مدیریت آب‌های روان امروز با جدیت در حال پیگیری است. خشکسالی و تأمین آب مورد نیاز کشور یکی از دغدغه‌های مدیران بخش‌های مختلف بوده تا امنیت ملی و غذایی با کمترین مخاطره همراه باشد.
در حال حاضر دو طرح در راستای مدیریت آب‌های روان برای ۵۵۰ هزار هکتار از زمین‌های کشاورزی در حال پیگیری و انجام است. در طرح نخست ۲۹۵ هزار از اراضی دو استان خوزستان و ایلام مشمول مدیریت آب‌های روان شده و شیوه آبیاری نوین با سنتر پیوت‌ها (آبفشان دوار) اجرایی شد. در ادامه این مدیریت کلان آبی، طرح شبکه‌های فرعی آبیاری و زه کشی غرب و شمال غرب کشور برای ۲۲۷ هزار هکتار زمین، سال ۹۴ آغاز و از سوی صندوق توسعه ملی تأمین اعتبار شد. طرح در استان اردبیل با ۳ پروژه برای ۵ شهرستان با مساحت بیش از ۴۲ هزار هکتار در حال انجام است. پروژه‌های سد خداآفرین، عمارت و احمد بی گلو در راستای ساماندهی آب‌های روان این استان بوده که سد احمد بی گلو جز شبکه اصلی و به وسیله وزارت نیرو به بهره برداری رسیده و سد عمارت جز شبکه فرعی است که از سوی وزارت جهاد کشاورزی در حال پیگیری بوده و ۸۵ درصد پیشرفت فیزیکی داشته است. سد خداآفرین شامل شبکه‌های اصلی و فرعی است و پروژه مشترک بین دو وزارتخانه نیرو و جهاد کشاورزی محسوب می‌شود. به گفته مسؤولان وزارت جهاد کشاورزی در صورت بهره برداری کامل سد خداآفرین و آب رسانی به اراضی کشاورزی، یک میلیون تن به محصولات زراعی و باغی این استان افزوده شده و پیش بینی می‌شود برای ۲۰ هزار نفر ایجاد شغل کند.
تغییر الگوهای آبیاری
جواد کاظمی یکی از مدیران این طرح کشوری درباره مدیریت آب‌های روان موجود در کشور به مهر گفت: با وجود خشکسالی و چالش‌های آن مدیریت آب ضرورتی اجتناب ناپذیر است. کشاورزی ایران همچنان عملکرد سنتی دارد و برای کاهش میزان مصرف آب باید با شیوه‌های جدید محصولات را کشت کرد.
وی افزود: پیش از مدیریت آب‌های روان در طرح شبکه‌های فرعی آبیاری و زه کشی غرب و شمال غرب کشور، کشاورزان استان‌های مدنظر به شکل آبیاری غرقابی و سنتی فعالیت داشتند. این شیوه با طرح نوین تبدیل به سنتر پیوت‌ها (آبفشان دوار) و قطره‌ای شده و مصرف آب به حداقل رسیده است.
وی درباره میزان آب صرفه‌جویی شده، اظهار کرد: تغییر شیوه‌های آبیاری از سنتی به نوین موجب کاهش ۵۰ درصدی آب مصرفی در حوزه کشت شده است.
این مدیر دولتی ادامه داد: یکی از دو طرح کلانی که در کشور در حال پیگیری است طرح شبکه‌های فرعی آبیاری و زه کشی غرب و شمال غرب کشور بوده که پیش بینی می‌شود یکی از پروژه‌های این طرح (سد عمارت) تا پایان سال به بهره برداری برسد. پروژه سد عمارت و بند تولان روی رودخانه دره‌رود که پایاب این سد است قرار دارد و بیش از ۸۰ درصد پیشرفت داشته است. بر اساس برنامه‌های تنظیم شده باید تا پایان سال ۱۴۰۲ به بهره برداری رسیده و آبگیری شود.
وی یادآور شد: ۳۸۰۰ هکتار شبکه برای انتقال آب ایجاد شده که شاخه شرق دره‌رود برای آبیاری ۱۰۰۰ هکتار از اراضی کشاورزی استان اردبیل بوده و شاخه غربی این رود با هدف آبیاری ۱۸۰۰ هکتار از زمین‌های کشاورزی این استان پی‌ریزی شده است.
وی اضافه کرد: این اراضی شامل زمین‌های باغی و زراعی بوده که بیشتر زمین‌های زراعی را پوشش می‌دهد.
افزایش تیراژ تولید با مدیریت آب
کاظمی درباره محصولات قابل کشت در این اراضی به گندم، جو و یونجه اشاره کرد و گفت: امید است با مدیریت آب‌های روان و آبیاری نوین تحولات بنیادی در بخش کشاورزی کشور رخ دهد.
گفتنی است ایلام، کردستان، کرمانشاه، اردبیل، آذربایجان شرقی و آذربایجان غربی استان‌های مشمول طرح شبکه‌های فرعی آبیاری و زه کشی غرب و شمال غرب کشور بوده که به گفته وزیر خبرگطجهاد کشاورزی اعتبار مورد نیاز آن برای بهره برداری کامل تأمین است. محمدعلی نیکبخت عنوان کرده در این طرح بخشی که به وزارت جهاد کشاورزی مربوط است تا پایان دور اول دولت به صورت ۱۰۰ درصد تکمیل خواهد شد.
اجرای این طرح کلان کشوری به افزایش تیراژ تولید محصولات کشاورزی با صرفه‌جویی آب مصرفی می‌انجامد به طوری که به گفته رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان اردبیل میزان تولیدات بخش کشاورزی این استان را تا یک میلیون تن افزایش می‌دهد. این عدد برای دومین استان مشمول طرح یعنی کردستان بنا به گفته وزیر جهاد کشاورزی حدود ۱۳۵ هزار تن خواهد بود؛ علاوه بر اینکه با این کار افزایش بهره‌وری در واحد سطح رقم خواهد خورد.
