آذربایجان شرقی در سال های اخیر در توسعه صنعت گلخانه ای در سطح کشور پیشرو بوده است، به گونه ای که علاوه بر منابع ریالی سرمایه گذاری شده در این زمینه، تنها در منطقه آزاد ارس افزون بر ۲۰۰ میلیون یورو برای ایجاد و توسعه گلخانه های بزرگ مقیاس سرمایه گذاری شده است.
پی بردن به اهمیت و ظرفیت بالای آذربایجان شرقی در زمینه توسعه کشت گلخانه ای، موجب شده است که بزرگ ترین سازه گلخانه ای خاورمیانه در جلفا تاسیس و توسعه یابد که محصولات آن در یک چرخه کامل از تولید به مصرف، به طور مستقیم به روسیه و کشورهای حاشیه خلیج فارس صادر می شود.
توجه به توسعه کشت گلخانه ای از این رو اهمیت مضاعف می یابد که کارشناسان می گویند در کشت گلخانه ای علاوه بر بهبود چشمگیر بهره وری، در مصرف آب نیز نسبت به کشت سنتی ۷۰ درصد صرفه جویی رخ می دهد که برای کشوری مانند ایران با اقلیم خشک و کم آب حایز اهمیت اساسی است.
این امر با در نظر گرفتن خشکسالی های بیش از دو دهه ای حاکم بر آذربایجان شرقی و نشستن غبار فراموشی تدریجی بر نوستالژی کوه های پوشیده از برف و جلگه های پرآب و حاصل خیز آذربایجان شرقی، اهمیتی فراتر از تصور پیاد می کند، به ویژه اینکه این استان در زمان حاضر با تنش آبی دست به گریبان است و هر گام برای صرفه جویی در مصرف آب برای ساکنانش، ارزش حیاتی دارد.
آذربایجان شرقی که تا اواخر دهه ۱۳۷۰ تنها آب آورد رودخانه «اجی چای» (تلخه رود) آن سالیانه به ۲.۲ میلیارد مترمکعب می رسید و جاده های روستایی و حتی بین شهری آن در اثر طغیان دریاچه ارومیه به زیر آب می رفت، اکنون با مشکل حاد کم آبی مواجه است.
ناظران محلی می گویند در این شرایط، توسعه کشت گلخانه ای در آذربایجان شرقی علاوه بر صرفه جویی ۷۰ درصدی در مصرف روان آب های ۲.۳ میلیارد مترمکعبی آن در سال، افزایش بهره وری در تولید محصولات کشاورزی و به تبع آن سودآوری بیشتر در اقتصاد کشاورزی استان را به دنبال دارد.
وسعت گلخانه‌های آذربایجان‌شرقی ۲ برابر می‌شود
معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی آذربایجان‌شرقی با بیان اینکه سطح کشت محصولات گلخانه‌ای استان در سال جاری ۲ برابر می شود، گفت: در سال ۱۴۰۰ سطح گلخانه‌های استان به ۵۱۰ هکتار افزایش می‌یابد.
علی رخ‌افروز با اشاره به تلاش های انجام شده برای ایجاد گلخانه های جدید در استان اظهار کرد: در سال ۱۳۹۲ تنها ۶۲ هکتار گلخانه در آذربایجان‌شرقی وجود داشت که امروز سطح کشت محصولات گلخانه‌ای استان به ۲۶۰ هکتار رسیده است. در سال ۱۳۹۲ تنها ۶۲ هکتار گلخانه در آذربایجان‌شرقی وجود داشت که امروز سطح کشت محصولات گلخانه‌ای استان به ۲۶۰ هکتار رسیده است.
وی افزود: ایجاد واحدهای گلخانه‌ای و کشت محصولات کشاورزی به روش‌های روز دنیا در آذربایجان‌شرقی بر مبنای صادرات انجام می‌شود.
رخ‌افروز با اشاره به بومی‌سازی سازه‌های وارداتی گلخانه توسط مهندسان آذربایجان‌شرقی گفت: پیش از این سازه‌های مدرن گلخانه وارداتی بود اما اکنون به همت مهندسان و جوانان موفق به بومی‌سازی سازه‌های مدرن و روز دنیا شده‌ایم و این مهم از خروج ارز از استان جلوگیری کرد.
معاون جهاد کشاورزی آذربایجان‌شرقی خاطرنشان کرد: با توجه به محدودیت‌های منابع آبی و پایین بودن راندمان تولید محصولات کشاورزی با روش‌های سنتی، توسعه گلخانه‌ها در اقتصاد، معیشت و اشتغال کشاورزان و فارغ‌التحصیلان بخش کشاورزی تاثیر قابل‌توجهی دارد.
سالانه ۵۰ هزار تن محصولات گلخانه ای در آذربایجان‌شرقی تولید می‌شود
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهادکشاورزی آذربایجان شرقی افزود: این استان با تولید بیش از ۵۰ هزار تن انواع محصولات گلخانه ای، رتبه چهارم را از حیث تولید محصولات گلخانه ای در کشور به خود اختصاص داده است.
رخ افروز با بیان اینکه آذربایجان شرقی با بیش از ۳۱۰ هزار نفر بهره بردار شاغل در بخش کشاورزی حدود ۲۱.۲ درصد از سهم اشتغال را به خود اختصاص داده است، اظهار کرد: این استان با دارا بودن تعداد ۴۹۰ واحد گلخانه ای فعال، رتبه ۱۱ کشوری را از لحاظ مساحت و با تولید بیش از ۵۰ هزار تن انواع محصولات گلخانه ای رتبه چهارم کشوری را از حیث تولید به خود اختصاص داده است.
وی با بیان اینکه بزرگ ترین پروژه کشت گلخانه ای شیشه ای خاورمیانه به روش هیدروپونیک نیز در استان آذربایجان شرقی قرار دارد، گفت: بیش از ۵۱۱ گلخانه کوچک مقیاس نیز در مرحله احداث و راه اندازی است.
رخ افروز تعداد نیروی کار فعال در سطح گلخانه های استان را در حال حاضر بیش از ۲۸۰۰ نفر اعلام کرد و گفت: پیش بینی می شود با راه اندازی گلخانه های در دست اجرا و تا سال ۱۴۰۴ این رقم به حدود ۱۰ هزار نفر افزایش یابد.
وی با بیان اینکه با ابلاغ برنامه اجرایی همکاری مشترک برای تربیت نیروی کار ماهر گلخانه ای در سال ۱۳۹۹ کارگروه استانی در شهریور ماه تشکیل و همکاری مشترک بین اعضای کارگروه در تکمیل بانک اطلاعات گلخانه ها و ارتقایآموزشی استان آغاز شد، ادامه داد: تعداد ۶ مرکز توان افزایی از طرف سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی و ۲ مرکز آموزش خصوصی از سوی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان به عنوان مجریان آموزشی معرفی شدند.
وی همچنین گفت: کمیته شهرستانی نیز در شهرستان های مرند، شبستر، هریس، مراغه، تبریز، اسکو، جلفا ، ملکان و عجبشیر تشکیل و مشخصات نیروی کار فعال در آن شهرستان ها احصا شد.
رخ افروز با بیان اینکه ضمن صدور فراخوان استانی، تاکنون مشخصات تعداد ۵۰ نفر از نیروی کار شاغل در گلخانه ها جهت ارائه آموزش های مهارتی موردنظر، در سامانه سابک ثبت شده است، گفت: از تعداد ۸۵ نفر متقاضیان جدید نیز ثبت نام شده است.
وی افزود: معتقد هستیم که تولید دانش بنیان در همه عرصه های کشاورزی راهکاری اساسی برای دست یابی به جهش تولید محصولات کشاورزی است.
رشد حدود چهار برابری سطح گلخانه های آذربایجان شرقی
مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان شرقی نیز از رشد چهار برابری سطح گلخانه های استان در دولت تدبیر و امید خبر داد.
محمدباقر بی پروا افزود: در حالی که سطح گلخانه های آذربایجان شرقی تا سال ۱۳۹۲ به ۵۲.۶ هکتار می رسید، این رقم در سال نخست فعالیت دولت تدبیر و امید با رشد حدود ۱۲ هکتاری به ۶۴.۵ هکتار و سال بعد به ۷۲ هکتار رسید.
وی به رشد جهشی گلخانه های استان در هفت سال اخیر اشاره کرد و ادامه داد: سطح گلخانه های آذربایجان شرقی در سال ۱۳۹۵ به ۱۲۱ هکتار و سال بعد از آن به ۱۶۵ هکتار افزایش یافت.
وی سطح گلخانه های آذربایجان شرقی در پایان سال گذشته را ۲۲۰ هکتار اعلام کرد و یادآوری کرد: سطح گلخانه های استان در پایان پارسال به حدود ۲۶۰ هکتار افزایش یافت.
بی پروا تشریح کرد: شهرستان جلفا با داشتن ۱۰۰ هکتار گلخانه رتبه نخست استان را در این خصوص داشته و شهرستان تبریز با سطح ۳۰.۴ هکتار گلخانه، شهرستان مرند با سطح ۱۶.۹ هکتار گلخانه و شهرستان شبستر با سطح ۱۶.۸ هکتار گلخانه در رتبه‌های بعدی قرار دارند.
بی پروا تشریح کرد: شهرستان جلفا با داشتن ۱۰۰ هکتار گلخانه رتبه نخست استان را در این خصوص داشته و شهرستان تبریز با سطح ۳۰.۴ هکتار گلخانه، شهرستان مرند با سطح ۱۶.۹ هکتار گلخانه و شهرستان شبستر با سطح ۱۶.۸ هکتار گلخانه در رتبه‌های بعدی قرار دارند.
وی با بیان اینکه سیاست گذاران مرکزی در ابتدا عقیده داشتند که آذربایجان شرقی به دلیل سردسیر بودن باید در توسعه گلخانه با احتیاط بیشتری عمل کند، گفت: به این دلیل در توزیع تسهیلات و سایر امکانات، استان با کمترین توجه روبه رو می‌شد ولی با این حال توسعه گلخانه‌های استان از دهه ۸۰ به بعد شتاب قابل توجهی گرفته است.
وی ادامه داد: کشت گلخانه ای در آذربایجان شرقی از سال ۸۶ با سطح زیرکشت ۲۲ هکتار شروع شد و در سال ۹۲ به ۶۴ هکتار گلخانه رسیدیم و این امر در شرایطی اتفاق افتاده که این صنعت بسیار نوپا از تکنولوژی وارداتی بهره می‌برد که البته در پنج سال گذشته با بومی شدن صنعت گلخانه داری، شتاب توسعه این بخش در استان بیشتر شده و در این مدت به حدود ۲۲۰ هکتار در شش ماهه اول سال ۹۸ رسیده است.
مدیر امور باغبانی جهاد کشاورزی آذربایجان شرقی ادامه داد: با تداوم این روند تا ۱۰ سال آینده، سطح محیط‌های کنترل شده کشاورزی از ۱۵۰۰ هکتار فراتر خواهد رفت و این امر با توجه به تخصیص آب چند سد مهم همچون سد عمارت و سد حاجیلرچایی و تبدیل اراضی و باغات قدیمی با مصرف آب زیاد به گلخانه منطقی به نظر می‌رسد.
وی گفت: استفاده از تکنیک‌های مدرن و نیروهای متخصص داخلی و ارزیابی بازارهای کشورهای همسایه می‌تواند علاوه بر حفظ منابع آبی و خاکی استان و صادرات تولید به ارزش افزوده بسیار بالایی نیز دست یافت مثلا چنانکه در ۱۰ سال گذشته گوجه فرنگی در محیط باز با کمترین سود و گاهی اوقات ضرر به فروش می‌رسید و با تخریب اراضی و مصرف آب زیاد ضایعات فراوانی نیز به همراه داشت اما اکنون تولید این محصول در گلخانه ضمن ارزش درآمدی بالا، ایجاد اشتغال، ارزآوری بالای کشور، مصرف آب را نیز بهینه کرده است.
کاهش ۵۰ درصدی روان آب‌ها در آذربایجان‌شرقی
معاون بهره‌برداری سازمان آب منطقه‌ای آذربایجان‌شرقی نیز اعلام کرد: در سال جاری ۵۰ درصد از میزان روان آب‌های ورودی به سدهای این استان کاهش یافته است.
مجتبی جلیل زاده افزود: با توجه به پوشش پایی برف در ارتفاعات کوهستانی آذربایجان شرقی، پیش بینی می شود از میزان روان آب ها و به دنبال آن ورودی سدهای این استان در ماه های آتی کاسته شود.
وی با بیان اینکه امسال نسبت به سال قبل حدود ۱۳ درصد از میزان بارش ها در آذربایجان شرقی کاسته شده است، ادامه داد: با این وجود حجم منابع آبی در پشت سدهای آذربایجان شرقی نسبت به سال گذشته ثابت بوده است، هر چند ورودی آب به این مخازن کاهش محسوسی خواهد داشت.
وی افزود: تامین پایدار آب شرب مهم ترین اولویت تامین آب استان است و از این رو افزایش بهره وری و مصرف بهینه آب در بخش کشاورزی به عنوان مهم ترین مصرف کننده آن بیش از پیش حیاتی است.
وی اضافه کرد: در این راستا، حمایت و همراهی کشاورزان و فعالان بخش کشاورزی، زمینه ساز کاهش اثرات و پیامدهای کم آبی احتمالی خواهد بود.
سرویس خبری : کشاورزی و باغبانی
