خودکفایی در محصولات اساسی امروزه در دنیا به اندازه‌ای اهمیت پیدا کرده که همه کشورها برنامه‌های خود را برای افزایش تولید داخل و کاهش وابستگی به واردات متمرکز کرده‌اند، و زمانی که این محصول به گندم تبدیل می‌شود که غذای روزانه مردم است اهمیت آن صد چندان می‌شود.
امروزه غذا ابزار قدرت کشورها شده است و برخی کشورهای سلطه‌گر از این اهرم برای فشار به دیگر کشورها استفاده می‌کنند در کنار آن پدیده‌های تغییرات آب و هوایی، گرم شدن کره زمین، فرسایش خاک، کم‌آبی و خشکسالی، تولید غذا را برای جمعیت روبه فزون دنیا سخت‌تر کرده است، در این میان جنگ‌ها و تنش بین کشورها هم شرایط تولید و صادرات را دشوارتر از پیش کرده که جنگ روسیه و اوکراین مصداق عینی آن است و نشان داد که دنیا از نظر امنیت غذایی چقدر شکننده است.
*خودکفایی ایران در تولید گندم نان
در چنین شرایطی دنیا هر چه تولید می‌کند در انبارهای خود ذخیره می‌کند و صادرات به حداقل رسیده و تامین غذا در جهان به شرایط بحرانی نزدیک شده است، دولت سیزدهم امسال در تولید گندم نان کشور به خودکفایی کامل رسید، ایران امسال 10 میلیون تن گندم از کشاورزان خریداری کرده که برای تامین آرد نانوایی‌ها کافی است یعنی کشور امسال برای تامین نان گندم وارد نخواهد کرد و این کار علاوه بر تاثیر در امنیت غذایی کشور چانه زنی ما را در مذاکرات سیاسی تقویت می‌کند، در معادلات جهانی غذا به عنوان یک ابزار سیاسی شده و کشوری که نتواند نان خود را تامین کند مجبور به عقب نشینی سیاسی می‌شود.
در این‌باره معاون امور زراعی وزارت جهاد کشاورزی می‌گوید: خرید تضمینی گندم تاکنون از 9.7 میلیون تن عبور کرده و برآوردها نشان می‌دهد تا پایان فصل برداشت میزان خرید به ۱۰ میلیون تن برسد که بیانگر خودکفایی کشور در تامین گندم نان در دولت سیزدهم است.
در دولت سیزدهم، خودکفایی گندم یکی از موضوعات مهم در حوزه کشاورزی و اقتصاد بود. خودکفایی گندم به معنای تولید داخلی کافی از گندم برای تامین نیازهای داخلی کشور است. در این دوره، دولت سعی کرد با اتخاذ سیاست‌های مناسب، خودکفایی گندم را تحقق بخشد.
برای دستیابی به خودکفایی گندم در دولت سیزدهم، اقدامات متعددی صورت گرفت. اولین اقدامات مهم در این زمینه، توسعه زیرساخت‌های کشاورزی و بهبود روش‌های کشت و برداشت گندم بود. با بهبود زیرساخت‌های کشاورزی مانند آبیاری، تجهیزات کشاورزی و استفاده از تکنولوژی‌های نوین، عملکرد محصولات گندم بهبود یافت.
بررسی آماری میزان خرید تضمینی گندم در سالهای گذشته و مقایسه با سال جاری هم بیانگر واقعیت تولید گندم کشور است.
* رشد 114 درصدی خرید تضمینی گندم نسبت به سال 1400
معاون وزیر جهاد کشاورزی آمارهای خرید تضمینی گندم را این گونه اعلام کرده است: آمار خرید تضمینی گندم در سال ۱۴۰۰ حدود چهار میلیون و 500 هزار تن و در سال ۱۴۰۱ نزدیک به هفت میلیون و 500 هزار تن بوده است؛ بر این اساس خرید تضمینی گندم امسال نسبت به سال ۱۴۰۰ حدود ۱۱۴ درصد و نسبت به سال ۱۴۰۲ نزدیک به ۴۱ درصدی رشد داشته استدر دو سال اخیر با کاهش پنج میلیون تن واردات گندم، توانستیم دو میلیارد دلار صرفه‌جویی ارزی داشته باشیم.
* چگونه تولید و خرید گندم در سال جاری افزایش یافت
سید مجتبی خیام نکویی، رئیس سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی به 3 دلیل افزایش خرید تضمینی گندم در سال جاری اشاره کرد و گفت: نخست اینکه قیمت تضمینی گندم مناسب و به‌موقع اعلام شد. علاوه بر آن از کودهای فسفاته و پتاسه در کشت گندم به میزان کافی استفاده شد. همچنین کشاورزان از بذرهای اصلاح‌شده به خوبی استفاده کردند و اینها عامل افزایش تولید و خرید تضمینی گندم در کشور شد.
قیمت خرید تضمینی گندم امسال 15 هزار تومان در هر کیلو تعیین شد که توانست کشاورزان را به تولید گندم بیشتر ترغیب کند، علاوه بر آن این نرخ انگیزه قاچاق به کشورهای همسایه را کمتر کرد. ضمن اینکه کنترل دلالی و واسطه گری در این بخش تا حدود زیادی توانست گندم تولیدی کشاورزان را به سمت سیلوهای دولتی هدایت کند.
* کشت قراردادی گندم در سطح 1.5 میلیون هکتار
کشاورزی قراردادی، طرحی دیگری بود که وزارت جهاد کشاورزی امسال برای افزایش تولید گندم اجرایی کرد، پایگاه اطلاع رسانی دولت هم اعلام کرده است که امسال بیش از یک میلیون و ۵۰۰ هزار هکتار اراضی گندم به صورت قراردادی کشت شده است.
این طرح با هدف تغذیه بهینه مزارع دیم و آبی، نهاده‌ها در زمان کاشت در اختیار کشاورزان قرار می‌گیرد و بهای آن در انتهای برداشت دریافت می‌شود.
* یک گام تا خودکفایی کامل گندم
معاون امور زراعت وزارت جهاد کشاورزی معتقد است تا پایان فصل برداشت خرید گندم کشور به ۱۰ میلیون تن می‌رسد که منجر به خودکفایی در گندم نان می‌شود. بنابراین برای تامین گندم نان نیازی به واردات نیست، بلکه در نهایت برای صنف و صنعت بین یک میلیون و 500 هزار تا دو میلیون تن گندم نیاز داریم که باید از محل واردات تامین شود.
* برنامه سال آینده افزایش تولید کالاهای اساسی
اکنون این پایان کار نیست، دولت سیزدهم جهش تولید گندم و دیگر کالاهای اساسی را برای سال آینده هم برنامه‌ریزی کرده است.
پایگاه اطلاع‌رسانی وزارت جهادکشاورزی، اعلام کرده است: در برنامه کشت قراردادی سال زراعی ۱۴۰۳-۱۴۰۲ حداقل در سطح ۳ میلیون هکتار کشت قراردادی گندم، جو و دانه‌های روغنی هدفگذاری شده و در صورت آمادگی کشاورزان و تامین اعتبار و امکانات، سقف کشت قراردادی این محصولات در سطح بیش از ۶ میلیون هکتار پیش‌بینی می‌شود.
این طرح به خوداتکایی در تولید گندم، کاهش واردات جو و تامین قسمتی از کنجاله و روغن مورد نیاز کشور که جزو برنامه‌های اصلی وزارت جهاد کشاورزی است، کمک خواهد کرد.
تامین غذای آینده جهان نیاز به شگردهای جدیدی دارد، معادلات جهانی تغییر کرده و حتی قانون تجارت جهانی که باید مرزها آزاد گذاشته شود نیز نقض می‌شود، تعرفه‌های سنگین برای صادرات وضع می‌شود و خودکفایی ایران در گندمِ نان اهمیت زیادی پیدا می‌کند.
