بنابر آمار سالانه ۱۷ میلیون تن نهاده دامی شامل جو، ذرت و کنجاله سویا مورد نیاز است که بخش اعظم آن از طریق واردات تامین می شود چراکه بدلیل محدودیت منابع آبی و شرایط اقلیمی کشور امکان تامین ۱۰۰ درصدی نهاده وجود ندارد، از این رو با جایگزینی بخشی از نهاده ها و توسعه گیاهان کم آب بدنبال جلوگیری از خروج ارز از کشور هستیم.
داود رنگی رئیس هیئت مدیره اتحادیه واردکنندگان نهاده های دامی گفت: بنابر آمار سالانه ۱۰ میلیون تن ذرت، ۴ تا ۴.۵ میلیون تن کنجاله سویا و ۳ میلیون تن جو مورد نیاز است که برای این میزان واردات به ۷.۵ تا ۸ میلیارد دلار ارز مورد نیاز است. این در حالی است که در ۲ سال گذشته بدلیل جنگ اوکراین و افزایش قیمت جهانی، ۱۰ تا ۱۱ میلیارد دلار ارز برای تامین این میزان نهاده تخصیص یافت.
جایگزینی نهاده های دامی با هدف خوداتکایی نهاده های خوراک
علیرضا آقاشاهی رئیس بخش تحقیقات تغذیه دام و طیور موسسه تحقیقات علوم دامی کشور گفت: در ارتباط با نهاده ها کمترین وابستگی در ارتباط با جو و بیشترین وابستگی بالغ بر ۸۰درصد در حوزه ذرت و کنجاله سویاست.
به گفته وی، جایگزینی نهاده های دامی را از ۲ منظر باید مد نظر داشت؛ در هدف نخست باید با هر روش منطقی خوداتکایی در زمینه نهاده های خوراک را ارتقا دهیم چراکه بدلیل محدودیت منابع آبی دستیابی به خودکفایی در حوزه غلات و کنجاله های پروتئینی وجود ندارد.
آقاشاهی ادامه داد: در حوزه جایگزینی نهاده های دام و طیور توانمدی های خوبی داریم ولی هرچندقدرت مانور زیادی نداریم، اما می توان وضعیت را بهتر کرد. به عنوان مثال در حوزه تولیدجو می توانیم به سمت کشت تریتیکاله برویم و تا حدی(به دلیل بالاتر بودن پروتئین تریتیکاله از جو) سهمی از بار کنجاله سویا را کم کرد از طرفی شرایط کشت این گیاه و جو بهم نزدیک است و لذا فشاری بر منابع آب و خاک وارد نمی شود.
این مقام مسئول با بیان اینکه در حوزه واردات می توان وابستگی را کاهش داد، افزود: جایگزینی نهاده دامی بدان معنا نیست که به ویژه در غلات به سراغ جایگزین ها رفت و در این حوزه ۱۰۰ درصد خودکفا شد، اما در خصوص جو می توان به حداقل وابستگی رسید، اما در حوزه ذرت و کنجاله ها به دلیل آب بر بودن، چنین امکانی نیست .در زمینه تامین منابع پروتئینی هم می توان با تولید محصولاتی که سازگار اقلیم ما هستند می توان به سمت تولید آنها رویم مشروط برآنکه دست درازی به تولید نهاده های دیگر نداشته باشیم.
به گفته وی، کاملینا با شرایط خشک سازگار است و تا حدی جایگزین سویا می شود یا مثلا امکان رشد سورگوم حتی با آب با کیفیت پایین تر وجود دارد. لذا درجایگزینی نهاده ها باید بر اساس توانمندی داخل تصمیم گیری کنیم تا محدودیت نهاده ها در حوزه دام و طیور کاهش یابد.
آقاشاهی گفت: ارتقای خوداتکایی فقط به جایگزین ها محدود نمی شود، توجه شود که به دلیل محدودیت منابع آب و خاک ناگریز به واردات هستیم، اما اگر سیاست درستی در پیش بگیریم می توان با همین ابزار نیز خود اتکایی را بهبود بخشید. به عنوان مثال اگر سهمی از واردات کنجاله های پروتئینی خوراک دام و طیور، را به گلوتن ذرت اختصاص دهیم، همراه با آن می توان مقادیر بیشتری اوره( که یک منبع داخلی است)جهت تامین پروتئین دام های نشخوارکننده، استفاده کرد که محدودیتی در تولید آن نداریم. گفتنی است با تنوع بخشی نهاده ها ی وارداتی، می توان اقتصادی ترنهاده وارد کرد. این مهم مستلزم تعریف نهاده های باارزش و متنوع غیر از ذرت و جو و سویا هم در سامانه های تخصیص ارز، و هم توزیع نهاده(بازارگاه) است. نکته دیگر اینکه در حوزه سیایت گذاری مصرف، تخصیص یارانه ها باید تغییر کند. مبنای توزیع نهاده به ازای هر راس یا هر قطعه، کاملا در جهت کاهش بهر ه ور ی در استفاده از نهاده هاست!!براین اساس در حوزه نهاده دام و طیور می توان قدم های بزرگ مثبتی برداشت و با همین امکانات فعلی، وضعیت تامین نهاده را بسیاربهبود بخشید.
گفتنی است سورگوم به عنوان یک گیاه قابل استفاده در خوراک دام و طیور با شوری و کم‌آبی سازگاری خوبی دارد، به همین خاطر گسترش سطح زیر کشت آن از نظر اقتصادی مقرون به صرفه‌است و می‌تواند بخش قابل توجهی از نیاز فعالان بخش پرورش دام و طیور به علوفه را تامین کند.
امکان جایگزینی سورگوم با ذرت در دام های شیری وجود دارد
در ادامه افشین صدردادرس مدیرعامل اتحادیه دام سبک گفت: در دام سبک مهمترین و اصلی ترین نهاده جو است و هیچ جایگزینی برای جو در دنیا وجود ندارد. در کشور ما هم سالانه ۲ میلیون و ۹۰۰ تا ۳ میلیون تن جو تولید و مابقی از طریق واردات تامین می شود.
به گفته وی، در دام های شیری که ذرت برای تامین انرژی دام نیاز دارند بصورت محدود می توان بخشی از ذرت با سورگوم جایگزین‌کرد، بخشی از کنجاله ها با انواع دیگر کنجاله که میزان پروتئین در همین حد است می توان جایگزین کرد.
صدردادرس ادامه داد: برخی مواد خوراک دام محدودیت های مصرفی به لحاظ فیزیولوژیک دارند،درحالیکه اگر میزان تغذیه دام از حد مشخصی بالاتر رود، ایجاد مسمومیت می کند؛ بنابراین جایگزینی کامل بدلیل محدودیت منابع آبی امکان پذیر نیست، اما برای جایگزینی کار ترویج باید در دامداری صورت بگیرد.
سویا، ذرت و گندم ۳ نهاده اصلی گله های تخم گذار در دنیا
حمیدرضا کاشانی رئیس هیئت مدیره اتحادیه مرغداران میهن گفت: در واحدهای تخم گذار امکان جایگزینی گیاهان کم آب به جای کنجاله سویا وجود ندارد و در دنیا هم سویا، ذرت و گندم برای گله های تخم گذار استفاده می کنند.
وی با بیان اینکه امکان جایگزینی گیاهان کم آب با جیره تخم گذار نیست، گفت: غذای اصلی مرغ تخم گذار کنجاله سویا، ذرت و در برخی کشورها گندم و جو است و استفاده از گیاهان کم آب و جایگزینی با خوراک دام توجیه اقتصادی گله را از بین می برد.
با توجه به محدودیت منابع آبی، بخش اعظم ذرت و کنجاله سویا از طریق واردات تامین می شود که جایگزینی گیاهان کم آب‌بر و ذرت علوفه ای می تواند در کاهش خروج ارز از کشور تاثیر بسزایی داشته باشد.
منبع: باشگاه خبرنگاران جوان
