به گفته رئیس گمرک جمهوری اسلامی ایران ۶۲ هزار تن برنج خارجی در گمرک وجود دارد که به علت قانون ممنوعیت وارد برنج در فصل برداشت برنج ایرانی و حمایت از تولید داخلی از اول مرداد تا پایان آبان امکان ترخیص آن وجود ندارد. مسیح کشاورز، دبیر انجمن تأمین کنندگان و تولیدکنندگان برنج درباره چرایی واردات برنج در این مقطع زمانی گفت: بر اساس قانون برنج‌های وارد شده پیش از ابتدای مرداد که به عنوان فصل برداشت برنج ایرانی است، قابل ترخیص است اما پس از آن و تا زمان پایان برداشت اجازه ترخیص ندارند.
وی با بیان اینکه گاهی واردات یک محموله همزمان با این ممنوعیت می‌شود و امکان ترخیص پیدا نمی‌کند، افزود: واردکنندگان نسبت به این مقطع زمانی آگاه هستند اما به دلیل حوادث غیرمترقبه مثل تصادف کشتی یا اشکال فنی آن به هر دلیل محموله در زمان پیش بینی شده وارد بنادر ایران نمی‌شود و این دیرکرد منجر به دپو آنها می‌شود. همچنین آمار برنج‌های مانده در گمرک معمولاً ۱۰ تا ۲۰ درصد بیشتر یا کمتر از عدد اعلامی است.
دبیر انجمن تأمین کنندگان و تولیدکنندگان برنج با بیان اینکه عمده این برنج‌ها محموله‌هایی هستند که قبل ممنوعیت وارد بنادر کشور شده‌اند، بیان کرد: مشکلات ارزی، طولانی بودن انجام امور اداری و… سبب شده تا در نهایت بخشی از برنج‌های وارداتی اجازه ترخیص پیدا نکنند.
وی ادامه داد: بخشی از این برنج‌ها مربوط به محموله‌هایی است که ۹۰ درصد آن ترخیص و اجازه خروج ۱۰ درصد باقی مانده منوط به تأمین ارز شدند. ۲۸ تیر امسال یعنی دو روز پیش از ممنوعیت مشکلاتی همچون الزام به روز شدن ثبت سفارش‌ها و ارزیابی مجدد محصولات به لحاظ استانداردها سبب شد تا ۱۰ درصد باقی از بارها در نهایت در گمرکات کشور دپو شوند.
مخاطرات دپو کالاها در گمرک
کشاورز درباره مخاطرات محصولاتی دپو شده، گفت: با توجه به دمای هوا شرایط برای نگهداری برنج‌ها مطلوب نبوده و ممکن است به سلامت آنها آسیب وارد کند. مساله دوم این است که سرمایه ملی به راحتی برای چند ماه راکد می‌ماند. موضوع سوم هم اشکال تأمین سرمایه در گردش شرکت‌ها برای خرید برنج ایرانی است. به نظر می‌رسد دولت در این‌باره باید فکر جدی داشته باشد.
این فعال بازار برنج اظهار کرد: اگر از حجم برنج خارجی در بازار کم شود در نهایت زمینه افزایش قیمت برنج ایرانی را فراهم می‌کند. در ادامه تنظیم بازار دچار اشکال می‌شود؛ البته در حال حاضر بازار برنج شرایط خوبی دارد.
دبیر انجمن تأمین کنندگان و تولیدکنندگان برنج در ادامه سخنان خود گفت: فعالان بازار برنج بارها با معاون اول رئیس جمهور و وزیر جهاد کشاورزی مذاکره داشته و موضوع را اعلام کرده است؛ امیدواریم تمهیداتی اندیشیده شود تا این محموله‌ها هر چه زودتر ترخیص شود.
پیشنهاد فعالان بازار برنج چیست؟
دبیر انجمن تأمین کنندگان و تولیدکنندگان برنج با اشاره به مشارکت بخش خصوصی در خرید برنج ایرانی باقی مانده از سال زراعی سال گذشته، عنوان کرد: در حال حاضر مرحله نخست خرید برنج داخلی باقی مانده از سال قبل انجام شد و باید مرحله دوم آغاز شود. این خرید شامل ۱۰۷ هزار تن بار برنج از استان گیلان و ۲۰۰ هزار تن از مازندران است. به این ترتیب یک سوم از محصولات باقی مانده استان‌های شمالی کشور از سوی بخش خصوصی خریداری شد.
وی گفت: انجمن تأمین کنندگان و تولیدکنندگان برنج قول مشارکت به دولت داده است. طرحی به دولت پیشنهاد داده‌ایم که اجازه واردات برنج در کنار خرید برنج ایرانی همزمان باشد. مقدمات فراهم شده و مذاکرات در حال انجام است.
کشاورز اظهار کرد: در حال حاضر ۶ دهک جامعه از برنج خارجی استفاده می‌کنند و سهم برنج وارداتی در بازار داخل بین ۱.۲ تا ۱.۵ میلیون تن است.
ماجرای اختلاط برنج ایرانی با پاکستانی
رئیس اتحادیه برنج فروش‌های بابل پیش تر عنوان کرده بود، با رصد آمار واردات برنج شاهد هستیم بیشتر بارنامه‌ها به مقصد استان‌های شمالی از جمله گیلان، مازندران و گلستان است. ۷۰ درصد برنج‌های خارجی در استان‌های شمالی توزیع می‌شود و با سوءاستفاده سوداگران منجر به تخریب برنج ایرانی شده است.
علی طاهری تاکید داشت به طور قطع واردات ادامه دارد اما برنج‌های وارداتی نباید در استان‌های شمالی که خود تولیدکننده این محصول هستند توزیع شود. اگر برای تنظیم بازار برنج تایلندی، هندی و پاکستانی خریداری می‌شود باید از سوی وزارتخانه‌هایی همچون جهاد کشاورزی و صنعت، معدن و تجارت کنترل و نظارت شود که محصولات فقط در فروشگاه‌های زنجیره‌ای توزیع شوند.
کشاورز درباره کنترل این معضل گفت: اختلاط برنج ایرانی با ایرانی و خارجی با ایرانی خلاف قانون بوده اما در حال انجام است.
وی درباره چرایی این معضل در کشور گفت: زمانی که قیمت برنج داخلی بسیار افزایش پیدا کرد و بازار راکد شد دلال‌ها و واسطه‌گران برای فروش محصولاتی که خریداری کرده بودند برنج ایرانی را با برنج‌های خارجی البته سفید، مخلوط کردند.
دبیر انجمن تأمین کنندگان و تولیدکنندگان برنج گفت: حدود ۷۰ درصد برنج‌های وارداتی کشور هندی و ۳۰ درصد پاکستانی است که عمدتاً از این ۳۰ درصد برنج پاکستانی که سفید هم است ۱۰ درصد برنج نیم پز بوده و امکان اختلاط ندارد همچون برنج هندی که کاملاً نیم پز است.
وی ادامه داد: ۲۰ درصد باقی مانده برنج وارداتی که پاکستانی است حدود ۱۰ درصد آن مربوط به پرمحصول است که پایین‌ترین قیمت را دارد که برای اختلاط صرفه اقتصادی دارد و ۱۰ درصد باقی مانده به لحاظ کیفیت در سطح مطلوبی قرار دارد و هم قیمت برنج ایرانی است در نتیجه اختلاط آن با برنج ایرانی معنا ندارد زیرا به لحاظ قیمتی یکی هستند.
این فعال در بازار کالاهای اساسی گفت: زمانی که بازار دچار رکود شود مانند آنچه در سال ۱۴۰۱ اتفاق افتاد به دلیل جهش قیمت برنج در سال ۱۴۰۰، اختلاف معناداری بین قیمت برنج پاکستانی سفید با برنج ایرانی، این اختلاط رخ می‌دهد تا قیمت فروش برنج ایرانی پایین آید. آنچه در سال گذشته تجربه شد.
کشاورز ادامه داد: اما امسال اختلاف معناداری بین قیمت‌ها وجود ندارد و اگر برنج ایرانی با همین نرخ فعلی باشد، فاصله معناداری با برنج خارجی وجود نداشته و انگیزه‌ای برای این اختلاط وجود ندارد.
