هر فرد بر اساس استاندارد جهانی نیاز دارد روزانه ۲۱۰۰ کالری برای تضمین سلامت دریافت کند. مشکلات اقتصادی و کاهش قدرت خرید مردم پرداخت یارانه را ضروری کرده و این امر قالب‌های مختلف انجام می‌شود. این مبلغ یا به شکل نقدی یا غیرنقدی، اختصاصی یا عمومی پرداخت می‌شود.
دولت‌ها در ایران برای انواع نان سنتی (لواش، تافتون، بربری و سنگک) یارانه می‌پردازند و بر اساس اطلاعات صورت مالی شرکت مادر تخصصی بازرگانی دولتی ایران، طی سال ۱۴۰۱ دولت با تخفیف ۸۰ درصدی قیمت آرد، حدود ۷۰ هزار میلیارد تومان زیان از محل خرید تضمینی گندم و فروش یارانه‌ای آن متحمل شده است.
ماجراهای نان و یارانه
طبق اطلاعات صورت مالی این شرکت دولتی، بهای تمام شده گندم برای شرکت مذکور بیش از ۹۰ هزار میلیارد تومان بوده که دولت آن را کمتر از ۲۰ هزار میلیارد تومان در اختیار نانوایی‌ها و… برای تأمین قوت غالب جامعه قرار داده است. در فرهنگ ایرانی ۴۰ تا ۴۵ درصد انرژی روزانه هر فرد را طی ۲.۵ وعده غذایی تأمین می‌کند و به دلیل اهمیت و تأثیرات سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، بهداشتی و تغذیه‌ای آن در جامعه به عنوان یک کالای راهبردی در جایگاه نخست امنیت غذایی قرار دارد که پرداخت یارانه به آن را نباید در قالب زیان مالی دولت دید زیرا تأمین امنیت غذایی کشور تضمین کننده امنیت ملی کشور به شمار می‌رود.
اما در حالی که دولت سعی در کمک به معیشت مردم دارد برخی از یارانه تخصیص داده شده سوءاستفاده کرده و به دنبال سود بیشتر از این بستر هستند.
گم شدن نان‌ها، سریال ادامه دار اقتصاد ایران بوده و اگر رصدی در بازار داشته باشید هر سوپرمارکت و فروشگاه مواد غذایی دارای بسته‌های مختلف نان از لواش تا سنگک است که دارای قیمت‌های متفاوتی است. این نان‌ها جدا از نان‌های صنعتی بوده که سر از فروشگاه‌ها در می‌آورد. قیمت هر نان لواش یارانه‌ای در استان‌ها و شهرهای مختلف با تفاوت کمی بین ۴۰۰ تا ۵۰۰ تومان است در حالی که اگر همین نان را از سوپر مارکت خریداری کنید حدود ۹۰۰ تومان خواهد شد. البته این عدد در برخی فروشگاه‌ها به هر عدد بالای ۱,۷۰۰ تومان هم می‌رسد. مشمای استفاده شده برای بسته بندی نان بین ۱۰۰۰ تا ۱,۵۰۰ تومان قیمت گذاری می‌شود و در نهایت ۴ عدد نان به اضافه یک مشمع ۷ هزار تومان فروخته می‌شود.
بررسی بازار نان آزاد تقلب دیگری را هم برملا می‌کند. در حالی که خریدار برای هر نان یارانه‌ای باید نرخ آزاد بپردازد (به قول فروشنده صف نایستادن و نان خواستن هزینه دارد) وزن این نان‌ها هم متفاوت است. در حالی برای هر قطعه نان لواش باید دو برابر هزینه بپردازید که وزن برخی ۵۰ گرم بوده و بعضی دیگر ۱۲۰ گرم است.
همچنین برخی نانوایی‌های سنگکی بدون اعلام رسمی نرخ نان را افزایش داده‌اند. به عنوان مثال در حالی که قیمت نان سنگک دولتی ساده باید ۳ هزار تومان و با کنجد ۴ هزار تومان باشد برخی نانواها نان سنگک را کمتر از ۵ هزار تومان نمی‌فروشند. دو رو کنجد، برشته و بزرگ با هر عدد ۱۰ هزار تومان به فروش می‌رسد. در رصد میدانی، فردی دو نان سنگک ساده به اضافه مشمع سفارش داد. مبلغ این سفارش ۷ هزار تومان می‌شود. نانوا برای گرفتن پول مورد نظر خود و نیز پر کردن سقف فروش نان به طور روزانه که ۱۰۰۰ عدد است (به گفته نانوا برای نان سنگک)، در دستگاه کارت خوان روی یک عدد نان ساده به مبلغ ۳ هزار تومان کلیک و نان دوم را ۴ هزار تومانی وارد کرد. به این ترتیب پول اضافه‌تری از مشتری نگرفته اما ۱,۰۰۰ تومان بیشتر پول یارانه از دولت دریافت می‌کند.
سال گذشته بود که طرح هوشمندسازی کارت خوان‌های نانوایی‌های کشور اجرایی شد. به گفته وزیر امور اقتصادی و دارایی با اجرای مرحله نخست طرح هوشمندسازی یارانه آرد، از خروج روزانه حداقل ۵ هزار تن از ۲۱ هزار تن آرد یارانه‌ای توزیعی جلوگیری شده است.
یارانه و ممنوعیت صادرات نان صنعتی
برخی کارشناسان معتقدند یارانه نان باید به نان صنعتی تخصیص داده شود مانند کشورهای صنعتی زیرا نظم پذیری آنها بیشتر بوده و بهتر قابل کنترل هستند. در حال حاضر نان صنعتی مانند نان تست با آرد هر کیلو ۱۶ هزار تومانی تولید و تأمین می‌شود. هر عدد نان باگت در بازار تقریباً ۱۰ هزار تومان بوده که در برخی اقلام بالاتر است. بعضی بسته‌های ۴ عددی نان باگت که شبیه نان‌های باگت چند دهه قبل ایران هستند و حالت نوستالژی دارد به قیمت ۲۴ هزار تومان به فروش می‌رسد
در ادامه در این هفته سرپرست معاونت توسعه بازرگانی وزارت جهاد کشاورزی در نامه‌ای به سازمان توسعه تجارت نوشت، با عنایت به اعلام اداره کل هماهنگی و نظارت آرد و نان شرکت مادر تخصصی بازرگانی دولتی ایران، مبنی بر یارانه‌ای بودن آرد تخصیصی، موضوع صادرات نان صنعتی منتفی است.
بازار کالاهای اساسی
بازار میوه شب یلدا: کم کم به شب یلدا یکی از آئین‌های سنتی ایرانیان نزدیک می‌شویم. رئیس اتحادیه فروشندگان میوه و سبزی درباره تأمین میوه به اصطلاح شب چله گفت، میوه‌های این شب هندوانه، انار، انگور و خرمالو است که سال‌های قبل هندوانه انبار و برای این آئین ملی وارد بازار می‌شد؛ اما با پیش بینی نیاز بازار، هندوانه نیز به شکل تازه‌خوری از طریق استان‌های جنوبی برای شب چله تأمین است.
به گفته اسدالله کارگر، امسال محصولات باغی وضعیت مناسب دارد و میوه با حجم بالا در کشور موجود است؛ علاوه بر اینکه در مناسبت‌هایی مانند شب چله، ایام عید نوروز و … تاکید داریم میوه فروشان از سود خود کم کنند تا در شادی مردم شریک باشند.
بازار اقلام غذایی: در حالی که حقوق و دستمزد در کشور سالانه یک بار افزایش می‌یابد اما بعضی از صنایع غذایی در مراحل مختلف مبادرت به افزایش قیمت محصولات خود می‌کنند. قیمت گوشت مرغ این روزها هر کیلو به بیش از ۹۰ هزار تومان هم رسید (جمعه گذشته). برخی برندهای کنسرو ماهی بیش از ۱۰۰ هزار تومان نرخ گذاری شده و در ادامه گلایه از کاهش بازار تقاضا پیامد چنین عملکردی است. همچنین به زودی ماکارونی با قیمت جدید وارد بازار می‌شود.
شیر خشک نوزاد: امسال ۱۰۰ میلیون دلار برای تأمین شیر خشک کشور ارز اختصاص داده شده که نسبت به سال گذشته ۷۷ درصد رشد را نشان می‌دهد. این اعتبار برای تأمین شیر خشک کامل و مواد اولیه است. از سوی دیگر به دلیل حساسیت این ماده غذایی، شیر خشک نوزاد به همراه تجهیزات پزشکی همچنان ارز ۴۲۰۰ تومانی دریافت می‌کنند.
به گفته مدیر روابط عمومی بانک مرکزی، تخصیص اعتبار موجود با توجه به برآورد نیاز بازار شیر خشک بوده و نگرانی در این خصوص وجود ندارد.
