بر اساس پیش بینی کارشناسان روسیه، این کشور ممکن است به نوعی ذینفع بحران جهانی غذا باشد. با توجه به مشکلات عرضه غلات و دانه های روغنی از اوکراین، صادرات محصولات کشاورزی از فدراسیون روسیه افزایش یافته است. صادرات آرد این کشور نیز در حال افزایش است. صادرات گوشت نیز به دلیل قیمت پایین غلات داخلی سود زیادی را نوید می دهد و مقام های روسی امیدوارند در سال ۲۰۲۲ رکورد برداشت غلات را ثبت کنند.
این موضوع در حالی است که کارشناسان سازمان ملل هشدار می دهند مناقشه روسیه و اوکراین به کمبود مواد غذایی و خطر قحطی در بسیاری از کشورها دامن زده است از این رو آنها معتقدند بحران غذایی تنها پس از بازگشت این دو کشور به بازار جهانی کشاورزی می تواند کاهش یابد.
مقام های اروپایی نیز امیدوارند که فدراسیون روسیه و اوکراین بتوانند مشکل عرضه غلات به بازار جهانی را حل کنند. ماریو دراگی، نخست وزیر ایتالیا اخیرا گفته است که روسیه و اوکراین باید راه حلی برای مشکل کشتی های مسدود شده غلات در بنادر اوکراین بیابند.
در عین حال ایگور بلیایف، سفیر روسیه در الجزایر در مورد بحران غذایی در جهان گفت که اتهامات غرب مبنی بر قصور روسیه در بحران مواد غذایی کاملا بی اساس است و هیچ مبنایی ندارد. او تصریح کرد: بحران مواد غذایی از زمان همه گیری ویروس کرونا آغاز شد و در نتیجه اقدامات نادرست انجام شده توسط تعدادی از دولت ها، در درجه اول کشورهای غربی، زمانی که روابط لجستیکی قطع شد، همه اینها به مشکلات خاصی منجر شد بنابراین روسیه هیچ ارتباطی با این بحران غذایی ندارد.
روسیه رکوردار برداشت غلات
مقام های روسی پیش بینی می کنند که برداشت غلات در این کشور در سال جاری رکورد جدیدی ثبت خواهد کرد. ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه روز پنجشنبه هفته گذشته گفت: بر اساس برآوردهای اولیه، برداشت غلات در روسیه در سال جاری می‌تواند به ۱۳۰ میلیون تن برسد که ۸۷ میلیون تن آن گندم است.
وی تصریح کرد: «اگر این اتفاق بیفتد و ما بر آن تکیه کنیم، این می تواند به یک رکورد در کل تاریخ روسیه تبدیل شود.» رئیس جمهوری روسیه معتقد است که بازدهی بالا نه تنها به تامین نیازهای داخلی امکان می دهد، بلکه باعث افزایش عرضه به بازار جهانی می شود که برای بازارهای جهانی مواد غذایی مهم است.
رکورد تاریخی تولید محصول غلات در فدراسیون روسیه در سال ۲۰۱۷ به ثبت رسید، زمانی که ۱۳۵.۵ میلیون تن برداشت شد. برداشت گندم در آن زمان به ۸۶ میلیون تن رسید. برای مقایسه: در سال ۲۰۲۰، فدراسیون روسیه ۱۳۳.۵ میلیون تن برداشت کرد. در حال حاضر در سال ۲۰۲۱ برداشت به ۱۲۱.۴ میلیون تن غلات (۷۶ میلیون تن گندم) کاهش یافته است.
در پایان سال گذشته، ارزش کل صادرات محصولات کشاورزی از مرز ۳۷ میلیارد دلار گذشت که ۲۱ درصد افزایش داشت. در همان زمان، یک سوم تحویل ها (۱۱.۴ میلیارد دلار یا ۴۳ میلیون تن) به غلات کاهش یافت. صادرات روغن و محصولات چربی به ۷.۳ میلیارد دلار یا ۷.۷ میلیون تن، ماهی و غذاهای دریایی – ۷.۳ میلیارد دلار (۲.۱ میلیون تن) افزایش یافت. بزرگترین خریدار غلات روسیه در سال ۲۰۲۱ ترکیه (۲.۴۱ میلیارد دلار) و مصر (۱.۵ میلیارد دلار) بودند.
کارشناسان انتظار دارند که صادرات غلات در سال جدید کشاورزی دوباره افزایش یابد. مرکز تحلیلی سوسکن( Sovecon) پیش بینی صادرات گندم از روسیه را در فصل جاری ۳۴.۱ میلیون تن اعلام کرد. تحلیلگران این مرکز تخمین می زنند که در سال ۲۰۲۲/۲۳ ممکن است صادرات این محصول کشاورزی به ۴۱ میلیون تن افزایش یابد.
بر اساس گزارش Sovecon، صادرات گندم در ماه آوریل به ۲.۳ میلیون تن رسید که تقریبا ۷۰ درصد بیشتر از یک سال قبل است، اما نزدیک به میانگین سال های اخیر است. تحلیلگران یادآوری می کنند که در سال ۲۰۲۱، محموله ها در ماه مارس تا آوریل پس از وضع عوارض صادراتی به شدت کاهش یافت.
کارشناسان معتقدند در ماه ژوئیه، صادرات ممکن است به شدت افزایش یابد. اگر تحریم هایی اعمال نشود که مستقیم بر عرضه غلات روسیه به بازارهای خارجی تأثیر بگذارد، معامله گران ممکن است بدون انتظار برای رسیدن محصول جدید، فروش سریع و عظیم را آغاز کنند، زیرا ذخایر کافی غلات از محصول قدیمی در جنوب در نزدیکی پایانه ها وجود دارد.
صادرات آرد راهکار دور زدن تحریم ها
روسیه در بحبوحه محدودیت ها صادرات آرد را افزایش می دهد. اتحادیه صادرکنندگان غلات با استناد به داده های سرویس گمرک فدرال گزارش می دهد که از ژوئیه ۲۰۲۱ تا مارس ۲۰۲۲، روسیه تقریباً ۲۵۹ هزار تن آرد صادر کرده است که ۱.۷ برابر بیشتر از یک سال قبل (۱۵۴.۶ هزار تن) است. در عین حال تاکید می شود که بیشترین افزایش عرضه در ماه های بهمن (۵۶.۵ هزار تن) و اسفند (۴۷.۶ هزار تن) رخ داده است.
گرجستان، افغانستان و عراق بزرگترین واردکنندگان آرد روسیه شدند. ایران، ترکیه، آذربایجان، چین، ترکمنستان، مولداوی، اسرائیل، جمهوری کره، مصر، مالی و برخی کشورهای دیگر نیز از جمله خریداران آرد روسیه هستند. و علاقه به آرد روسی در بازار جهانی در حال افزایش است.
ادوارد زرنین، رئیس هیئت مدیره اتحادیه صادرکنندگان غلات، گفت: در مواجهه با محدودیت های صادرات غلات از روسیه، خرید آرد روسی از نظر اقتصادی راه حل جذاب تری به نظر می رسد. وی تصریح کرد: بهای تمام شده آرد تولیدی کشورهایی که گندم روسیه را به عنوان ماده خام خریداری می کنند به دلیل عوارض صادراتی ما به طور عینی بالاتر است. می‌توان گفت که در روسیه، در نتیجه محدودیت‌های صادراتی غلات، شرایط اقتصادی برای توسعه صنعت آسیاب آرد از جمله برای عرضه آرد برای صادرات ایجاد شده است. زرنین گفت: این یک نوع اثر جانبی مثبت از تأثیر محدودیت‌های صادراتی بر غلات است.
به گفته سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو)، در حال حاضر ۲۵ میلیون تن غلات در انبارهای غله اوکراین در انتظار ارسال برای صادرات وجود دارد. گزارش شده است که در ماه آوریل فقط کمی بیش از یک میلیون تن غلات از اوکراین صادر شد و سازمان ملل نگران است که این رقم در آینده کاهش یابد. به عنوان جایگزین، کارشناسان این سازمان در حال بررسی امکان سازماندهی عرضه گندم و ذرت اوکراینی به بازارهای جهانی از طریق بنادر دریای بالتیک هستند که شامل تحویل اولیه آنها به لهستان، لیتوانی و لتونی از طریق راه آهن یا جاده است.
در همین حال، ایالات متحده به دنبال فرصت هایی برای بازگرداندن غلات اوکراینی به بازار جهانی است تا به کاهش قیمت های جهانی دست یابد. جو بایدن، رئیس جمهور ایالات متحده، گفت: “اوکراین ۲۰ میلیون تن غلات در انبارهای خود دارد ما در حال بررسی راه هایی برای بازگرداندن این غلات به بازار جهانی و در نتیجه دستیابی به کاهش قیمت هستیم. ”
البته در بحبوحه بحران اوکراین کارشناسان به پتانسیل صادرات مجتمع کشاورزی و صنعتی روسیه به صورت محتاطانه نگاه می کنند. همه چیز به میزان هزینه و سیاست برمی گردد. عملکرد بالای تولید از طریق کودهایی که در حال افزایش قیمت هستند به دست می آید. در حالی که در روسیه تولید کودها هزینه کمی دارد. بنابراین از نظر قیمت، غلات روسیه برنده خواهد شد. آرتم توزوف، مدیر اجرایی بخش بازار سرمایه روسیه می گوید: برخی کشورها به دلایل سیاسی آماده پرداخت بیشتر برای غلات از ایالات متحده خواهند بود.
این تحلیلگر تاکید می کند: اگر چه امروزه صادرات آرد به جای گندم در واقع دور زدن محدودیت های صادرات غلات است با این حال، ظرفیت آسیاب آرد در روسیه برای پردازش تمام غلات تولید شده کافی نیست و بازار غلات، مانند هر منبع سطح پایین دیگری، چندین برابر بازار آرد است. از سوی دیگر، توزوف ادامه می دهد، ما می‌توانیم جلوتر برویم و صادرات محصولات آرد، در درجه اول ماکارونی را ترتیب دهیم. با توجه به بحران غذایی، قیمت ماکارونی با کیفیت بالا تولید شده در اتحادیه اروپا بسیار گران خواهد شد.
توسعه صادرات محصولات فرآوری غلات یک راهکار امیدوارکننده است و این نه تنها برای آرد، بلکه شامل نشاسته و سایر محصولات هم خواهد شد. آرد تنها بخشی از چنین محصولاتی با ارزش افزوده بالاتر است.
به گفته پلخانوف ابراهیم رمضانوف استاد دانشگاه اقتصاد روسیه، وضعیت مشابهی ممکن است در بازار دانه های روغنی و روغن نباتی، شکر دانه بندی شده و محصولات نهایی با استفاده از شکر، مرغ و گوشت خوک و محصولاتی که از آنها استفاده می کنند ایجاد شود.
نیکولای واویلوف، متخصص در بخش تحقیقات راهبردی روسیه، می گوید که پتانسیل صادرات فدراسیون روسیه عملاً عظیم است، اما این کشور در آینده نزدیک از آن استفاده نخواهد کرد.
کارشناسان استدلال می کنند که در عین حال، از لحاظ نظری، فدراسیون روسیه اکنون می تواند نه تنها غلات بلکه محصولات فرآوری آن را به جهان عرضه کند.
دیمیتری ریلکو، مدیرکل موسسه مطالعات بازار کشاورزی مسکو گزارش داد که با وجود جنگ اوکراین، روسیه به صادرات غلات به برخی از بزرگترین مشتریان خود از جمله مصر، ترکیه و ایران ادامه داده است.
او گفت که با وجود افزایش هزینه‌های حمل‌ونقل اما منابع صادراتی این کشور حفظ شده است. بر همین اساس در ماه مارس نزدیک به ۹۰۰هزار تن گندم در بنادر روسیه بارگیری شده است که مطابق با پیش‌بینی‌های صورت‌گرفته برای صادرات گندم در این ماه است.
داده‌های تجاری روسیه همچنین نشان داد که میزان صادرات کالاهای کلیدی کشاورزی این کشور از جمله گندم، تنها یک‌میلیون تن در ۱۳ روز اول آوریل کاهش یافته است، به این معنی که محموله‌های خارج از کشور به سطح مشابه در ماه مارس نزدیک شده است. هفته گذشته، وزارت کشاورزی ایالات‌متحده همچنین برآورد خود را برای صادرات گندم روسیه در فصل جاری به ۳۳میلیون تن افزایش داد که فقط ۲میلیون تن کمتر از پیش‌بینی قبل از بحران اوکراین است. بر اساس داده‌های تجاری، صادرات گندم روسیه از فوریه تا ژوئن به ۸میلیون تن محدود شده است.
