صبح ها مشتری توت کمتر از عصرهاست اما چادرها آماده و برقرار است تا عده ای چهار گوشه اش را به وسعت روزی در دست بگیرند و با یک چوب بلند بر تن شاخه ها بزنند تا شیرینی از آسمان ببارد.
پس از ریزش این میوه های شیرین از لابلای شاخ و برگ درختان قدیمی و سر به فلک کشیده توت، نوبت به سرو آنها در ظرف های پلاستیکی یا ملامینی می رسد تا به خریداران عرضه شود و در کنار پذیرایی از گردشگران محلی روزی شاغلان این باغهای دلنشین در طبق های توت جاری شود.
میز و صندلی هایی نیز در سایه سار توتستان ها چیده شده و خانواده هایی که به زحمت جایی برای سپردن خودروها در آغوش جاده یافته اند، منتظر آمدن این میوه می مانند.
عصرها چاشنی این ضیافت خوش طعم، موسیقی محلی است که روح و روان حاضران را در این ایام کرونایی که همه خسته از چهاردیواریها به دامن طبیعت پناه آورده اند را نوازش کند.
کارشناسان و ریش سفیدان محلی بر این نظر هستند که قدمت برخی درختان توت در ارومیه به ۴۰۰ سال می رسد؛ اگرچه مزه شیرین و آبداری توت ارومیه به خوی نمی رسد اما مزیت توت ارومیه، توتستان های داخل شهر و فضای تفریحی ایجاد شده آنهاست.
تصاویری که از گذشته به یادگار مانده، نشان دهنده این است که این توتستانها و جمع شدن مردم زیر سایه درختان و جشن و موسیقی محلی از دیرباز وجود داشته است و به نوعی جشن تلقی می شد جشن فرا رسیدن تابستان و برداشت محصول و شادکامی .
این رسم و به نوعی جشن دیرینه میان مردم ارومیه است؛ جشنی که مردم را از شهرها و حتی استان های اطراف به ارومیه می کشاند و فرصت مغتنمی برای جذب گردشگر است.
گردشگرانی که دوست دارند از آرامش و خنکا و نیز میوه های شیرین باغهای ارومیه بهره مند شوند؛ هرچند در ایام کرونا این فرصت نیز از توت فروشان ارومیه ای کمابیش صلب شده است اما همچنان علاقه مردم به این دلخوشی های کوچک و دیرینه ادامه دارد.
علاقه گردشگران محلی، تردد کنندگان بین شهری و خانواده های استان در این ایام کرونایی به سپری کردن ساعتی در این باغها زمینه خوبی برای معرفی جاذبه های گردشگری استان است که در سایه بخش خصوصی و همراهی آن رقم خورده است.
صیانت از جاذبه های طبیعی گردشگری ضروری است
توجه به طبیعت گردی و به خصوص گردشگری کشاورزی در این استان با توجه به تفرجگاههای وسیع از مواردی است که مغفول واقع شده است و در زمینه توتستانها و کارکرد انها در پر کردن اوقات فراغت شهروندان تا کنون کار اساسی و اصولی که بتوان به آن بالید انجام نشده است.
حسین امامی از معاونان گردشگری اسبق اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان غربی است که از ریش سفیدان شهر و مطلعان در این زمینه محسوب می شود و معتقد است که صیانت از باغهای توت استان به عنوان یکی از جاذبه های گردشگری ارومیه یک ضرورت است.
وی براین باور است که نگهداری باغ توت چون برعهده خود باغداران است و اشتغال زایی مطلوبی بین پنج تا ۱۰ نفر می تواند ایجاد کند، زمینه خوبی برای معرفی در میان جذابیتهای باغی و طبیعت گردی در این شهرستان و شهرستانهای دارای توتستان است.
به گفته وی هر چند فرصت چینش و فروش توت بین یک ماه تا ۴۵ روز در آذربایجان غربی از ۲۰ خرداد تا پایان تیرماه است، ولی اجاره توتستانها به نوغانداران محلی و خانواده ها برای برگزاری جشنها نیز مواردی است که در اشتغال و در آمد زایی نمی شود به سهولت از کنار آن گذر کرد.
امامی براین موضوع که برگزاری جشنواره های مختلف اعم از بازیهای بومی و محلی، جشنواره فرهنگی و اجتماعی و سایر برنامه های جذاب فرهنگی میتواند برکارکرد اقتصادی این توتستانها بیافزاید؛ او گفت: ایجاد هوای مطلوب، توسعه تورهای طبیعت گردی، ایجاد فضای سبز شهری کم هزینه از مزایای این باغهای زیباست.
کاهش ۵۰ درصدی تعداد توتستانهای ارومیه
در کنار گفته های وی نمی شود به راحتی از کنار گفته های ریش سفیدان محلی شهر نیز به راحتی عبور کرد چرا که به گفته آنان توتستانهای ارومیه در ۱۰۰ سال گذشته بیش از ۴۰ باغ بود اما این روزها کمتر از ۲۰ باغ توت در ارومیه دایر است که عصرهای دلتنگی و کرونایی مردم و جوانان در این توتستانها سپری می شود.
ایوب محمدی پیرمرد ۸۰ ساله ای است که در منزلش درخت توت زیبایی چترش را به مانند سایه گسترانیده است براساس اظهارات این فرد چون برخی از باغهای توت ارومیه در وسط شهر و یا نقاطی با ارزش اقتصادی بالا واقع شده اند ،دندان طمع دلالان برای فروش آنها تیز شده است و این موضوع منجر به سوختن و یا خشکاندن برخی از این باغها نیز شده است تا به تدریج تفکیک و فروخته شود.
وی می گوید: باید شهرداری و مسوولان گردشگری شهری در راستای صیانت از این فضاهای سبز و دلنشین باغداران را تشویق و ترغیب کنند تا نام باغ شهر ارومیه همچنان زیبنده این شهر باقی بماند و باغداران تسلیم خواسته های شوم و طبیعت کش دلالان نشوند.
توتستانها و اشتغال مردم محلی
مردم محلی نیز براین باور هستند که برکت درختان توت مانند درختان انگور بیشمار است از شیره توت تا خشک شده آن فواید بسیاری دارد که می تواند علت گرایش مردم منطقه به این میوه خوش طعم باشد.
یکی از مردم محلی که از محل فروش توت در کنار جاده مهاباد – ارومیه امرار معاش می کند در این زمینه معتقد است که این باغها نعمت الهی هستند که در کنار فروش توت بسیاری مشاغل موقت هم برای نوجوانانی که در تابستان جویای کار هستند را فراهم می کند.
محمد زمانی روزانه یک میلیون تا ۲ میلیون ریال سود حاصل از فروش توت باغ همسایه را معاش روزانه خودش بیان می کند و براین موضوع که صیانت از طبیعت نباید فراموش شود به ادامه کسب و کار خود می پردازد.
به گفته وی هر کیلو توت با کیفیت ارومیه هم اکنون ۳۰۰ هزار ریال است که هر خانواده چهار نفری حداقل یک دیس یک کیلویی را در موقع مراجعه خریداری می کند.
باغهایی که مساحت شان هر روز کمتر از دیروز می شود
بر اساس آمار ارائه شده در سال ۱۳۹۱، آذربایجان غربی ۱۳۹ هکتار توتستان داشت که سالانه ۵۶۸ تن توت از آنها برداشت می شد اما امروز با تغییر الگوی کشت، این محصول به نسبت آب بر سطح کمتری را به خود اختصاص داده است. هر چند کاهش سطح در داخل شهرها به علت مقررات شهرداری ارومیه کمتر اتفاق افتاده است.
سرپرست مدیریت باغبانی سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان‌غربی گفت: پیش بینی تولید سالانه استان ۲۵۰ تن از سطح ۴۰ هکتار از توتستان هاست.
جلال بوتراب افزود: باغ های توت استان به صورت عمده در شهرستان های ارومیه و خوی و به صورت حاشیه کاری و پراکنده در سایر شهرستان ها واقع شده است.
وی ادامه داد: توت سفید، توت قرمز و شاه توت از انواع توت های درختی موجود در استان هستند که در این میان توت خوی به علت دانه درشت بودن و داشتن قند بالا در بازار از مشتریان خاصی برخوردار است.
سرپرست مدیریت باغبانی سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان‌غربی با بیان اینکه توت یکی از این میوه هایی است که از زمان های گذشته با سنت های دیرینه مردم استان عجین شده، بیان کرد: بخشی از این میوه به صورت تازه خوری مصرف می شود و برای مصارف زمستان نیز آن را خشک کرده و مانند کشمش استفاده می کنند.
بوتراب اظهار کرد: از گذشته نه چندان دور این میوه به صورت خشک در سبد خشکبار مردم استان بوده و همراه بسیاری از بیماران دارای دیابت در کنار چای از این میوه استفاده کرده اند.
آذربایجان غربی با دارا بودن اقلیم متنوع به استان زرخیز باغی معروف است و با داشتن باغات میوه متنوع از جمله توت در فصل بهار کام هم میهنان عزیز شیرین می شود.
صیانت از این باغها و وضع قوانین سفت و سخت برای جلوگیری از غارت و فروش این سرمایه طبیعی و زیست محیطی می تواند در کنار سیاستهای تشویقی مسوولان شهری بر جاذبه های گردشگری استان و به ویژه شهرهای دارای باغ توت بیافزاید.
علاوه براین ایجاد فضای سبز شهری کم هزینه برای دولت در کنار اشتغال زایی و نداشتن تهدید زیست محیطی برای طبیعت در زمینه استفاده از آب و کود و سموم از مزایای عمده این باغستانهاست که نباید از دید کارشناسان شهری دور بماند.
سرویس خبری : کشاورزی و باغبانی
