شهرستان جهرم با تولید ۳۰ هزار تن خرما در سال یکی از قطب‌های تولید خرما در کشور است و برخی ارقام خاص جهرم چون خرمای شاهانی شهرت و مرغوبیت بسیاری دارد.
در سال‌های اخیر باران‌های بی‌موقع و آفات مختلف، علاوه بر تأثیر بر محصول، گاهی باعث نابودی نخل نیز شده‌اند. آفت سرخرطومی یکی از این آفت‌هاست که اخیرا گریبانگیر نخلستان‌های جهرم شده است.
هر اندازه که باغداران و خرماکاران با مشکلات مواجه می شوند، کام دلالان و واسطه ها از بازار آشفته، شیرین می شود.
ابر و باد و مه و خورشید و فلک در کارند تا دلالان، خرما به کف آرند و با بدسگالی بخورند.
ماه پیش بود که مدیریت جهاد کشاورزی جهرم اعلام کرد با توجه به آلودگی نخیلات جهرم به آفت سوسک سرخرطومی حنایی خرما، انتقال پاجوش و تنه جوش خرما از این منطقه به سایر مناطق ممنوع است. در تابستان ۱۴۰۰ نیز باران‌های بی‌موقع در جهرم باعث ایجاد آفت خشکیدگی خوشه‌های خرما شد.
خسارت ۱۶ میلیارد تومانی به نخلداران جهرمی و خرید تضمینی خرما
بر اساس اعلام مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان جهرم، ۶۵۰ هکتار از نخیلات شهرستان دچار آسیب شده است و برآورده می‌شود که حدود ۱۶ میلیارد تومان خسارت به نخلداران وارد شده است.
مدیرکل تعاون روستایی استان فارس نیز چند روز پیش گفته بود: برای کاهش زیان نخلداران، وزارت جهاد کشاورزی برنامه خرید تضمینی خرما دارد.
هدایت‌الله رحیمی با بیان انعقاد تفاهم‌نامه خرید تضمینی خرما با صادرکنندگان با رعایت اصل حفظ منافع کشاورز اعلام کرد: انتظار می‌رود که سازمان‌ها و مسولان مربوط در سطح ملی و استانی هر چه سریع‌تر به این موضوع ورود کنند و با تصمیمات مهم و اجرایی، مانع ضرر بیشتر نخلداران زحمتکش جهرمی شوند.
وی با اشاره به اینکه امسال به خاطر عوارض جوی خرمای شاهانی دچار آسیب شده است افزود: هدف از خرید تضمینی، حمایت از باغدار و منافع باغدار است و شبکه تعاون روستایی به طور قطع و یقین آمادگی خرید خرمای تضمینی شاهانی را دارد اما تلاش ما این است که ضمن رعایت قیمتی که توافق شده کشاورز به حق خود برسد و تاجر نیز در بازار به منافعش دست یابد.
وی بیان کرد: علی رغم اینکه به شدت مایل هستیم تا کشاورز و باغدار را حمایت کنیم تا بیشتر از این متضرر نشوند اما به همان اندازه هم تلاش می کنیم روابط تجاری و بازرگانان بخصوص بازارهای صادراتی محفوظ بماند.
این مقام مسئول افزود: از آنجا که خرمای شاهانی خرمای صادراتی است و تجار این محصول بازار خود را در سطح بین المللی ازسال های گذشته ایجاد کرده اند بنابراین ملاحظاتی در سطح وزارتخانه و سازمان تعاون روستایی در نظرگرفته شده که بازار تجار با ورود شبکه تعاون روستایی دستخوش تشنج و تغییر نشود و سهم صادرکنندگان از بازار خرمای شاهانی محفوظ بماند.
رحیمی افزود: جهرم در مجموع ۴ هزار و ۲۰۰ هکتار نخیلات دارد که از این مقدار ۲هزارو ۸۰۰ هکتار زیر کشت خرمای شاهانی است که ۲۳ هزارتن درسال تولید محصول دارد اما به خاطر آسیبی که باران تابستانه به خرمای شاهانی وارد کرد در حال حاضر ۱۵ هزارتن محصول خرمای شاهانی آماده برداشت است اما علاوه بر خرمای جهرم، خفر، داراب و سایر نقاط استان نیز مشمول این قانون خواهد شد.
وی با اشاره به قوانین خرید تضمینی بیان کرد: قوانین موجود خرید تضمینی تا زمان پایان خرید اجازه فروش محصول را به ما نمی‌دهد در نتیجه این قانون وقفه ای در کار صادرکنندگان این بخش وارد خواهد کرد که سبب ضرر و زیان تجار خواهد شد در همین زمینه تفاهم نامه‌ای با تجار این بخش بسته شد که تحت نظر سازمان تعاون روستایی نسبت به خرید تضمینی خرمای شاهانی اقدام کنند.
وی گفت: طبق توافق به عمل آمده یارانه‌ای به نخل‌دارانی که محصول خرمای شاهانی خود را به تجار طرف قرارداد سازمان تعاون روستایی بفروشند تعلق خواهد گرفت.
لزوم بازنگری در آمار خسارت بارندگی به نخلداران و اعلام آمار واقعی
یکی از باغداران جهرم بیان کرد: بارندگی تابستانی در جهرم خسارت فراوانی به باغداران و نخلداران جهرم وارد کرد که می‌طلبد با همراهی و مساعدت مسئولان شهرستان و همچنین جهاد کشاورزی ابتدا این حجم خسارت را بررسی و اعلام دقیق کنند و در ادامه هم با اجرای طرح‌های ویژه حمایتی از باغداران و نخلداران جبران خسارت کنند.
مصلی‌نژاد افزود: متاسفانه شاهدیم که مسئولان جهاد کشاورزی نه آمار واقعی خسارت را دقیق برآورد و اعلام کرده‌اند و نه طرح خرید تضمینی خرما از باغداران، مرهمی بر درد باغدار است.
وی اظهار کرد:قیمت خرید خرما هرکیلوگرم ۹۲۰۰ تومان اعلام شده است و همچنین میزان خسارت ریالی ۱۶ملیارد تومان برآورد شده، یعنی حدود ۱۷۰۰تن خرما خسارت دیده و از بین رفته است که حدود ۵.۵درصد خرمای جهرم می‌شود.
این فعال حوزه کشاورزی اظهار کرد: با پایش این آمار و بررسی خرماهای پایین‌آمده از نخل مشاهده می‌شود حداقل میزان خسارت وارده به باغداران ۳۰درصد و در تعدادی از باغ‌ها، بالای ۶۰درصد خسارت وارد شده است.
وی اضافه کرد: دیده شده محصول برخی نخل‌ها که بریده می‌شود اصلا خرمای قابل مصرف ندارد و کامل باید به دامداری منتقل شود. حال با توجه به این آمار اعلامی ضمن احترام به تمام مسئولان دست‌اندرکار، میزان خسارت خرما از لحاظ درصدی حدود ۳۵درصد و از لحاظ ریالی حدود ۱۰۰ملیارد تومان است و نه ۱۶ملیارد تومان.
مصلی‌نژاد گفت: درباره راهکار کمک به باغداران هم، راهکار ارائه‌شده خرید تضمینی کمکی به کشاورز و باغدار در این زمان به خصوص نمی‌کند، چون خرماها همه رفته است دست دلال و خرمایی برسر نخل نیست.
وی بیان کرد: مسئولان محترم جهاد اگر قرار هست به باغدار کمک کنند می‌توانند براساس هکتار نخل و سند موجود باغدار طرح‌های حمایتی ابلاغ و اجرا کنند تا بخشی از خسارات وارد شده به خسارت‌دیدگان واقعی پرداخت شود.
مصلی نژاد گفت: دست ما خرماکاران کوتاه اما دست واسطه ها به سوی خرما دراز است.
لزوم ایجاد بانک اطلاعات کشاورزی در جهرم
برخی کشاورزان با مراجعه به خبرنگار ما گفتند: با توجه به گران شدن سموم کشاورزی، بالا رفتن دستمزد کارگران و غیره، هزینه‌های تولید و بسته‌بندی، افزایش چشمگیری داشته، اما قیمت خرمای خریداری شده از کشاورزان به قدری پایین است که سودی عاید کشاورز نمی‌شود و گاهی حتی مضرر نیز می‌شوند.
بنا به گفته این افراد متأسفانه بهترین محصول خرمای تولیدی شهرستان جهرم، با قیمت اندک از کشاورزان خریده می‌شود و با قیمت بالاتر به بازارهای کشور عرضه می‌شود بنابراین باز هم سود اصلی به جیب کشاورزان نمی‌رود. در مورد خرید تضمینی خرما نیز به قدری دیر اقدام می‌شود که محصول از دست کشاورز خارج شده و باز هم سود عاید دلالان و انبارداران می‌شود، هرچند تا کنون اقدامی در زمینه خرید تضمینی خرما صورت نگرفته و سازمان تعاون روستایی منتظر دریافت بخشنامه خرید از وزارتخانه است.
از نظر این کشاورزان و باغداران بنابراین با توجه به اینکه جهاد کشاورزی باید نقش حمایتی داشته باشد، موظف است با برنامه‌ریزی دقیق، قبل از ورود دلالان و واسطه‌های بازار، برای خرید تضمینی خرما اقدام کند تا سودی که عاید دلال می‌شود به کشاورز زحتمکش برسد.
پیشنهاد باغداران جهرم این است که مدیریت جهاد کشاورزی جهرم می‌تواند با تشکیل بانک اطلاعاتی کشاورزان جهرم، اطلاعات جامعی از نحوه و مراحل تولید، عرضه، فروش، سطح زیر کشت، نوع و کیفیت کشت و محصول تولیدی و غیره را در آن ثبت کند تا به این ترتیب مشکلات حیطه عرضه و تقاضا را به حداقل برساند. چرا که با در دست داشتن اطلاعات کافی می‌توان از طریق بانک اطلاعاتی، به انجام برنامه‌ریزی در زمینه میزان محصول تولیدی پرداخت، به این معنی که با در دست داشتن اطلاعات کافی از نیاز بازار یک محصول کشاورزی، برای میزان تولید آن محصول برنامه‌ریزی کرد. همچنین می‌توان در زمینه‌ی قیمت‌گذاری، فروش، بازاریابی و غیره نیز که از معضلات کشاورزی سنتی است راه‌حل مناسبی یافت.
خرماکاران جهرم معتقدند یکی دیگر از مشکلات در بخش کشاورزی، بحث سورتینگ، بسته‌بندی مناسب و نحوه‌ی عرضه است، به همین دلیل نمی‌توان در بحث بازاریابی و پیدا کردن خریدار مناسب موفق بود، مثلا محصول خرمای جهرم، به دلیل نداشتن بسته‌بندی شکیل قابل مطرح شدن در بازار ایران و جهان نیست و به همین دلیل مجبور به خام‌فروشی و فروش عمده محصول با نازلترین قیمت می‌شویم.
در زمینه تبلیغات محصولات کشاورزی جهرم نیز از دیدگاه باغداران وکشاورزان، مشکلات قابل توجهی وجود دارد و متولیان امر باید در حوزه تبلیغات اقدامات موثری انجام دهند چرا که معرفی محصول، یکی از ارکان مهم و اساسی در فروش هر کالا است.
تقاضای این باغداران این بود که در سال آینده با انجام برنامه‌ریزی و پیش بینی‌های لازم، برای خرید تضمینی خرما در زمان مناسب و قبل از زمان برداشت، اقدام کنند.
شهرستان جهرم در فاصله ۱۹۳ کیلومتری از جنوب شرق شیراز قرار دارد.
