دانشگاه تهران، طرح کاربردی و دانش‌بنیان با عنوان «بررسی و مطالعه علمی بر پایه فعالیت‌های دانش‌بنیان برای مدیریت اراضی و ارتقای کمی و کیفی محصولات دیم» بدنبال تفاهم‌نامه هلدینگ توسعه دامپروری و کشاورزی مجتمع اقتصادی کمیته امداد امام خمینی (ره) و دانشکدگان کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، در ۱۲۰۰ هکتار از اراضی استان همدان در سال زراعی ۱۴۰۰-۱۳۹۹ انجام شد.
این طرح که توسط منوچهر گرجی، علیرضا راهب، حسین اسدی و خدابخش گودرزوند چگینی، اعضای هیات علمی دانشکدگان کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران انجام شده است، با هدف ارتقای کمی و کیفی اراضی دیم برای کمک به معیشت روستا و روستاییان محروم طراحی و اجرا شد.
از جمله مهمترین اهداف این پروژه، رسیدن به پایداری و حفظ منابع در راستای اجرای صحیح اصول مدیریت پایدار خاک و پیاده‌سازی ارکان کشاورزی حفاظتی و بسترسازی طرحی پنج ساله بود که در سطح کشور کم‌نظیر است.
راهب درباره ضرورت‌های انجام این طرح کاربردی گفت: با توجه به مشکلات خشکسالی کم‌سابقه در سال زراعی ۱۴۰۰-۱۳۹۹، زمینهای فراهم شد تا تئوری دانشگاه در مزرعه در صحنه عمل، تحقق پیدا کند.
استاد دانشکدگان کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران افزود: در نتیجه اجرای این طرح کاربردی، اقدامات دانش‌بنیان و نوآورانه کارگروه تخصصی مدیریت پایدار خاک و اراضی دانشگاه تهران، افزایش عملکرد (راندمان بیش از ۲ برابری نسبت به میانگین منطقه)، کاهش هزینه‌های تولید، افزایش درآمد، و زمینه‌سازی برای حفاظت بهینه و مدیریت پایدار منابع خاک حاصل شد که قابل تعمیم و توسعه در اراضی دیم سایر مناطق کشور است.
این طرح به پیاده‌سازی تناوب زراعی در بقایای غلات پاییزه با استفاده از بقولات سازگار و دانه‌های روغنی، استفاده از ارقام غلات پاییزه با قابلیت کشت و تولید در زیست‌بوم مورد نظر همراه با اقدامات به‌نژادی، ارتقای دانش بومی در مراحل کاشت، داشت و برداشت محصولات همراه با مستندسازی و تبادل اطلاعات مستمر، پیاده‌سازی اصول استاندارد به‌زراعی در دیم، تقویت اراضی از طریق توصیه‌های کودی و مدیریت بقایای گیاهی و در نهایت تولید با محوریت خاک، به عنوان منبع اصلی تولید و محصول به عنوان دستاورد نهایی اختصاص یافت.
طرح مدیریت پایدار خاک و کشاورزی حفاظتی در اراضی دیم استان همدان از مرداد ۱۳۹۹ آغاز شد و در مکان‌یابی، بسترسازی، کاشت، داشت، برداشت و پس از برداشت تا پایان تیرماه ۱۴۰۰ به عنوان پایان فصل زراعی ادامه داشت و با توجه به اجرای موفقیت‌آمیز، در سال دوم نیز در قالب فاز دوم استمرار دارد.
در این طرح، طی ۱۵ مرحله و بالغ بر ۵۳ روز بازدید، ارزیابی‌های متعددی صورت گرفت و به مشاوره و توصیه کارشناسی منجر شد که اهم آن شامل انتخاب نوع محصول، تعویض رقم مورد کاشت، کاهش مقدار بذور مصرفی، تکثیر بذر گندم، بهینه‌سازی مصرف کود، مدیریت علف‌های هرز، کنترل آفات و بیماری‌ها، اصلاح الگوی کشت و تناوب زراعی، توسعه کشاورزی حفاظتی، عقد قرارداد بیمه محصول، مدیریت برداشت محصول اصلی و فرعی، مدیریت بقایای گیاهی، برقراری ارتباط با بخش صنعت، ارتباط با بخش اصلاح بذر برای برنامه‌ریزی تکثیر طبقات بذری و … است.
