امروز دیگر جنگ‌ها فقط در میدان نبرد و با سلاح‌های متعارف رخ نمی‌دهند؛ نبردهای نوین، اقتصادی‌اند و جبهه‌شان بازار جهانی غلات است. در چنین نبردی، سلاح تحریم‌های غذایی است و قربانی، سفره‌هایی است که به واردات وابسته مانده‌اند. در این میان، امنیت غذایی نه‌تنها یک دغدغه کشاورزی، بلکه مقوله‌ای راهبردی در تراز امنیت ملی است. در این شرایط، فناوری‌های نوین بازیافت ضایعات غذایی، دیگر صرفاً راهکاری زیست‌محیطی تلقی نمی‌شوند، بلکه به‌عنوان ابزار دفاع ملی در برابر جنگ خاموش اقتصادی مطرح‌اند.
وابستگی خطرناک به واردات خوراک دام
ایران سالانه بیش از ۷۰ درصد نهاده‌های دامی خود را از طریق واردات تأمین می‌کند. این بدان معناست که با توقف ورود تنها چند کشتی حامل ذرت یا سویا، قیمت مرغ و تخم‌مرغ به‌سرعت چند برابر می‌شود. تحولات بین‌المللی نظیر بحران اوکراین، محدودیت‌های ارزی و چالش‌های ژئوپلیتیکی منطقه طی سال‌های اخیر نشان داده‌اند که غذا، به ابزاری مؤثر در جنگ اقتصادی بدل شده است. در این میان، ایران با تولید سالانه نزدیک به ۳۶ میلیون تن ضایعات غذایی، ظرفیت بالقوه‌ای برای کاهش وابستگی به واردات دارد. چنانچه تنها ۱۰ درصد از این ضایعات به خوراک دام تبدیل شود، بخشی از فشار ارزی و امنیتی کاهش خواهد یافت.
FRI؛ فناوری بازیافت با کارکرد امنیتی
یکی از نمونه‌های موفق فناوری‌های بازیافت، شرکت استرالیایی FRI است که با بهره‌گیری از فرآیندهای پیشرفته مانند سترون‌سازی، جداسازی هوشمند و فرموله‌سازی، ضایعات غذایی را به خوراک ایمن، استاندارد و ماندگار برای دام، طیور و آبزیان تبدیل می‌کند.
این فناوری می‌تواند تا ۹۹ درصد از پسماندهای غذایی را به خوراک قابل استفاده تبدیل کند؛ * مقرون‌به‌صرفه بوده و قابلیت تولید صنعتی دارد؛ در چندین کشور به‌طور موفق پیاده‌سازی شده است. استفاده از چنین فناوری‌هایی می‌تواند مسیر ایران را از وابستگی غذایی به سمت تاب‌آوری و خودکفایی سوق دهد.
چالش‌های پیاده‌سازی فناوری‌های نوین در کشور
با وجود ظرفیت‌های بالای ایران در حوزه تولید ضایعات غذایی و نیاز فوری به کاهش وابستگی به واردات خوراک دام، اجرای فناوری‌های نوین بازیافت با موانع متعددی مواجه است. نبود سیاست‌گذاری منسجم، تعارض منافع در بخش‌های مختلف اقتصادی، فضای نامطمئن سرمایه‌گذاری و عدم حمایت اجرایی از پروژه‌های نوآورانه، از جمله چالش‌هایی هستند که مسیر بهره‌برداری از این فناوری‌ها را با کندی و گاه توقف مواجه کرده‌اند.
این وضعیت، زنگ هشداری جدی برای تصمیم‌گیران است؛ چرا که تداوم این رویکرد نه‌تنها مانعی در مسیر خودکفایی غذایی کشور محسوب می‌شود، بلکه فرصت‌های راهبردی برای ارتقای تاب‌آوری ملی را نیز از میان می‌برد.
آینده‌ای که نباید از دست برود
اگر امروز از فناوری‌هایی چون FRI حمایت نشود، فردا نه‌تنها منابع ارزی برای واردات کاهش می‌یابد، بلکه اعتماد سرمایه‌گذاران داخلی نیز از بین خواهد رفت. کشورهایی نظیر عربستان، امارات و چین به‌سرعت در حال سرمایه‌گذاری بر بازیافت پسماندهای غذایی هستند، در حالی‌که ایران با یکی از بالاترین نرخ‌های ضایعات غذایی در منطقه، در آستانه عقب‌ماندگی راهبردی در این حوزه قرار دارد.
فناوری‌هایی مانند FRI، در قامت یک فناوری بازیافتی، دارای اهمیتی معادل با فناوری‌های دفاعی و سایبری هستند. دشمن این‌بار نه با گلوله، بلکه با تحریم غذایی در میدان است و سنگر مقابله، کارخانه‌هایی است که می‌توانند خاکستر زباله را به خوراکی راهبردی بدل کنند. آیا زمان بیدارباش برای سیاست‌گذاران نرسیده است؟
منبع: مهر
