مواد غذایی و اطمینان از سلامت آن یکی از مهمترین ارکان برای حفظ جامعه سالم است. به همین دلیل بنیاد ملی علم ایران از طرح‌های تحقیقاتی محققان در این زمینه حمایت می‌کند.
«پیاده‌سازی و مقایسه سامانه‌های بینایی، بویایی و چشایی به منظور بررسی کیفیت برخی مواد غذایی» عنوان طرح احمد جهان‌بخشی است که در قالب رساله دکتری و با راهنمایی یوسف عباسپور گیلانده و حمایت بنیاد ملی علم ایران به پایان رسانده است.
جهان‌بخشی با مدرک دکتری تخصصی مهندسی مکانیک بیوسیستم – طراحی ماشین‌های کشاورزی از دانشگاه محقق اردبیلی درباره این طرح توضیح داد: با افزایش روزافزون جمعیت، تهیه غذای کافی یکی از مسائل پیچیده و مهم در دنیا به‌ویژه در کشورهای جهان سوم به شمار می‌رود.
وی افزود: علاوه بر مشکلات کمبود مواد غذایی معضلاتی چون تقلب در مواد غذایی، فساد مواد غذایی، عدم رعایت اصول بهداشتی در تهیه، تبدیل و نگهداری و توزیع و مصرف این مواد موجب بروز مشکلاتی شده است.
این محقق با بیان اینکه، مواد غذایی دارای مشتری زیاد و کاربرد عمومی هستند و به همین دلیل گاهی ممکن است افراد سودجو و متقلب به فکر استفاده از بازار پرفروش و پررونق آن بیافتند، افزود: آنها ممکن است برای کاهش هزینه‌های تولید و به‌دست آوردن سود بیشتر دست به تقلب در مواد غذایی بزنند که از این راه سلامت مردم را به خطر می‌اندازند.
وی ادامه داد: با توجه به نقش حیاتی مواد غذایی در برنامه غذایی افراد جامعه و همچنین مشکلات فراوان اندازه‌گیری تقلب‌های پیشرفته از جمله گران بودن وسایل و تجهیزات و زمان‌بر بودن روش‌های آنالیز، ایجاد روش‌های ساده، سریع و ارزان قیمت برای تعیین کیفیت مواد غذایی بسیار ضروری است.
جهان بخشی با بیان اینکه ادویه‌جات از با ارزش‌ترین گیاهان دارویی مورد استفاده در صنایع غذایی و علم پزشکی هستند و با توجه به تفاوت کیفیت و قیمت بین گونه‌های مختلف، تشخیص، طبقه‌بندی و جداسازی آنها براساس خلوص و درجه کیفیت از اهمیت بالایی برخوردار است، افزود: از طرفی ادویه‌ها درکشورهای مختلفی از جمله هندوستان، پاکستان، چین و کشورهای آسیای شرقی و جنوبی تولید می‌شوند.
وی تاکید کرد: تفاوت درصد ترکیبات معطر تشکیل‌دهنده در انواع مختلف ادویه‌جات از مناطق مختلف، باعث ایجاد تمایز میان ادویه‌ها شده است. همچنین افراد سودجو برای اهداف اقتصادی و سود بیشتر بدون در نظر گرفتن سلامت عمومی جامعه دست به ایجاد تقلب در انواع مختلف ادویه می‌زنند.
این پژوهشگر با بیان اینکه ادویه‌جاتی مانند زردچوبه و زنجبیل با توجه به خواص غذایی و درمانی آنها در بازار به صورت پودر شده ارائه می‌شوند و وجود تقلب در آنها بسیار زیاد است، افزود: در بیشتر مواقع کیفیت ادویه‌جات با نظرسنجی از افراد از طریق ویژگی‌های کیفی مانند رنگ، مزه، بو و غیره اندازه‌گیری و کیفیت واقعی آنها تعیین می‌شود، که نظرسنجی را با خطای زیادی روبه‌رو می‌کند.
وی گفت: به همین دلیل است که هم صاحبان صنعت و هم محققان تمایل دارند که با ارائه تکنولوژی‌های غیر مخرب باعث حفظ کیفیت محصولات غذایی و دارویی شوند.
این پژوهشگر هدف از این تحقیق را پیاده‌سازی و ارزیابی سامانه‌های بینایی، بویایی و چشایی به عنوان تکنولوژی‌های غیر مخرب جهت تشخیص زردچوبه و زنجبیل از نمونه تقلبی آنها در بازار مصرف و همچنین بررسی تضمین کیفیت مواد غذایی با استفاده از سامانه‌های هوشمند و جلوگیری و مبارزه با افراد متقلب و سودجو در صنعت مواد غذایی و محصولات کشاورزی ذکر کرد.
وی با بیان اینکه تهیه سنسورهای مورد نیاز برای انجام این تحقیق، امری زمان‌بر، سخت و هزینه‌بردار بوده است گفت: علاوه بر این، ما برای انجام این تحقیق نیاز به آزمایشگاه و تجهیزات آزمایشگاهی داشتیم چرا که آزمایشگاهی که در آن مشغول تحقیق بودیم، تمامی تجهیزات را به طور کامل نداشت اما درنهایت توانستیم این طرح را به پایان رسانده و دو مقاله معتبر نیز از این طرح به چاپ برسانیم.
سرویس خبری: فناوری غذا و بخش صنعت
