سرمازدگی دانه‌های روغنی در روسیه و اوکراین سبب شده تا قیمت جهانی روغن در بازار بین‌المللی افزایش یابد. آسیب پذیری کشور از این ناحیه بالا بوده زیرا ایران در تأمین دانه‌های روغنی و روغن خام تا ۹۰ درصد وابستگی ارزی دارد.
سال گذشته با کاهش قیمت جهانی، تولیدکنندگان روغن مبادرت به کاهش قیمت محصولات خود کردند و امسال با افزایش قیمت‌ها نیز باید منتظر تغییرات قیمتی در بازار باشیم.
در این راستا وزیر جهاد کشاورزی هفته گذشته در جلسه هیأت دولت، اعلام کرد در روزهای آینده قیمت روغن تغییرات جزئی خواهد داشت. یکی از دلایل توزیع قطره چکانی کره حیوانی از سوی تولیدکنندگان فرآورده‌های لبنی به همین موضوع برمی‌گردد.
این افزایش قیمت ناشی از سرمازدگی محصولات کشاورزی در کشورهای همسایه شمالی برای غلات هم تکرار می‌شود زیرا روسیه و اوکراین دو تأمین کننده بزرگ غلات در جهان به شمار می‌روند.
کشاورزان ایرانی در دو سال اخیر با تلاش مدیران دولتی به سمت کشت کلزا حرکت کرده‌اند و در کشت متناوب با گندم بخشی از دانه‌های روغنی در داخل کشت و تأمین می‌شود؛ البته این عدد بالا نبوده و حدود ۱۰ درصد نیازمندی داخل را پوشش می‌دهد.
پیش بینی تولید امسال دانه‌های روغنی آیا کشور را در تحقق برنامه هفتم توسعه در بخش کشاورزی، موفق می‌کند؟
علی‌قلی ایمانی، مدیرعامل بنیاد ملی گندمکاران با اشاره به خرید بخشی از کلزا کشت شده در سال زراعی ۱۴۰۲-۱۴۰۳ توسط شرکت بازرگانی دولتی به خبرنگار مهر گفت: شرکت بازرگانی دولتی قرار شد با پرداخت مابه‌التفاوت قیمت کلزا وارداتی و نرخ خرید تضمینی کلزا، آن را به کارخانه‌های روغن کشی تحویل دهد.
وی افزود: دانه کلزا وارداتی ۱۷ تا ۱۸ هزار تومان در هر کیلو گرم بوده و نرخ خرید تضمینی کلزا داخلی ۳۵ هزار تومان است؛ بنابراین دولت با پرداخت این مابه‌التفاوت، کلزاهای استان گلستان را در اختیار کارخانجات روغن کشی قرار داد.
خطر پیش‌بود گندم
در سال زراعی ۱۴۰۲-۱۴۰۳ قرار بود بخش خصوصی و کارخانجات روغن کشی کلزا تولیدی داخل را خریداری و در مقابل به ازای میزان خرید، واردات داشته باشند. محصولات استان‌های گرمسیری و جنوبی زودتر برداشت و خرید شد؛ اما در ادامه عدم تحقق این وعده در واردات، سبب شد تا کلزا استان گلستان از سوی بخش خصوصی خریدار نشود. دولت ناچار ورود کرده و مبادرت به خرید کرد.
ایمانی با اشاره به این مساله عنوان کرد: نامهربانی نسبت به دانه روغنی کلزا در سال زراعی قبل (۱۴۰۲-۱۴۰۳) باعث شد تا سطح کشت این محصول در سال زراعی ۱۴۰۳-۱۴۰۴ کاهش پیدا کند.
وی اضافه کرد: این امر برای کشت جو هم صادق است و چون قیمت جو در بازار به هر کیلو گرم ۶ تا ۷ هزار تومان کاهش یافت یعنی از نرخ سال قبل آن کمتر شد، در نهایت سازمان تعاون روستایی ورود کرد و خرید توافقی با نرخ هر کیلو گرم ۱۰ هزار تومان انجام شد. کشاورزان انگیزه‌ای برای کشت این دو محصول ندارند. بر عکس احتمالاً سطح زیر کشت گندم افزایشی باشد.
این مسئول صنفی با بیان این که به این ترتیب الگوی کشت در تناسب و تناوب بهم می‌خورد، اظهار کرد: دیرکرد پرداخت مطالبات که بازپرداخت تسهیلات بانکی را با جریمه همراه کرده و سود ۲۳ درصد را به ۲۹ درصد رساند و برآورد سایر اتفاق‌ها، در نهایت کشاورزان را به سوی کشت محصولاتی بی دردسر تر هدایت می‌کند.
اهداف برنامه هفتم در دانه‌های روغنی
مدیرعامل بنیاد ملی گندم کاران با اشاره به اهداف تعیین شده در برنامه هفتم توسعه، گفت: در قانون هفتم توسعه آمده تا پایان این برنامه باید کشور در تولید روغن خوراکی به خودکفایی ۴۰ درصدی دست پیدا کرده باشد. رویه فعلی در مقابل خرید دانه روغنی کلزا، تحقق آن را با اما و اگرهایی همراه کرده است.
وی گفت: سال گذشته سطح زیر کشت کلزا از ۱۴۰ هزار هکتار به حدود ۲۷۰ هزار هکتار رسید اما با نحوه مدیریت امسال برای سال زراعی پیش‌رو شاهد کاهش سطح زیرکشت این محصول هستیم.
ایمانی یادآور شد: سهم بخش کشاورزی در درآمد ناخالص ملی ۱۵ درصد است اما سهم آن در اعتبارات بودجه سنواتی ۳ درصد لحاظ شده است. قطعاً ایجاد مشوق و تأمین منابع مالی ما را به اهداف برنامه هفتم نزدیک می‌کند.
وی اظهار کرد: یکی از مشوق‌ها، پرداخت به موقع، با نرخ مناسب همراه با تأمین نهاده‌های کشاورزی است.
سطح زیر کشت گندم
ایمانی درباره وضعیت کشت گندم در سال زراعی ۱۴۰۳-۱۴۰۴ گفت: بر اساس برنامه وزارت جهاد کشاورزی تا کنون ۵ میلیون هکتار از اراضی دیم و آبی زیر کشت گندم رفته و این عدد به ۶ میلیون هکتار خواهد رسید. اگر شرایط جوی، آفات، بلای طبیعی و… اجازه دهد خودکفایی امسال برای سال آینده نیز تکرار خواهد شد؛ اما سطح زیر کشت کلزا و جو کاهش یافته و بخشی از این اراضی به کشت گندم و بخش هم به محصولات صیفی‌جات اختصاص خواهد یافت.
