در استان بوشهر ۶ میلیون اصله نخل در سطح ۳۴هزار هکتار وجود دارد که از این مجموع چهار میلیون و ۵۰۰ هزار اصله در سطح ۳۱ هزار هکتار بارور هستند و سالانه به صورت میانگین ۱۶۰ تا ۱۷۰ هزار تن خرما تولید می‌کنند که این میزان تولید باعث شده تا این استان به عنوان یکی از قطب‌های تولید این میوه شیرین گرمسیری و راهبردی در کشور شناخته شود.
در زمان حاضر ۱۸ هزار هکتار از نخلستان‌های این استان باغ‌های درجه ۲ و ۳ هستند که برخی از آنها به حذف و جایگزینی یا عملیات نوسازی و بهسازی نیاز دارند.
بافت سنتی نخیلات استان بوشهر با توجه به افزایش هزینه‌های تولید بویژه در باغ‌های درجه ۲ و ۳ همواره از جمله نگرانی و دغدغه نخل‌داران این استان بوده و در همین ارتباط بود که مصوبه اصلاح، احیاء، حذف و جایگزینی (جوان سازی) نخلستان‌ها در راستای استفاده بهینه از منابع، نهاده‌ها و افزایش بهره‌وری اقتصادی، بهبود سرمایه‌گذاری، رونق بخشی به فرایندهای زنجیره ارزش این محصول، ارزش افزوده و اشتغال اثر بخش در سفر هیات دولت به این استان مطرح و با تصویب آن در دستور کار سازمان جهاد کشاورزی این استان قرار گرفت.
طرح نجات و اصلاح و احیای نخیلات استان بوشهر از چند سال پیش در این استان به اجرا درآمد و مستلزم تخصیص اعتبار بود که در دور اول سفر هیات دولت در مهرماه سال گذشته ۵۰ میلیارد تومان از محل کمک‌های فنی و اعتباری بابت جوان سازی و توسعه نخلستان‌ها مصوب شد که این اعتبار در زمان حاضر تخصیص یافته و توزیع آن بین شهرستان‌ها انجام شده است و بانک‌های عامل در حال تشکیل پرونده به منظور پرداخت به متقاضیان هستند.
اجرایی شدن مصوبه اصلاح، احیاء، حذف و جایگزینی نخیلات یکی از مهمترین مصوبه‌های دور نخست سفر رئیس جمهور و اعضای هیات دولت به استان بوشهر در بخش کشاورزی از سوی دولتمردان سیزدهم برای نخل‌داران بوشهری امید بخش شد.
براساس این مصوبه ارزشمند باید ۴۰ میلیارد تومان با سهم مساوی توسط سازمان برنامه و بودجه و وزارت جهاد کشاورزی و ۱۰میلیارد تومان از محل اعتبارات استانی برای این کار هزینه شود.
اکنون با تخصیص و ابلاغ این اعتبار وعده دولت سیزدهم همچون دم مسیحایی برای جوان سازی نخیلات استان بوشهر رنگ تحقق به خود گرفته و امروز با تلاش مسئولان سازمان جهاد کشاورزی استان بوشهر از مبلغ ۵۰ میلیارد تومان مصوب تاکنون ۴۱ میلیارد و ۴۰۰ میلیون تومان از محل کمک‌های فنی و اعتباری بابت اصلاح و نوسازی نخیلات این استان بوشهر تخصیص یافته، توزیع اعتباری بین شهرستان‌ها انجام شده و بانک‌های عامل تاکنون ۵۶ درصد آن را به نخل‌داران پرداخت کرده اند.
در این ارتباط همچنین براساس برنامه ریزی انجام شده تلاش می‌شود برای حذف و جایگزینی نخیلات تسهیلات با کارمزد ۹ درصد با بازپرداخت ۱۰ ساله و برای آن دسته از افرادی که می خواهند باغ‌های خود را اصلاح کنند نیز این وام ها با بازپرداخت پنج ساله پرداخت می‌شود.
احیا و نوسازی ۱۸ هزار هکتار از نخیلات درجه ۲ و ۳ استان بوشهر
در زمان حاضر حدود ۱۸ هزار هکتار از نخیلات استان بوشهر معادل ۶۰ درصد نخیلات استان نیاز به اصلاح و نوسازی دارد که با نگاه ویژه دولت سیزدهم انتظار می‌رود از نظر عملکرد (کمیت و کیفیت) و حذف نخیلات غیر تجاری و غیر بازار پسند چهره باغ‌های این استان دگرگون شود.
میانگین سنی بیشتر نخلستان‌های استان بوشهر بیش از ۵۰ سال است که کم بارشی بیش از یک دهه اخیر موجب کاهش کمیت و کیفیت آب، نوبت آبیاری و تغذیه صحیح و اصولی باغ‌ها شده است.
به گفته معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان بوشهر در زمان حاضر ۱۱ هزار هکتار از نخلستان‌های استان بوشهر درجه ۲ هستند که به اصلاح بستر باغ و انجام عملیات نوسازی و بهسازی نیاز دارند.
آنطور که کبری توکلی می‌گوید: در باغ‌های درجه ۲ مدیریت باغ ضعیف و برخی از درختان تکریب نشده اند و همین امر عاملی برای ایجاد آفت‌ها شده که بهبود سازی و بهینه کردن شرایط باغ برای رسیدن به عملکرد بالاتر الزامی است.
او ادامه می‌دهد: افزون براین استان بوشهر هفت هزار هکتار باغ درجه ۳ نیز دارد که به دلیل سن بالا پیر، کم بازده، فاقد بهره‌وری اقتصادی و غیر قابل رقابت در بازارهای صادراتی هستند که باید حذف شوند.
به گفته توکلی استان بوشهر ۳۴ هزار هکتار نخیلات دارد که حدود ۲۵ هزار هکتار از این سطح با شبکه آب‌های سطحی آبیاری می‌شود و بیشترین سطح مربوط به شهرستان دشتستان است.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان بوشهر ادامه می‌دهد علاوه بر کم آبی ضعف بنیه نخیلات به دلیل عمر بالا و غیراقتصادی شدن بعضی از باغ ها وجود برخی عوامل خسارت‌زای زنده از جمله آفات چوبخوار شامل سوسک کرگدنی و شاخک بلند خرما که از چندین سال پیش شروع و امروز تبدیل به آفات کلیدی و درجه یک باغ‌های خرما شده، اهمیت نوسازی نخیلات را دوچندان کرده است.
به گفته توکلی در زمان حاضر در ۶ هزار هکتار از باغ های استان بوشهر شدت آلودگی به آفات چوبخوار بسیار بالا بوده و تبدیل به کانون آلودگی شده و در ۱۸ هزار هکتار نیز خسارت آفات چوبخوار جدی است طوریکه اگر مدیریت تلفیقی اعمال نشود آنها نیز به کانون آلودگی تبدیل می‌شود.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان بوشهر گفت: به دلیل بافت سنتی نخلستان ها امکان انجام عملیات مکانیزه از قبیل داشت، برداشت، سمپاشی و تغذیه وجود ندارد به همین دلیل اجرای طرح اصلاح و احیای نخیلات نیازی ضروری است که امروز با تحقق این وعده رئیس جمهور در حال عملیاتی شدن است.
توکلی ادامه داد: تلاش می‌شود در قالب نوسازی و جوان سازی نخیلات ضمن حذف درختان مسن و قدیمی که تحمل کمتری به خسارت آفات دارند درختان جدید جایگزین آنها شده و بتوان با جوان سازی درختان، اعمال شیوه‌های اصولی به باغی، بهداشت باغ، همچنین مدیریت تلفیقی آفات چوبخوار و انجام عملیات مکانیزه گامی در راستای پایداری تولید برداشته شود.
جوان سازی نخیلات؛ خواسته ای که در دولت سیزدهم محقق شد
زیان ده شدن نخیلات به دلیل سن بالا و غیر اقتصادی بودن آنها همواره از مشکلات نخل‌داران استان بوشهر بوده و اصلاح، احیا، حذف و جایگزینی نخیلات این استان از مطالبه های بحق آنان به شمار می‌رود که امروز این خواسته که در حد یک وعده در گذشته مطرح می‌شد، عملیاتی شده است.
به گفته یکی از فعالان بخش خرمای استان بوشهر جوان سازی نخیلات یکی از مسائلی است که باید خیلی پیش تر از سوی مسئولان مورد توجه قرار می‌گرفت تا امروز به این مرحله نرسیم که تولید بخشی از نخیلات پیر استان از ۱۰۰ به ۲۰ درصد کاهش یابد.
به اعتقاد ابوالقاسم کاووسی هرکاری که توجیه اقتصادی نداشته باشد زیان ده است و امروز باغداری برای صاحبان نخیلات پیر و فرسوده استان توجیه ناپذیر و غیر اقتصادی به شمار می‌رود.
به بیان این فعال بخش خرمای استان بوشهر با توجه به مشکلات عدیده؛ امروز باغداران این استان به ” ۲ جان گرفتار شده اند”؛ به این معنی که اگر دست از این حرفه بکشند کار آبا و اجدادی خود را رها کرده و ادامه این کار نیز به غیر از ضرر و زحمت بیهوده چیزی برای آنها به دنبال ندارد.
کاووسی معتقد است اگر تولید یک نخل نتواند هزینه‌های آن را پوشش دهد باید از رده خارج شود و در این شرایط بهترین و موثرترین کار این است که کارشناسان و مسئولان با تغییر واریته و ارائه ارقام جدید زمینه جوان‌سازی نخیلات را فراهم کنند.
او به این نکته نیز اشاره می‌کند که با جوان سازی نخیلات گرده افشانی، خوشه دهی، سمپاشی درخت بهتر و با کیفیت تر انجام و باردهی محصول بیشتر و با کیفیت تر می‌شود.
به گفته کاووسی با توجه به احداث سد دالکی که بخش زیادی از نخیلات استان را پوشش می دهد در کنار جوان سازی نخیلات می تواند آینده روشنی را برای باغداران به وجود آورد.
این فعال بخش خرما آغاز طرح جوان سازی نخیلات از سوی دولت سیزدهم را هرچند با تاخیر اما اقدامی مهم و تاثیر گذار در آینده نخل‌داری به عنوان اشتغال راهبردی و اقتصادی استان بوشهر عنوان می‌کند و می‌گوید انتظار می‌رود مسئولان در سفر دور دوم رئیس جمهور و هیات دولت به این استان با جدیت بیشتری این مصوبه را دنبال و اعتبار بیشتری برای ادامه این کار بگیرند تا اصلاح و نوسازی باغ‌ها بطور اساسی و در گستره بیشتری اجرا شود.
گام نخست برای بهبود عملکرد نخیلات بوشهر
به گفته معاون برنامه ریزی و امور اقتصادی سازمان جهاد کشاورزی استان بوشهر امروز بخش مهم از نخیلات این استان قدیمی و پیر و غیر اقتصادی شده که برای افزایش ارزش افزوده و اقتصادی شدن به اصلاح و جایگزینی نیاز دارند و این خواسته بحق نخل‌داران بخوبی از سوی دولت سیزدهم مورد توجه قرار گرفت.
به گفته شاپور رضایی انتظار می‌رود با تخصیص این اعتبارات در بخش نخیلات و اجرای طرح‌های در دست اجرا که از زیربخش‌های طرح تحول نخلستان به شمار می آید انقلابی در بخش نخیلات استان بوشهر ایجاد و با ارتقای کمیت و کیفیت محصول زمینه کار و تلاش بیشتر برای فعالان این بخش فراهم شود.
نماینده مردم دشتستان در مجلس شورای اسلامی نیز طرح تحول نخیلات را حل کننده بسیاری از مشکلات باغ‌های استان بوشهر می‌داند که باید تداوم یابد.
او از هیات دولت سیزدهم درخواست کرد تا در سفر دو دوم خود به بوشهر اعتبارات قابل توجهی به طرح نخیلات اختصاص دهند تا اجرای آن رونق گیرد.
البته کبری توکلی معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی ادامه دار بودن مصوبه تامین اعتبارات فنی و اعتباری و تهسیلات بانکی با هدف اصلاح، احیاء و جوان‌سازی نخیلات را از خواسته‌های نخل‌داران در سفر دوم هیات دولت به استان بوشهر عنوان کرد که انتظار می‌رود مورد توجه قرار گیرد.
اصلاح و جوان‌سازی نخیلات، بهره‌وری را در سطح باغ‌های بوشهر تا اندازه زیادی ارتقا می‌بخشد تا با سودآور کردن این پیشه مولد آبا و اجدادی ساکنان سرزمین نخل و دریا میانگین سنی درختان را نیز کاهش دهند که نوید بخش فردای پویاتر در تولید و صادرات این محصول شیرین استان باشد.
خرما به عنوان یکی از مهمترین محصولات باغبانی دنیا است که ایران با تولید سالانه یک میلیون و ۲۳۰ هزار تن به عنوان سومین تولید کننده جهان به شمار می‌رود این درحالی است که با وجود تمام قابلیت‌های تولید این محصول در کشور اما سهم کمی از صادرات را به خود اختصاص داده است.
- بیشتر بخوانید:
- نخیلات خوزستان در محاصره بی‌توجهی‌ها
