محصول پسته از نظر اقتصادی بسیار بااهمیت است، به‌طوری که از آن به عنوان طلای سبز یاد می‌شود و در بین محصولات باغبانی، به‌عنوان یک محصول استراتژیک جایگاه ویژه‌ای دارد. کشاورزی ایران در جهان با محصول پسته شناخته شده و این محصول جزو مهمترین کالاهای صادرات غیرنفتی ایران است.
پسته از قدیم جزء اقلام صاداراتی کشور بوده و همچنان نیز به طور سنتی صادر می‌شود. با این حال وضعیت صادراتی پسته نیاز به بررسی دارد تا مشخص شود که با تغییرات ساختار تجارت جهانی در طی سال‌های گذشته صادرات پسته به چه‌نحوی تغییر یافته است. با توجه به افزایش رقابت در عرصه تجارت و برنامه‌ریزی مدون کشورهای رقیب همچون آمریکا در تولید و صادرات پسته سوال این است که آیا باز می‌توانیم برای مهمترین کالای صادرات غیرنفتی بی‌محابا و بدون استراتژی مشخص صادراتی عمل کنیم؟
آمریکا گوی سبقت را در زمینه کشت پسته از ایران ربوده است
«محمد صالحی» رییس هیئت مدیره انجمن پسته ایران در گفت وگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری موج، در مورد وضعیت تولید پسته در ایران توضیح داد: امسال در کشور حدود 200 هزار تن پسته تولید می‌شود و حدود 30 هزار تُن هم پسته ما از سال قبل داریم که در مجموع میزان پسته تولید شده در کشور را برای عرضه در داخل و خارج کشور به رقم 230 هزار تن برای سالجاری می‌رساند.
وی با اشاره به سهم کشورها در زمینه تولید پسته در جهان، گفت: ایران تا حدود سه چهار سال قبل در زمینه تولید پسته در صدر کشورهای تولید کننده این محصول قرار داشت اما چند سال است که آمریکا با افزایش سطح زیر کشت باغات پسته گوی سبقت را از ایران ربوده و در جایگاه نخست تولید این محصول در جهان قرار گرفته است.
صالحی ادامه داد: آمریکایی ها هم زمین های مناسب و هم میزان آب مطلوبی برای افزایش سطح زیر کشت باغات پسته در اختیار دارند در حالیکه ایران به لحاظ منابع آبی و زمین های مناسب برای کشت در مضیقه است.
رئیس هیئت مدیره انجمن پسته ایران تصریح کرد: کشور آمریکا با افزایش سطح زیر کشت باغات پسته ، میزان محصول خود را امسال به حدود 650 تا 700 هزار تن رسانده است در حالیکه ما تا چند سال قبل با حداکثر تولید 240 هزار تن در جایگاه نخست تولید پسته در دنیا ایستاده بودیم.
کشور ما ۲۰ درصد سهم تولید پسته در دنیا را در اختیار دارد
وی با اشاره به آنکه کل تولید پسته در سالجاری در سراسر دنیا به حدود یک میلیون و 200 تا یک میلیون و 230 هزار تن می رسد، افزود: بر این مبنا کشور ما حدود 20 درصد و آمریکایی ها حدود 55 درصد سهم تولید پسته در دنیا را در اختیار دارند.
صالحی در مورد وضعیت ایران و آمریکا در زمینه صادرات پسته توضیح داد: آمریکایی‌ها با وجود آنکه همواره جز بزرگترین تولید کنندگان پسته در دنیا قرار داشته‌اند اما مقدار زیادی از محصول پسته تولید شده در این کشور در خود آمریکا مصرف می‌شود، یعنی در سال گذشته میلادی حدود 270 هزار پسته در خود آمریکا مصرف شده است. با این حساب همچنان ایران و آمریکا در زمینه صادرات پسته به بازار های جهانی رقابت نزدیکی دارند.
مقاصد صادراتی محصول پسته
رییس هیئت مدیره انجمن پسته ایران، در مورد مقاصد صادراتی محصول پسته کشور توضیح داد: کشورهای اتحادیه اروپا، هند و کشورهای عربی خلیج فارس، روسیه و کشورهای آسیای میانه و کشورهای خاور دور به‌ویژه چین از جمله مشتریان مهم محصول پسته کشور ما هستند.
رئیس هیئت مدیره انجمن پسته ایران ادامه داد: به لحاظ کیفیت و مزه هم پسته ایران همچنان حرف اول را می‌زند و در بازار جهانی مشتریان سنتی و خاص خودش را دارد.
وضعیت مطلوب تولید پسته در سالجاری
صالحی با اشاره به سرمازدگی محصول پسته در یکی دو سال گذشته، گفت: سرمازدگی در برخی ماه های سال به همراه کم آبی به تولید پسته در کشور ضربه وارد کرده و نه تنها جلوی افزایش تولید را در سال های قبل گرفت بلکه منجر به کاهش سطح تولید شد.
وی با اشاره به آنکه وضعیت تولید پسته در سالجاری خوب بوده، اظهار داشت: پارسال میزان تولید محصول پسته کشور در مجموع به رقم 110 تا 115 هزار تن رسید در حالیکه این رقم امسال به 230 هزار تُن می‌رسد که در حقیقت محصول پسته در سالجاری رشد صد در صدی را تجربه خواهد کرد.
رفع تعهد ارزی در خصوص صادرات پسته
صالحی، وضعیت صادرات پسته کشور را نامناسب ارزیابی کرد و گفت: علت عمده این مسآله به موضوع رفع تعهد ارزی مربوط است که دولت برای صادرکنندگان وضع کرده است؛ تعهد ارزی برای صادرکنندگان پسته مشکلاتی ایجاد کرده و پیش بینی ما این است اگر دولت فکری برای حل این موضوع نکند، به شدت هم در زمینه صادرات و هم کاهش غیرمنطقی قیمت پسته در داخل تاثیر گذار خواهد بود.
وی در ادامه بیان داشت: رفع تعهد ارزی یکی از مسائلی است که از سال 97 مطرح شده و براساس آن بخشنامه‌ها و مصوبه‌هایی صادر شده است. هدف از مطرح شدن طرح این است تا دولت اطمینان یابد که تمام افراد و شرکت‌هایی که کار صادرات انجام می‌دهند ارز آن وارد کشور می‌شود حال می‌تواند این ارز به صورت تهاتری باشد یا اینکه اصل ارز وارد کشور شود.
به گفته رئیس هیئت مدیره انجمن پسته ایران، بازگرداندن ارز به کشور به‌گونه‌ای که دولت می‌خواهد از برخی کشورها دشوار است و این موضوع به مانعی بر سر راه صادرکنندگان تبدیل شده است.
