اجرای این طرح دانش‌بنیان طی پاییز ۱۳۹۹ مورد توافق وزارت جهاد کشاورزی و ستاد اجرایی فرمان امام (ره) قرار گرفت تا افزایش بهره‌وری تمام محصولات زراعی دیم و همچنین افزایش سطح زیرِکشت دیم برخی محصولات نظیر گیاهان علوفه‌ای و دانه‌ها روغنی دیم در تمام مناطق دیم‌کاری کشور با توجه به امکانات و شرایط موجود مدنظر قرار گیرد.
به گفته «خشنود علیزاده» رئیس موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور، با اجرای این طرح تولید محصول بر اساس شرایط اقلیمی کشور به معنای واقعی کلمه افزایش می‌یابد و نقطه قابل تامل اینکه در برنامه پنج ساله تدوین‌شده، تنش خشکسالی حداقل برای ۲ سال نیز پیش‌بینی شده است.
اختصاص ۲۰۰ میلیارد تومان تسهیلات بیانگر موفقت طرح در گام نخست
طی اسفند سال گذشته نیز ۲۰۰ میلیارد تومان تسهیلات ارزان‌قیمت برای تامین نهاده‌های طرح جهش تولید در دیم‌زارهای کشور در قالب یک تفاهم‌نامه همکاری چهارجانبه اختصاص یافت که بیانگر موفقیت این طرح در گام نخست است و عزم مدیران جهادی برای تولید دانش‌بنیان و اشتغال آفرین را نشان می‌دهد.
این تفاهم‌نامه استفاده از تسهیلات تبصره ۱۸ قانون بودجه سال ۱۴۰۰ برای طرح جهش تولید در دیم‌زارهای کشور میان وزارت جهاد کشاورزی، وزارت اقتصاد، صندوق کارآفرینی امید و ستاد فرمان اجرایی امام ( ره) منعقد شد و بر اساس آن تسهیلاتی با نرخ سود ۱۲ درصد برای تامین نهاده‌های کود، سم، بذر و ماشین‌آلات به کشاورزانی که در طرح جهش تولید در دیمزارها مشارکت دارند، پرداخت می‌شود.
«علیرضا مهاجر» معاون امور زراعت وزارت جهاد کشاورزی نیز با بیان اینکه این طرح به افزایش عملکرد در واحد سطح و بهره‌وری در اراضی دیم و امنیت غذایی کشور کمک می‌کند، در حاشیه امضای همین تفاهم‌نامه، به اجرای آن در ۱۵ استان کشور اشاره کرده بود که اشتغال مبتنی بر دانش را در مناطق مختلف کشور نوید می‌دهد.
معاون ستاد اجرایی فرمان امام (ع) که به واسطه چهار دوره نمایندگی مردم مراغه و عجب‌شیر در مجلس شورای اسلامی نسبت به اهمیت موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور به مرکزیت مراغه و فعالیت‌های پژوهشی آن اشرافیت کامل دارد، نقش محوری در اجرای طرح جهش تولید در دیمزارها ایفا می‌کند و می‌گوید: امسال ۲۰۷ هزار نفر از کشاورزان توانستند با آموزش دقیق فنی و حمایت‌های صورت گرفته ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار هکتار از اراضی دیم در ۱۷۰ شهرستان را زیر کشت ببرند.
«سیدمصطفی سیدهاشمی» سطح پوشش بیمه‌ای اراضی دیم در قالب این طرح را در سال جاری ۵۰ درصد اعلام و ابراز امیدواری کرد که در سال آینده سطح پوشش بیمه‌ای این اراضی نیز افزایش یابد.
نگاهی به موارد فنی طرح جهش تولید در دیمزارها
در زمان حاضر متوسط تولید گندم دیم در کشور یکهزار و ۱۰۰ کیلوگرم در هکتار است و این میزان در سال پنجم اجرای طرح جهش تولید به یکهزار و ۴۵۰ کیلوگرم در هکتار افزایش می‌یابد؛ همینطور در هدفگذاری و برآورد میزان افزایش تولید در واحد سطح، حداقل‌ها در نظر گرفته شده است و امکان تولید گندم دیم به میزان بیش از یکهزار و ۴۵۰ کیلوگرم در هکتار نیز با اجرای طرح جهش تولید در دیمزارها وجود دارد.
در طرح «جهش تولید در دیمزارها» برای گندم و نخود فقط افزایش بهره‌وری در نظر گرفته شده است و با اجرای آن سطح زیرکشت فعلی گندم به میزان چهار میلیون و ۱۰ هزار هکتار و نخود به میزان ۵۵۰ هزار هکتار افزایش نخواهد یافت.
همچنین سطح زیر کشت فعلی جو ۹۵۰ هزار هکتار است که در پنجمین سال اجرای طرح از محل اراضی آیش کشور به میزان ۵۰۰ هزار هکتار افزایش می‌یابد و متوسط تولید نیز از یکهزار و ۱۰۰ کیلوگرم در هکتار در زمان حاضر به یکهزار و ۴۵۰ افزایش خواهد یافت.
رئیس موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور بالا بودن سهم غلات در کشت دیم کشور را از عوامل فرسایش خاک و گسترش آفت‌ها اعلام و بیان می‌کند: سهم فعلی کشت غلات در اراضی دیم کشور ۷۰ درصد بوده و این میزان در سال پنجم اجرای طرح جهش تولید به ۶۰ درصد کاهش می‌یابد.
به گفته «علیزاده» کاهش سهم غلات در کشت دیم نیازمند زمان است زیرا از یک سو کشاورزان بر حسب عادت عمل می‌کنند و به کشت جایگزین نیاز دارند و از سوی دیگر کشت غلات به عنوان محصول استراتژیک در شرایط اقتصادی فعلی از اهمیت خاص برخوردار است.
در مورد دانه‌های روغنی هم افزایش سطح زیرکشت و هم افزایش بهره‌وری در طرح جهش تولید در دیمزارها مورد توجه قرار گرفته است تا جایی که کشت کلزا در اقلیم گرم و گلرنگ در اقلیم معتدل سرد با افزایش سطح روبرو خواهد شد و در سال پنجم اجرای طرح جهش تولید در دیمزارها به ۹۵۰ هزار هکتار خواهد رسید.
بخش ستادی موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور در مراغه و معاونت آن در کرمانشاه قرار دارد؛ این موسسه دارای پنج ایستگاه اصلی در مناطق مختلف کشور است که نماینده آن اقلیم به شمار می‌رود.
ایستگاه تحقیقاتی «مراغه» نماینده اقلیم سرد، ایستگاه «قاملو» در کردستان نماینده اقلیم بسیار سرد، ایستگاه «سرارود» در کرمانشاه به عنوان نماینده اقلیم معتدل سرد، ایستگاه گچساران در کهکیلویه و بویراحمد نماینده اقلیم گرمسیری و ایستگاه «شیروان» در خراسان شمالی نماینده اقلیم معتدل سرد و خشک است.
