بخش زیادی از اقتصاد کردستان وابسته به بخش کشاورزی است، به گونه ای که ۲۵ درصد از تولید ناخالص داخلی استان مربوط به این بخش است؛ بنابراین توسعه و افزایش عملکرد آن یکی از اولویت های مسئولان به شمار می رود.
در بین زیربخش های کشاورزی بخش زراعت استان به واسطه محصول استراتژیک گندم که بیشترین سطح زیرکشت و تولید را به خود اختصاص داده، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
دیگر محصولات زراعی استان شامل جو، حبوبات و سیب زمینی بوده و چندین سال است در بین دانه های روغنی نیز کشت کلزا به دلیل اهمیت و نیاز کشور و به تبع آن استان، در این منطقه رواج پیدا کرده است.
بی شک یکی از نیازهای اصلی هر انسانی تامین خوراک است و با افزایش جمعیت نیاز به این مهم هم بیشتر می شود بنابراین افزایش عملکرد در تولید محصولات زراعی از دغدغه های دست اندرکاران تولید و محققان است.
با انجام کارهای تحقیقاتی از سوی محققان شیوه های متعددی در افزایش عملکرد در واحد سطح بدست آمده است که این روش ها و فعالیت ها توسط سازمان های متولی در اختیار کشاورزان قرار می گیرد.
حال به منظور اطلاع از میزان رشد تولید محصولات زراعی در سال زراعی ۱۴۰۲-۱۴۰۱ با “فریدون حامدی” مدیر امور زراعت سازمان جهاد کشاورزی کردستان گفتگویی انجام دادیم که شرح آن در ذیل می آید.
افزون بر یک میلیون تُن گندم در استان تولید شد؛ بفرمایید این میزان تولید امسال در مقایسه با سال گذشته چه تغییری داشته است و این افزایش عملکرد در نتیجه چه عواملی بوده و آیا امکان استمرار آن در سال های آینده هم وجود دارد؟
حامدی: سال زراعی از مهر هر سال آغاز و تا شهریور سال بعد ادامه دارد، در سال زراعی ۱۴۰۲-۱۴۰۱، ۵۸۹ هزار و ۵۰۰ هکتار از مزارع استان به زیرکشت گندم رفت که ۹۴ درصد آن دیم و مابقی آبی بوده است. از میزان سطح یک میلیون و ۳۲۱ هزار تن محصول تولید شد و گندمکاران استان یک میلیون و ۱۵۰ هزار تن آن را تحویل مراکز خرید تضمینی این محصول دادند. در سال زراعی ۱۴۰۱-۱۴۰۰ میزان سطح زیرکشت گندم در استان ۵۹۴ هزار و ۳۰۰ هکتار بود که از این میزان سطح ۸۱۸ هزار و ۹۸ تن محصول تولید و بیش از ۶۰۰ هزار تن آن هم به طور تضمینی توسط دولت خریداری شد.
براساس آمار مذکور میزان تولید گندم در سال زراعی که پشت سرگذاشتیم نسبت به مدت مشابه سال ماقبل آن، ۶۱ درصد رشد داشته است. میزان عملکرد در هکتار هم افزایشی بود؛ به گونه ای که به طور متوسط در هر هکتار از اراضی دیم زیرکشت گندم، ۲ تن و ۱۰۰ کیلوگرم و در هر هکتار از اراضی آبی هم پنج تن محصول برداشت شد. شرایط اقلیمی و بارندگی های به موقع و پراکنش مناسب آن می تواند یکی از دلایل این افزایش عملکرد باشد ولی بی شک تنها دلیل این نیست و این عامل به تنهایی نمی تواند منجر به افزایش این میزان تولید شود بلکه عوامل دیگری هم چون استفاده از ارقامی هم چون میهن، پیشگام، حیدری، باران، واران، صدرا، رصد، هشترود، اوحدی، آذر۲، هما و سرداری و تغذیه با کود مناسب، محلول پاشی با کودهای ریزمغذی و نیترات و اسیدهای آمینه در مراحل کاشت و داشت دخیل بودند. البته استفاده از ادوات و ماشین آلات کشاورزی مناسب و نظارت بر عملکرد آنها هم از دیگر عوامل تاثیرگذار در افزایش تولید گندم در استان به شمار می رود و قطعا اگر کشاورزان همچنان به توصیه های کارشناسان عمل و به موقع عملیات زراعی را انجام و مدیریت کنند، در سال های آینده هم شاهد استمرار افزایش تولید خواهیم بود.
کی از سوالاتی که مردم مطرح می کنند این است که درآمد چند هزار میلیارد تومانی ناشی از فروش گندم چه تاثیری در اقتصاد استان داشته و دارد و چرا سازمان جهاد کشاورزی برنامه ای برای بعد از برداشت و خرید این محصول ندارد؟
حامدی: اینکه کشاورزی یکی از ارکان اقتصادی استان به شمار می رود، انکارناپذیر است به گونه ای که تنها در زمینه تولید گندم امسال رقمی معادل ۱۷۰ هزار میلیارد ریال بابت فروش این محصول به استان وارد می‌شود. درآمد ناشی از تولید محصولاتی مانند حبوبات، سیب زمینی، علوفه و محصولات باغی و گلخانه‌ای هم در بخش تولیدات گیاهی، رقم بسیار قابل توجهی در چرخه اقتصادی استان است. بی شک قسمتی از این سرمایه به ورود تکنولوژی‌های جدید و توسعه کشاورزی استان اختصاص خواهد یافت و بخش اعظم آن به سایر بخش‌ها تزریق می‌شود به طوری که این ثروت به عادلانه‌ترین حالت مابین بیش از ۸۰ هزار کشاورز به ویژه زارعین دیم‌کار توزیع و در معیشت و اقتصاد خانوار تاثیر مثبت زیادی خواهد داشت. وظیفه ذاتی جهاد کشاورزی تولید و حمایت از آن است و در نتیجه سایر ارگان‌ها و بخش‌های اقتصادی، این سرمایه را در استان مدیریت خواهند کرد.
با توجه به اینکه محصول جو یکی از نهاده های دامی است و از این لحاظ بسیار حائز اهمیت است، وضعیت استان از لحاظ کشت و تولید این محصول چگونه است؟
حامدی: بله درست است، بعد از گندم یکی از محصولات مهم زراعی استان «جو» است که خوراک دام بوده و برای تامین نیاز واحدهای دامی افزایش تولید آن جزو برنامه های ماست و از آنجا که کردستان در تولید گوشت قرمز هم یکی از استان های مطرح کشور بوده و مازاد تولید آن همواره به خارج از استان صادر می شود، بنابراین تامین نهاده های دامی بسیار ضروری است.
سطح زیرکشت «جو» در استان در سال زراعی گذشته(۱۴۰۲-۱۴۰۱) ۴۹ هزار و ۶۱۷ هکتار بود و از این میزان سطح ۹۳ هزار و ۵۹۴ تن تولید داشتیم و این در حالی است که در سال زراعی ماقبل آن میزان سطح زیرکشت این محصول ۴۰ هزار و ۳۰۰ هکتار و تولید آن هم ۶۸ هزار و ۱۱۱ تن بود و این آمار نشان دهنده افزایش ۳۷ درصدی تولید جو در استان است. برای حمایت از کشاورزان و خرید محصول آنها و ترغیبشان به تولید، شرکت پشتیبانی امور دام استان اقدام به خرید توافقی محصول جو به قیمت مصوب ۹۹ هزار ریال کرد و اینگونه نگرانی و دغدغه این قشر بابت بازار فروش آن هم برطرف شد.
بعد از این ۲ محصول بیشترین تولید و سطح زیرکشت مربوط به کدامیک از محصولات زراعی است و آیا در تولید این محصول هم افزایش عملکرد نسبت به سال گذشته اتفاق افتاده است؟
حامدی: هر ساله حدود ۱۰۰ هزار هکتار از اراضی استان در تناوب با گندم به کشت حبوبات( نخود و عدس) اختصاص داده می‌شود. کشت نخود از دیرباز در استان مرسوم بوده و از نظر سطح زیر کشت و تولید همواره به عنوان سومین استان پس از لرستان و کرمانشاه در کشور مطرح بوده‌ایم.طی سال‌های اخیر برای افزایش تولید این محصول و کاهش هزینه‌ها، کارهای موثری انجام شده است از جمله معرفی ارقام جدید پابلند که پتانسیل تولید بیشتری داشته و کشت و برداشت آنها به صورت مکانیزه صورت می‌گیرد، همچنین تشویق کشاورزان به کشت پاییزه و انتظاری این محصول با هدف بهره‌مندی بیشتر از بارش‌های اول فصل و افزایش عملکرد در واحد سطح در دستور کار این سازمان قرار گرفته است. امیدواریم با اجرای طرح ارزشمندی همچون جهش تولید در دیمزارها سطح زیر کشت محصولات مختلفی چون ماشک، نخود علوفه‌ای و دانه روغنی گلرنگ در تناوب با گندم افزایش یابد و سالانه بتوانیم سطح بیشتری از اراضی آیش را به کشت این محصولات اختصاص دهیم، زیرا افزون بر افزایش درآمد کشاورزان دیم کار به حاصلخیزی و ارتقای کیفیت خاک‌های زراعی نیز کمک شایانی خواهد کرد. از ۱۰۱ هزار و ۲۵۹ هکتار از اراضی زراعی زیر کشت حبوبات استان امسال ۴۷ هزار تن محصول برداشت شد و این میزان در مقایسه با مدت مشابه در سال ماقبل آن سه درصد افزایش تولید داشته است.
با توجه به اهمیت و نیاز کشور به دانه‌های روغنی به ویژه کلزا و تاکید بر کشت آنها میزان تولید این محصول امسال نسبت به سال گذشته چه تغییری کرده است؟ با وجود اینکه یکی، دو سال پیش وضعیت به گونه ای بود که تعدادی از کلزاکاران نتوانستند محصولی برداشت کنند.
حامدی: کلزا محصولی بسیار مناسبی است که با مصرف کمترین آب بیشترین سود را عاید کشاورزان آبی کار خواهد کرد. خاصیت مطلوب تناوبی آن برای کشاورزانی که بعد از کلزا گندم می‌کارند، ثابت شده است و کشت این محصول تابع شرایط خاصی است که تولید و توسعه آن در استان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. حساسیت آن به تاریخ کشت، کود پذیری آن و مسائل فنی داشت، برداشت و خرید محصول ربط دارد و اگر به درستی انجام شود روز به روز شاهد توسعه این محصول ارزشمند در استان خواهیم بود.
چندین سال است که کشت کلزا هم در مزارع استان ما آغاز شده و خرید تضمینی آن به قیمت هر کیلوگرم ۳۰۰ هزار ریال موجب استقبال و رغبت بیشتری برای کشت این محصول شده است. کلزا در سال زراعی (۱۴۰۲-۱۴۰۱) در ۲ هزار و ۸۷ هکتار از مزارع استان کشت شد؛ برداشت این محصول از اواخر خرداد آغاز می شود و تا پایان تیر به طول می انجامد و امسال چهار هزار و ۳۷۸ تن از آن تولید داشتیم. بیشترین سطح زیرکشت و تولید این محصول هم مربوط به شهرستان های سقز، کامیاران، دهگلان، مریوان و قروه است.
در سال زراعی جاری ( ۱۴۰۳-۱۴۰۲) هم خوشبختانه با استقبال بسیار خوب کشاورزان روبرو شده ایم به طوری که سطح کشت آن تاکنون به سه هزار و ۲۰۰ هکتار رسیده که در نوع خود یک رکورد به حساب می‌آید.
از اواخر شهریور برداشت سیب زمینی در استان آغاز می شود چه میزان از اراضی استان به زیرکشت این محصول رفته و برآورد میزان تولید آن چقدر است و نسبت به سال گذشته هم از لحاظ سطح هم تولید چه تغییری کرده است؟
حامدی: هشت هزار و ۴۰۰ هکتار از اراضی استان به کشت سیب زمینی اختصاص پیدا کرده است و براساس بررسی و رصد کارشناسان پیش بینی می شود ۳۴۰ هزار تن از این محصول برداشت شود. با معرفی ارقام جدید و کشت تمام مکانیزه این محصول در سطح استان و بهره‌مندی از کشاورزان حرفه‌ای، برآورد می‌شود امسال شاهد رشد در تولید این محصول ارزشمند در استان باشیم.
