بخش کشاورزی به عنوان یکی از مهم‌ترین بخش های مولد اقتصادی در کشور ما، نقش مهمی در رشد و پیشرفت اقتصادی کشور ایفا می کند و توجه به این بخش می تواند به موتور محرکه رشد اقتصادی کشور تبدیل شود. سرزمین ایران دارای مساحتی بالغ بر 164 میلیون هکتار است که بیش از 51 میلیون هکتار از این اراضی از پتانسیل بالایی برای تولید محصولات کشاورزی برخوردار است و همین موضوع نیز فضای مناسبی را برای بهره گیری از این ظرفیت بالقوه و استفاده از آن برای رشد اقتصاد کشور فراهم می کند؛ موضوعی که پس از انقلاب در رأس برنامه ریزی های کشور قرار گرفت و به فرمان امام خمینی(ره) که کشاورزی را محور استقلال نامیدند، این توجه بیش از پیش گسترش یافت.
بررسی حوزه کشاورزی در سالهای پیش از انقلاب نشان می دهد که به دلیل برخی برنامه ریزی های نادرست، این بخش رو به زوال بوده و بسیاری از محصولات استراتژیک مورد نیاز از طریق منابع وارداتی تامین شده است و بنابر آمار موجود در بخش کشاورزی، تولید محصولات از 29 درصد تولید ناخالص ملی در سال 39، به 9 درصد در سال 56 تنزل یافت اما پس از پیروزی انقلاب، بخش کشاورزی به عنوان رکن مهم استقلال اقتصادی و غذایی کشور در کانون توجهات قرار گرفت و توسعه پایدار اقتصادی با محوریت بخش کشاورزی دنبال شد و در نتیجه خوداتکایی و خودکفایی در بسیاری از محصولات در دستور کار قرار گرفت.
بررسی آمار تولیدات محصولات کشاورزی، باغات و نهاده های دامی نشان می دهد که در طول بیش از چهل سالی که از عمر انقلاب می گذرد، کشور به سمت خودکفایی پیش رفته است که در این میان، کشاورزان مهم‌ترین نقش را برعهده داشته اند. در ادامه به بخشی از دستاوردهای این حوزه اشاره می کنیم:
– در سال 1353، مجموع تولید محصولات کشاورزی 17میلیون و 800 هزارتن و در چند ماه قبل از انقلاب 25 هزارتن بوده است، در حالی که اکنون تولید محصولات مختلف کشاورزی به 120 میلیون تن در سال می رسد.
– در سال 1356، سهم بخش کشاورزی از تولید ناخالص داخلی 1.29درصد بود که هم اکنون به 15 درصد ارتقا یافته است که این امر توجه به تولید داخل را نشان می دهد.
– آمار موجود حاکی از تولید 5 میلیون و 600 هزار تن گندم در سال 1356 و 1357 است. به طوری که میزان واردات گندم در سالهای قبل از انقلاب به بیش از یک میلیون و 140 هزار تن می رسید و با اجرای طرح خودکفایی گندم ، ایران با تولید 14 میلیون تن و خرید 11 میلیون تن گندم مازاد بر نیاز کشاورزان در بعضی سال ها به خودکفایی در این محصول اساسی رسید.
– سازمان جهانی خواروبار و کشاورزی (فائو) در گزارشی در مورد وضع کشاورزی کشورمان در سال های پس از انقلاب اسلامی با اعلام این که مجموع تولید حدود 100 رقم محصول کشاورزی ایران در سال 1978 بیش از 28 میلیون و 800 هزار تن بوده که این رقم را در پایان سال 1386 بیش از 84 میلیون و 104هزار تن اعلام کرده است که بیش از 55 میلیون تن رشد نشان می دهد که بنابراین گزارش، حجم تولید محصولات کشاورزی ایران طی سی سال پس از پیروزی انقلاب اسلامی با رشد 192درصدی مواجه شده است.
– گزارش فائو حاکی است: تولید غلات در ایران در سال 1978 حدود 8 میلیون و 474 هزار تن بوده است که این رقم در حال حاضر به بیش از 22 میلیون و 809 هزار تن رسیده است؛ بر اساس این گزارش، تولید غلات در ایران طی سالهای پس از پیروزی انقلاب اسلامی با افزایش بیش از 14 میلیون تنی و رشد 169 درصدی مواجه شده است.
– تولید انواع میوه در کشور ما در سال 1978 حدود 2 میلیون و 883 هزار تن بوده است که این رقم با افزایش 11میلیون تنی به 13 میلیون و 847 هزار تن رسیده است و در واقع تولید انواع میوه در ایران طی سال های پس از پیروزی انقلاب اسلامی با رشد 8.4 برابری و یا 380 درصدی مواجه شده است.
– حجم تولید محصولات تولید شکر یعنی نیشکر و چغندر قند در سال 1978 میلادی بیش از 4 میلیون و 557 هزار تن بوده است که این رقم در حال حاضر به بیش از 10 میلیون و 530 هزار تن رسیده است. تولید نیشکر و چغندر قند طی سال های گذشته بیش از 6 میلیون تن و به عبارتی 131 درصد رشد داشته است.
-حجم تولید انواع سبزی جات و صیفی جات در سال 1978 بیش از 4 میلیون و 621 هزار تن بوده است که این رقم به بیش از 15 میلیون و 760هزار تن افزایش یافته است. تولید انواع سبزی جات و صیفی جات طی سالهای پس از پیروزی انقلاب اسلامی با رشد 11 میلیون تنی و 241 درصدی مواجه شده است.
– سازمان جهانی خواروبار و کشاورزی اذعان می کند که ایران با تولید 23 میلیون تنی نهمین تولید کننده بزرگ غلات در قاره آسیا است.
– در سال 1355 در سطحی معادل 17 هزار هکتار فعالیت های آبخیزداری (حفاظت آب و خاک و ایجاد پوشش گیاهی) در حوزه های آبخیز کشور انجام شده است در حالی که در شرایط فعلی سالانه در سطحی بیش از سه میلیون هکتار فعالیت های آبخیزداری انجام شده است.
– میزان عملکرد تولید محصول در واحد سطح از حدود دو تن در هکتار قبل از پیروزی انقلاب با افزایش معادل 300 درصد به بیش از شش تن در هکتار در زمان حاضر افزایش یافته است.
– بر اساس آمار‌های رسمی، حجم تولید 16 محصول مهم کشاورزی و دامی در سال 1356 یعنی قبل از پیروزی انقلاب اسلامی در مجموع 15 میلیون و 403 هزار تن بوده است که این رقم در سال 1395 به بیش از 57 میلیون و 171 هزار تن رسیده که رشد حدود 42 میلیون تنی را نشان می‌دهد.
– تولید گوشت قرمز از 355 هزار تن در سال 56 به 823 هزار تن در سال 95 رسیده است و همچنین در این بازه زمانی تولید محصولاتی نظیر شیر از 2600 هزار تن به 9653 هزار تن، مرغ از 163 هزار تن به 2069 هزار تن، تخم مرغ از 215 هزار تن به 940 هزار تن، گندم از 4072هزار تن به 14592 هزار تن، جو از 1178هزار تن به 3724 هزار تن، برنج از 754 هزار تن به 2921 هزار تن، چغندر قند از 3968 هزار تن به 5965 هزار تن، نیشکر از 686 هزار تن به 7479 هزار تن، حبوبات از 134 هزار تن به 670 هزارتن، سیب زمینی از 387 هزار تن به 4995 هزار تن، پیاز از 178 هزار تن به 2400 هزارتن، دانه های روغنی از 26 هزار تن به 331 هزار تن و پسته از 27هزار تن به 304 هزار تن در طی سالهای 56 تا 95 رسیده است.
بررسی اجمالی این آمار نشان دهنده رشد جهش گونه بخش کشاورزی – که یکی از مهم‌ترین پایه های استقلال و اقتدار اقتصادی کشور محسوب می شود-در چهل سالی است که از عمر انقلاب می گذرد و این موضوع سبب شده تا کشور در تولید بیش از 90 درصد محصولات کشاورزی و دامی به خودکفایی برسد. نکته قابل ملاحظه اینکه ظرفیت های بالقوه بسیار زیادی در این بخش در کشور وجود دارد که استفاده از آنها و به فعلیت رساندن این ظرفیت ها می تواند شکوفایی بخش کشاورزی را دوچندان کند.
