محلات فارغ از گل و گیاهان زینتی اش، بواسطه برخورداری از معادن سنگ، تولید محصولات مختلف کشاورزی، ماهیان زینتی و تریکو و البته جاذبه های ویژه گردشگری بواسطه پیشینه چند هزار ساله اش، یک شهرستان تولیدکننده محسوب می شود، اما گل و گیاه حالا یک جزء تعیین کننده در اقتصاد این شهرستان است، هرچند آنچه از ظرفیت های اقتصادی این محصولات زیبا برای این شهرستان، استان و کشور انتظار می رود پس از چندین دهه همچنان محقق نشده، اما این صنعت علیرغم بحران کم آبی، بحران کرونا و مشکلات متعدد اقتصادی گریبانگیر گلکاران همچنان در تکاپوی حیات است.
عربی سرپرست جهاد کشاورزی شهرستان محلات در گفت و گو با ایسنا در خصوص تاریخچه تولید گل در محلات اظهار کرد: شاید کسی نتواند آن چیزی که اصالت گل محلات است را بیان کند. قدمت تولید گل در محلات را از ۷۰ الی ۸۰ و حتی در برخی موارد تا صد سال نیز تخمین زده‌اند. با توجه به حضور پیشکسوتان این عرصه مانند حاج ابوالفضل کیانپور و آقای لریجانی که از کودکی در این عرصه فعال بوده اند می‌توان قدمت حداقل هشتاد ساله این صنعت در محلات را برآورد کرد.
پرورش گل در ۱۰۳۶ هکتار از اراضی محلات
وی افزود: مجموع اراضی کشاورزی شهرستان ۱۲ هزار و پانصد هکتار است که ۱۰۳۶ هکتار آن به پرورش گل و گیاهان زینتی اختصاص یافته و از این میزان، ۴۲۸ هکتار شامل فضای گلخانه‌ای است. اراضی زراعی در حدود ۳۵۰۰ هکتار است و ۲۳۸۶ هکتار، فضای باغی را دربر می‌گیرد.
عربی با بیان اینکه بیش از ۷۰۰ واحد تولیدی گل در این شهرستان مشغول به کار هستند اما با توجه به گستردگی و جذابیت این پیشه، نمی‌توان آمار دقیقی را در این حوزه اعلام کرد، افزود: می‌توان گفت که افزون بر ۳۰ تا ۴۰ درصد مردم شهرستان در حوزه‌های مختلف کشاورزی فعال هستند. می‌توان تخمین زد که بیش از ۷ هزار نفر به صورت مستقیم در این صنعت اشتغال دارند، اما با توجه به وابستگی تمام عرصه‌های کشاورزی به یکدیگر، نگاه جهاد کشاورزی به این عرصه به صورت یک بخش یکپارچه است.
وی در خصوص مشکلات پیش روی این صنعت، به بحث نهاده‌ها و بازار اشاره کرد و گفت: در حال حاضر بالای ۸۵ درصد گلخانه‌ها به روز شده‌اند و تعداد گلخانه‌های چوبی بسیار انگشت‌شمار است.
ضرورت پیش بینی تامین آب برای واگذاری های جدید/تامین ۷۰ درصد آب کشاورزی توسط ۵۰ قنات
وی با بیان اینکه گلخانه‌های فعلی با مشکل کمبود آب مواجه نیستند، اما در بحث منابع آب لازم است پیش از واگذاری‌های جدید، پیش بینی تامین نیاز آن واحدها صورت بگیرد.
عربی درخصوص مشکل کمبود منابع آبی در حوزه کشاورزی محلات، گفت: مانند بسیاری از مناطق کشور، در شهرستان محلات نیز این مشکل وجود دارد. در شهرستان بیش از ۵۰ رشته قنات وجود دارد که ۷۰ الی ۷۵ درصد منابع آب کشاورزی را تامین می‌کنند. شرایط اقلیمی محلات به گونه‌ای است که در صورت وقوع بارندگی مناسب، تا دو سال، قنات‌ها با مشکل مواجه نیستند. به محض ورود به سال سوم و نبود بارندگی مناسب، مشکل کم آبی قنات‌ها نمایان می‌شود. اکنون در سال سوم کم بارشی و بروز این مشکل هستیم.
وی افزود: امسال با وجود اعتبارات ریاست جمهوری، اعتبارات خشکسالی، اعتبارات مناطق محروم، اعتبارات مناسب شهرستانی و ملی، تصور می کنیم که بتوان با لایروبی و مرمت بیش از ۳۰ درصد قنات‌ها، منابع آبی را بهبود بخشید. اولویت این بازسازی نیز روستاها، بویژه روستاهایی هستند که قنات‌های آن ها در سیل چند سال پیش آسیب دید.
به گفته وی، مقرر شده است تا پیش از ابلاغ بودجه، با همیاری و خودیاری کشاورزان، کار جذب پیمان‌کار صورت بپذیرد تا این امر با سرعت بیشتر به پیش برود و بتوان منابع آبی را بهبود بخشید.
کشت گندم و لوبیا به روش آبیاری قطره‌ای
عربی تاکید کرد: البته این بخشی از کار است و وزارت جهاد کشاورزی با ترویج روش‌های نوین آبیاری مثل آبیاری قطره‌ای و سیستم‌های نوین آبیاری بارانی و جایگزینی آن با شیوه‌های سنتی از قبیل غرقابی که هدررفت بسیاری داشته‌اند، سعی در مدیریت مصرف و بهینه‌سازی آن را دارد که در این راه کارهای بسیار خوبی صورت گرفته که از جمله آنها می‌توان به کشت گندم و لوبیا به روش آبیاری قطره‌ای اشاره کرد.
وی در رابطه با سهم بخش کشاورزی محلات از سفر اخیر ریاست جمهوری به استان مرکزی، گفت: در این سفر بودجه بسیار بسیار خوبی برای بخش کشاورزی استان در نظر گرفته شده که قطعا محلات نیز از آن بی‌نصیب نخواهد بود. نمی‌توان در مورد مبلغ دقیق آن اظهار نظر دقیق کرد اما سفر بسیار پربرکتی بوده است.
عربی با بیان اینکه متقاضیان ورود به عرصه گل، در چند بخش تسهیلات دریافت می کنند، افزود: یکی از الزامات دریافت تسهیلات، برخورداری از زمینی است که پیش‌بینی منابع آبی آن صورت گرفته باشد زیرا در صورت واگذاری زمین جدید، با مشکل تامین آب مواجه می‌شویم. متقاضی پس از انجام مراحل اداری، با ثبت نام در سامانه سیتای وزارت جهاد کشاورزی (سامانه یکپارچه تسهیلات اعتباری)، می‌تواند از کمک‌های دولتی استفاده کند.
توجه ویژه دولت به دامپروری، مرغداری و زنبورداری
وی خاطرنشان کرد: امسال دولت توجه ویژه ای به سرمایه در گردش بخش دامپروری، مرغداری و زنبورداری دارد و مبلغ قابل توجهی در این بخش ها به محلات اختصاص داده شد. با این وجود، برای تامین منابع مالی جهت سرمایه‌گذاری در این بخش، صندوق کارآفرینی امید و بانک کشاورزی، همکاری خوبی با ما دارد. مبلغ جذب شده در سال ۱۴۰۰ از این طریق در حدود ۱۱۸ میلیارد ریال بوده است، البته با توجه به صدور ابلاغ در شش ماهه دوم سال، مبلغ تخصیصی امسال، قطعی نشده است.
یکی از بحران هایی که صنعت گل و گیاه محلات در سال های اخیر تجربه کرد، در دوران شیوع کرونا و دقیقا به همین دلیل اتفاق افتاد و ضررهای قابل توجهی از این محل به تولیدکنندگان گل در این شهرستان وارد شد.
کرونا مسیر حرکت برخی تولیدکنندگان را تغییر داد
عربی در اینباره گفت: با شیوع کرونا، به حوزه عمومی کشاورزی، آسیب خاصی وارد نشد، اما اختصاصا در بخش گل، آسیب بسیاری بویژه در حوزه گل‌های شاخه بریده به تولیدکنندگان وارد شد، به طوری که برخی تولیدکنندگان گل های شاخه بریده، به سمت تولید گل آپارتمانی تغییر مسیر دادند.
وی افزود: تعطیلی مراسم ها و نبود تقاضا برای گل شاخه بریده، از دلایل مهم ایجاد بحران در این بخش بود. در مورد گل‌های آپارتمانی و گلدانی با توجه به وجود امکان نگهداری، این آسیب کمتر بود اما نبود گردش در موجودی گلخانه‌ها، منع تردد و بسته بودن مرزها، این بخش را هم با آسیب مواجه کرد. به عنوان مثال می‌توان به گل سینره اشاره کرد که بازار شب عید خود را از دست داد، البته برای حمایت از این بخش، تسهیلاتی نیز ارائه شد.
محلات به عنوان قطب تولید گل و گیاهان زینتی مدتهاست که برای توسعه این بازار نیازمند ورود به عرصه تولید مکانیزه و استفاده از علم روز و تکنولوژی ها و روش های دانش بنیان برای تولید و استفاده از محصولات اصلاح نژاد شده است ولی اینکار به همین سادگی ها هم نیست و حمایت از تولیدکنندگان از یک سو و اقبال آنان به ورود به عرصه های یاد شده از سوی دیگر ضروری است.
عربی در خصوص حمایت های در نظر گرفته شده دولتی جهت تبدیل واحدهای سنتی به مکانیزه، گفت: با توجه به حساسیت مسئله منابع آبی، دولت در این زمینه حمایت ویژه‌ای از متقاضیان دارد و در صورت وجود توجیه اقتصادی، تا ۸۵ درصد هزینه تبدیل سیستم آبیاری به روش‌های نوین، از طرف دولت تامین می‌شود.
فعالیت بیش از ۱۰ واحد کشت بافت در محلات
وی با بیان اینکه تغییر و تحول در صنعت گل و گیاه همیشه در حال انجام است و این تغییر هر سال، نسبت به سال پیش صورت می‌گیرد، افزود: با استفاده از دستکاری ژنتیکی و کشت بافت، تنوع بسیاری در تولید ایجاد شده است. در حال حاضر بیش از ۱۰ واحد کشت بافت در محلات فعال است که محصولات آنها در گلخانه‌های شهر استفاده و به شهرهای دیگر نیز منتقل می‌شود. همچنین محصولات کشت بافت تولیدی سایر شهرها نیز وارد محلات شده و پس از سازگارسازی و تولید انبوه، به فروش می‌رسند. غیر از شرکت‌های دانش‌بنیان فعال در عرصه گل، یک شرکت در زمینه دامپروری و یک شرکت در زمینه ماهیان زینتی، در حال تاسیس و راه‌اندازی هستند.
عربی در خصوص حمایت‌هایی که از شرکت‌های دانش‌بنیان صورت می‌گیرد، اظهار کرد: با توجه به نامگذاری سال ۱۴۰۱ با عنوان سال تولید، دانش‌بنیان و اشتغال آفرین از سوی رهبر معظم انقلاب، حمایت تسهیلاتی از تاسیس این شرکت‌ها صورت می‌گیرد و با توجه به استقرار مرکز رشد در دانشگاه پیام نور، پرداخت مرحله‌ای تسهیلات در دستور کار قرار دارد.
احداث واحدهای تولید گلدان و سینی کِشت در آینده نزدیک
عربی گفت: در حال واگذاری زمین برای ایجاد مجتمع تولید گلدان و تجهیزات پلاستیکی مورد نیاز گلخانه‌ها در فضایی به مساحت ۱۰ هزار مترمربع در دهکده گل با سرمایه‌گذاری بخش خصوصی هستیم.
وی افزود: در این مجتمع ۹ واحد فعال خواهند بود که با فراهم سازی زمینه اشتغال برای ۳۰ الی ۴۰ نفر، علاوه بر بی‌نیار کردن شهرستان از واردات گلدان، می‌تواند محلات را به صادر کننده این محصولات نیز تبدیل کند.
سرپرست جهاد کشاورزی محلات گفت: با راه‌اندازی فاز دوم دهکده گل و اقداماتی نظیر بهبود کیفیت تولید و بسته‌بندی و بازاریابی، می‌توان شاهد افزایش صادرات و افزایش میزان اشتغال در این زمینه باشیم که به رونق اقتصاد کشور نیز کمک خواهد کرد.
صادرات یک میلیون گلدان به عراق و عمان
وی در مورد صادرات گل و کشورهای هدف نیز اظهار کرد: صادرات به کشورهایی نظیر عراق، ترکیه، آذربایجان، ارمنستان، تاجیکستان، عمان و … صورت می‌گیرد. این صادرات به شکل‌های مختلف و شامل گل‌های کاکتوس، آپارتمانی و شاخه‌بریده است که به شکل کانتینری و از راه های دریایی، زمینی و هوایی صورت می‌گیرد.
عربی اظهار کرد: صادرات کانتینری به عراق در حدود ۷۵۰ هزار گلدان و صادرات به عمان بیش از ۲۵۰ هزار گلدان بوده است و با در نظر گرفتن صادرات میلیونی رز، آمار صادرات بسیار قابل توجه است. اما در مورد مبلغ آن نمی‌توان صحبت دقیقی کرد، صادرات بیشتر در سه مقطع زمانی عید نوروز، خرداد و مهر صورت می‌گیرد. البته صادرات در ابتدای سال نوی میلادی نیز قابل توجه است.
سنگ افزایش قیمت مواد اولیه پیش پای توسعه صادرات گل
وی افزایش قیمت مواد اولیه و به صرفه نبودن تولید در چنینی شرایطی را از موانع توسعه صادرات گل عنوان کرد و افزود: این شرایط تولید را سخت کرده است. در نگاه جهانی، گل در اولویت اول از نظر بهبود شرایط روحی و روانی افراد بوده و از این جهت کالایی حائز اهمیت است ولی در کشور ما این رویکرد وجود ندارد و با وجود افزایش هزینه‌های تولید، قیمت خرید گل در چند سال اخیر، تغییر چندانی نکرده است. کاهش تقاضا و استانداردهای مورد درخواست خریداران را نیز می‌توان به عنوان مانعی برای این امر نامید، البته تولیدکنندگان محلات در سال‌های اخیر تلاش‌های بسیاری در راستای روزآمدسازی تولید خود در زمینه‌هایی از قبیل، تولید، بسته‌بندی و کیفیت محصولات داشته‌اند که قابل توجه است.
محلات، ناتوان از اشغال بازار گل روسیه
روسیه یک بازار عظیم برای گل است و بخش قابل توجهی از نیاز این کشور به گل از اروپا تامین می‌شود، از طرفی جنگ روسیه و اوکراین و تنش میان اروپا و روسیه در این خصوص می تواند فرصت مناسبی برای در اختیار گرفتن بازار گل روسیه از سوی تولیدکنندگان ایرانی باشد ولی متاسفانه در مسیر تحقق این مهم موانع بزرگی موجود است که سرپرست جهاد کشاورزی محلات به آنها اشاره کرده و می گوید: مشکل اصلی در این زمینه، نبود تولید یکنواخت است.
وی افزود: در چنین شرایطی نمی توان پاسخگوی حجم نیاز هفتگی یا ماهانه این کشور به گل بود. نبود تولید یکنواخت، نه تنها در تولید گل، بلکه در مورد سایر محصولات کشاورزی نیز صادق است که مانع انعقاد قرارداد بلندمدت بین تولیدکننده و خریدار خارجی است. به عنوان مثال در تولید بید قرمز، با توجه به مشخص بودن میزان درخواست، تولیدکننده این محصول تمام توجه خود را در این زمینه معطوف کرده است و تولید خود را متناسب با درخواست، افزایش می‌دهد. البته مشکل تولید یکنواخت، بیشتر در مورد گل‌های شاخه بریده وجود دارد و در زمینه گل‌های گلدانی، مشکل چندانی نیست.
- بیشتر بخوانید:
- بیش از ۱۱ هزار متر مربع به وسعت گلخانه‌های محلات افزوده شد
- تولید گل محمدی در محلات ۲۰ درصد افزایش یافت
