آذربایجان‌غربی به عنوان دومین استان پرآب کشور با داشتن ۱۰ سد و ۹ رودخانه با قابلیت صید ماهی و ۴۲۰ مجتمع و مزرعه پرورش انواع آبزیان از استان‌های مستعد جهش تولید در زمینه آبزی‌پروری کشور به شمار می‌رود که سرمایه گذاری در این حوزه با هدف صادرات می تواند نقش مهمی در ارزآوری برای کشور داشته باشد.
وجود رودخانه‌های زاب، گادر، مهاباد، زرینه، سیمینه، نازلو، شهرچای، ارس و باراندوز زمینه بسیار مناسبی برای تولید و پرورش ماهی در این استان به وجود آورده است تا در کنار کشاورزی توجه به آبزی پروری نیز غیرقابل اجتناب باشد.
همچنین سدهای مهاباد، نوروزلوی میاندوآب، شهیدکاظمی و خراسانه بوکان، بارون ماکو، قیقاچ پلدشت، ارس، ارس۲، سنجاق مهاباد، احمدآباد تکاب و حسنلو نقده به عنوان ۱۰ منبع نیمه‌طبیعی پشت دریاچه ارومیه مهیا عملیات صیادی است.
با توجه به کیفیت مطلوب ماهی تولید شده در آذربایجان‌غربی، راه‌اندازی واحدهای بسته‌بندی آبزیان و توجه بیشتر به مقوله صادرات آبزیان و حمایت از صادرکنندگان می‌تواند نقش مهمی در افزایش صادرات این محصول داشته و بهره‌وری و سود فعالان این بخش را افزایش دهد.
علاوه بر این راه‌اندازی مراکز، مزارع و مجتمع‌های جدید تکثیر و پرورش آبزیان، ارتقا بهره‌وری در مزارع موجود از طریق اجرای سیستم مکانیزاسیون، حمایت کارشناسی و ارائه تسهیلات بانکی کم‌بهره به مزارع تکثیر و پرورش آبزیان و اجرای طرح‌ها و پروژه‌های تحقیقاتی، آموزشی و برگزاری نمایشگاه‌ها و جشنواره‌ها مختلف می تواند نقش مهمی در جذب سرمایه گذاری در این حوزه را داشته باشد.
آذربایجان غربی سالانه ظرفیت تولید ۱۶ هزار تن انواع آبزیان را دارد
مدیر اداره شیلات و آبزیان آذربایجان‌غربی گفت: سال گذشته بالغ بر ۱۶ هزار تن انواع آبزیان در منابع آبی و مراکز تولید آبزیان این استان تولید و به بازار مصرف عرضه شده که امسال نیز پیش بینی می شود این رقم به ۱۶ هزار و ۵۰۰ تن تا پایان سال جاری برسد.
محمدباقر قریشی افزود: وجود منابع غنی و متنوع در آذربایجان غربی باعث شده این استان چند سال متوالی رتبه اول کشور را در تولید و پرداخت ماهی از منابع آبی کشور در بین استان های غیر ساحلی به خود اختصاص دهد.
وی افزود: مازاد تولید آبزیان استان علاوه بر مصرف داخلی در سال گذشته به میزان ۱۰۰ تُن به کشورهای عراق، جمهوری آذربایجان، ارمنستان، روسیه و کشورهای اروپایی صادر شد.
وی با بیان اینکه از مجموع آبزیان تولیدی ۹ هزار تن سردآبی و ۷.۵ هزار تن نیز گرمابی است گفت: در حال حاضر در زمینه سردآبی گونه ماهی قزل آلای رنگین کمان و در زمینه گرمابی ماهیان، کپور ،آمور، فیتوفاگ و بیگ هد در مزارع و منابع آبی آذربایجان‌غربی پرورش داده می شوند.
قریشی اظهار داشت: ۴۱۲ مزرعه پرورشی و بهره داری از منابع آبی آذربایجان غربی در این استان فعالیت دارند و در این راستا برای ۲ هزار و ۶۰۰ نفر بطور مستقیم و حداقل هزار نفر بطور غیرمستقیم اشتغال ایجاد شده است.
وی اظهار داشت: افزایش تولید و راه‌اندازی مجتمع‌های جدید پرورش ماهی در آذربایجان‌غربی به صورت مستقیم و غیرمستقیم باعث افزایش اشتغال در این بخش می‌شود و با توجه به اینکه این استان دارای نیروی انسانی ماهر و توانمند است، این امر به آسانی تحقق پیدا می‌کند.
قریشی اظهار داشت: آذربایجان‌غربی با وجود منابع آبی غنی و متنوع، از استان‌های موفق در زمینه تولید انواع آبزیان بوده و عمده‌ترین آبزیان صادراتی در این استان شامل ماهیان پرورشی از جمله قزل‌آلا و ماهی کپور است.
ترویج آبزی‌پروری در جوامع محلی
مدیر اداره شیلات و آبزیان آذربایجان‌غربی به فرصت پرورش ماهی در آب‌بندان‌های استان و منتفع شدن جامعه بومی و روستایی از پرورش آبزیان اشاره کرد و گفت: اولویت اصلی در پرورش آبزیان برای شیلات این است که بومیان به این فعالیت ورود کنند و اگر هم سرمایه‌گذارانی وارد منطقه می‌شوند نیروی بومی را به کار بگیرند. چرا که پرورش آبزیان مستمر و پایدار است و اشتغال پایدار ایجاد می‌کند.
قریشی افزود: شیلات معمولا کلاس‌های ترویجی را در مناطق مختلف استان برگزار می‌کند که پس از شیوع کرونا این کلاس‌ها به دلیل شرایط خاص ایجاد شده برگزار نمی‌شوند. اما این موضوع با هدف افزایش آگاهی بومیان از فرصت اقتصادی آبزی‌پروری و ارتقاء سطح آگاهی آنان از این فعالیت در دستور کار شیلات قرار دارد.
وی تاکید کرد: آبزی پروری در استان به واسطه وجود پتانسیل‌های آبی و خاکی فراوان رشد و توسعه چشم گیری یافته و تنوع پتانسیل ها موجب شده آبزی پروری در استان از تنوع بسیار بالایی برخوردار شود.
دومین سایت بزرگ پرورش “آرتمیا” کشور در آذربایجان غربی فعال شد
مدیر روابط عمومی شیلات و آبزیان آذربایجان غربی نیز گفت: مزرعه پرورش آرتمیا به عنوان بزرگترین مزرعه در شمال‌غرب و دومین سایت کشور در استخرهای خاکی مجتمع شیلات “دشت فسندوز” میاندوآب در ۲۵ هکتار اواخر سال گذشته راه‌اندازی شد.
مرضیه دادآفرید اظهار داشت: مزرعه پرورش آرتمیا در دشت فسندوز میاندوآب در فاز اول در سطح ۲۵ هکتار و مساحت مفید ۱۸ هکتار با هدف تولید ۱.۸ تن سیست آرتمیا و ۱۸ تن بیومس آرتمیا اجرا شده است.
وی گفت: با بهره برداری از این مزرعه در سال جاری سطح استخرهای پرورش آرتمیا در مجتمع فسندوز به ۴۵ هکتار رسیده و هم اکنون با اقدامات بعمل آمده مشکلات این مجتمع مرتفع شده است.
دادآفرید اضافه کرد: شروع حفاری اولین چاه آب در یکی از مزارع پرورش آرتمیا در مجتمع آبزی پروری دشت فسندوز میاندوآب با مجوز سازمان آب استان انجام شده و پیش بینی می شود با حفاری حداقل ۱۰ حلقه چاه آب دارای مجوز در سالجاری در این مجتمع کار احیاء و بهره برداری از تعداد ۱۰ مزرعه با مساحت ۲۰۰ هکتار شروع و به تدریج تمامی مزارع تولیدی واگذار شده به مرحله تولید موجود ارزشمند و سودآور آرتمیا برسد.
وی اظهار داشت: در این راستا با تولید ۲۰ تن سیست آرتمیا و ۲۰۰ تن بیومس آرتمیا در این مزارع حداقل برای ۱۰۰ نفر ایجاد اشتغال می گردد.
تولید ۷.۵ میلیون بچه ماهی در آذربایجان غربی
مدیر اداره شیلات و آبزیان آذربایجان‌غربی اظهار داشت: به منظور حفظ و بازسازی ذخایر آبزیان منابع آبی نیمه‌طبیعی استان و ایجاد اشتغال پایدار اعضای تعاونی هر سال تعدادی بچه‌ماهی به صورت تدریجی در این منابع رهاسازی می‌شود که این بچه‌ماهی‌ها نیز در مراکز تولید و تکثیر «پلدشت» تولید و پس از طی دوران پرورش و رسیدن به وزن مناسب در این منابع رهاسازی می‌شود.
وی گفت: در جهت حفظ و ترویج فرهنگ آبزی پروری و افزایش مصرف سرانه آبزیان در آذربایجان‌غربی، این مدیریت طبق روال همه ساله، اقدام به تولید بچه ماهیان گرمابی در مرکز بازسازی ذخایر ژنتیکی شهید کاظمی پلدشت از گونه های کپور، فیتوفاگ، بیگ و آمور می کند.
قریشی بیان کرد: این ماهی ها پس از طی پنج ماه دوره پرورشی و رسیدن به اوزان ۱۰ تا ۲۰ گرم در منابع آبی استان، مزارع پرورش ماهی و استخرهای دومنظوره کشاورزی رهاسازی می‌شوند.
وی اضافه کرد: پیش بینی می شود با رهاسازی بیش از ۷.۵ میلیون قطعه بچه ماهی بیش از هفت هزار و ۵۰۰ تن انواع ماهیان گرمابی تولید و به بازار مصرف ارائه شود.
لزوم تدوین طرح جامع پرورش «شاه‌میگوی» سد ارس
سرپرست جهادکشاورزی پلدشت گفت: تدوین و اجرای طرح جامع تکثیر، پرورش و ارزیابی ذخایر شاه‌میگوی دراز آب شیرین سد ارس باید در اولویت قرار گیرد زیرا این محصول آبزی مهمترین محصول صادراتی شیلات استان به شمار می‌رود.
پرویز سلیم زاده تاکید کرد: صید غیرمجاز تهدیدی جدی برای ذخایر شاه‌میگوی دراز آب شیرین سد ارس است و این امر موجب برهم خوردن اکوسیستم و شرایط زیستی شاه‌میگو می‌شود.
وی افزود: این شهرستان با داشتن سد ارس می تواند به یکی از مهمترین قطب های پرورش آبزیان استان تبدیل شود که اخیرا چند سرمایه گذار نیز برای طرح پرورش ماهیان در قفس در این سد اعلام آمادگی کرده اند.
وی اضافه کرد: هم اکنون ۱۸ واحد پرورش ماهیان سردآبی و گرمابی و نیز ۲ تعاونی صید و صیادی در این شهرستان فعالیت دارد که در مجموع برای بیش از ۴۰۰ نفر شغل پایدار ایجاد کرده است.
سلیم زاده افزود: شرایط جغرافیایی مناسب این شهرستان زمینه بسیار خوب و مستعدی را برای سرمایه گذاری در صنعت آبزی پروری ایجاد کرده است که قادر است برای حدود هزار نفر نیز زمینه اشتغال پایدار در این حوزه ایجاد کند.
سالانه ۳۹۰ تن ماهی در مهاباد تولید می‌شود
معاون فنی اداره جهاد کشاورزی مهاباد گفت: سالانه ۳۹۰ تن ماهی گرمابی و سردآبی در مزارع پرورشی و سدهای این شهرستان تولید و روانه بازارهای مصرف می‌شود.
رسول سعیدیان اظهار داشت: ۳۴۰ تن از این میزان ماهی سردآبی و مابقی ماهیان گرمابی است که از طریق تخم ریزی در منابع آبی مختلف به ویژه دریاچه پشت سدهای مهاباد تولید و روانه بازار مصرف می‌شود.
وی با اشاره به اینکه ۶ واحد پرورش ماهی در مهاباد فعال است، گفت: واحدهای فعال پرورش ماهی سردآبی این شهرستان در هر دوره ظرفیت تولید ۱۷۰ تُن ماهی را داشته و سالانه ۲ دوره تخم ریزی دارند.
معاون فنی اداره جهاد کشاورزی مهاباد اظهار داشت: سالانه بیش از ۵۰ تن ماهیان گرمابی نیز در سد “سنجاق” و دریاچه پشت سد این شهرستان که از انواع ماهی‌های بومی و غیربومی شامل زرد ماهی، سفید رودخانه ای، آمور، سیم برگ، سوف و فیتوفاک است، صید می‌شود.
سعیدیان اظهار داشت: هم‌اکنون ۶ واحد پرورش ماهیان سردآبی، ۲ کارگاه تکثیر ماهیان زینتی، یک واحد تکثیر ماهیان سردآبی در سطح شهرستان مهاباد فعال هستند.
وی با بیان اینکه تاکنون برای ۲۰ نفر به طور مستقیم و ۵۰ نفر به طور غیرمستقیم در حوزه محصولات شیلاتی در مهاباد اشتغالزایی ایجاد شده است، اضافه کرد: صنعت شیلات و افزایش تولید آبزیان علاوه بر اینکه می‌تواند باعث اشتغالزایی شود، به‌صورت غیرمستقیم نیز در سلامت خانواده‌ها نقش مهمی دارد.
وی تاکید کرد: با توجه به شرایط لازم برای رونق این صنعت در شهرستان مهاباد، ارایه تسهیلات لازم به پرورش دهندگان ماهی و جذب سرمایه گذار می تواند ضمن ایجاد اشتغالزایی پایدار در این شهرستان در زمینه تولید و صادرات آن به کشورهای همجوار نیز فعالتر از هم اکنون عمل کرد.
توجه بیشتر به صادرات آبزیان آذربایجان‌غربی و پیداکردن بازارهای جدید در کشورهای منطقه می‌تواند زمینه را برای رشد و ارتقای این صنعت و افزایش سهم آن در اشتغال استان درپی داشته باشد.
از طرفی دیگر فعالیت آبزی‌پروری تنها فعالیت بخش کشاورزی است که مصرف چندانی در زمینه آب ندارد و آب پس از خروج از مراکز و مجتمع‌های پرورش ماهی در پایین دست قابلیت استفاده در بخش کشاورزی را دارد
