‌کند و این کار ساعت 11 هر شب انجام میشود.
* آیا سهمیه نانوایی ها کم شده است؟
هفته گذشته عده‌ای مدعی شدند که سهمیه نانواییها کم شده است و این موضوع سرو صدای زیادی کرد، اما آیا واقعیت این گونه بوده است؟ دولت سهمیه نانواییها را کم کرده است؟
رضا نوایی که نانوا در منطقه 19 تهران است، می‌گوید: دولت فقط سهمیه برخی نانواییها متخلف را که بارها مچ آنها را گرفته است، کم کرده است، برخی نانواییها بودند که کارتخوان‌ها را بعداز ظهرها در مغازه ها استفاده می‌کردند با این نیت که اولا به شورای آرد و نان نشان دهند که مثلا بعد از ظهر هم کار می‌کنند دوم اینکه میزان فروش خود را بالاتر نشان دهند و سهمیه بیشتر آرد بگیرند.
وی افزود: اخیرا بررسی‌های دولتی دقیق‌تر شده و آنها همه اینها را می‌فهمند و اگر تخلفات یک نانوایی را متوجه شوند در بار نخست سهمیه‌اش را کمتر می‌کنند و اگر تکرار شود، جریمه های سنگینی را اعمال می کنند، مثلا یک نانوایی هر 10 روز 120 کیسه سهمیه آرد می‌گرفت اکنون به 80 کیسه کاهش داده‌اند، دولت به این نتیجه رسیده که این نانوا اگر بخواهد نان را به جامعه هدف بدهد، همین میزان آرد لازم دارد.
* کم فروشی در نانواییها پایان ندارد
یکی دیگر از کارگران یکی از نانواییها در منطقه 11 تهران گفت: وزن چونه لواش باید 162 گرم باشد که در نانوایی که وی کار می‌کند، 90 تا 100 گرم وزن چونه را می‌گیرند، دولت هر شب مبلغی هم به حساب آنها نسبت به میزان فروش‌شان واریز می‌کند با این حال می‌گویند که درآمدی نداریم.
وی گفت: با اطمینان می‌گویم که درآمد نانوایی ها به حدکافی است اما برخی از آنها از هر راهی برای پول درآوردن استفاده می‌کنند، وزن چونه را کم می‌کنند، نان را به نرخ آزاد و دو برابر قیمت می فروشند و دولت هم به حسابشان هر شب پول واریز می‌کند.
* برخی محدود از بازرسان نظارتشان ضعیف است
با تخلفاتی که از سوی برخی نانواییها رخ می‌دهد جای سئوال است که چرا بازرسان و ناظران نظارت چندان دقیقی ندارند.
یکی از کارگران نانوایی در این باره گفت: بسیاری از بازرسان نظارت دقیقی بر عملکرد نانواییها دارند اما برخی محدود از این بازرسان از نانواییها رشوه می‌گیرند و چشمشان را به همه تخلفات از کم‌فروشی گرفته تا گرانفروشی و عدم نصب تابلو و غیره می‌بندند.
وی اضافه کرد: اگر نانوایی وزن چانه نان را پایین بگیرد، قطعا هر بازرسی متوجه میشود، مردم هم که بارها اعلام کرده‌اند وزن نان نسبت به قبل کاهش یافته است، اما چرا با این نانواییهای متخلف برخورد نمی‌شود؟
درست است که دولت چند سالی است قیمت نان را چندان افزایش نمی‌دهد، اما برخی نانواییهای متخلف که این روزها تعدادشان هم کم نیست به روش‌های مختلف گرانفروشی می‌کنند، به قیمت‌های بالاتر به مشتریان خاص نان می‌فروشند، وزن نان را کم می‌کنند، با چند دانه کنجد قیمت نان را دو برابر می کنند؛ زمانی که وزن چانه نان کاهش می‌یابد، درواقع قیمت نان دو برابر شده است.
شاید بتوان گفت درواقع دولت فکر می‌کند نان را ارزان به دست مردم می‌رساند در حالی که برخی از نانواییهای قانون‌گریز، نان را به 2 برابر قیمت و گاهی 3 برابر قیمت واقعی دست مشتری می‌دهند و یا همان‌طور که گفته شد به صنوف مختلف با قیمت‌های گزاف می‌فروشند.
در این‌باره لازم است نهادهای نظارتی با دقت بیشتر بر عملکرد نانواییها که قوت غالب مردم در دست آنها است، نظارت کنند، گندم با قیمت‌های سنگین تولید و به آرد تبدیل میشود اما با نرخ‌های یارانه‌ای به دست نانوا می‌رسد تا نان به عنوان آخرین پناه غذایی اقشار ضعیف جامعه، با قیمت مناسب به دست مردم برسد، اما برخی نانواییهای متخلف با این شیوه، همه تلاش‌های دولت در تعدیل قیمت نان را به باد می‌دهند.
