خشکسالی از بلایای طبیعی محسوب می‌شود که می تواند در همه جنبه‌های زندگی و بخش‌های مختلف جامعه تأثیر مستقیم و غیر مستقیم داشته باشد و باید گفت خشکسالی معلول دوره‌ای از شرایط خشک غیر عادی است که دوام زیادی دارد و باعث به هم خوردن تعادل در وضعیت هیدرولوژی می‌شود، تمایز این پدیده با سایر بلایای طبیعی در این است که خشکسالی به تدریج و در دوره زمانی طولانی عمل می‌کند و ممکن است آثار آن پس از چند سال ظاهر شود از این رو آن را پدیده و بلیه‌ای خزنده می‌دانند.
می توان گفت کشاورزی اولین بخش اقتصادی است که تحت تاثیر خشکسالی قرار می‌گیرد به این ترتیب زمانی که رطوبت خاک از نیاز واقعی محصول کمتر باشد و به خسارت در محصول منجر شود خشکسالی رخ داده، البته نیاز آبی گیاهان با هم متفاوت است از این رو مفهوم خشکسالی برای محصولات مختلف یکسان نیست.
آبزی پروری به عنوان یکی از زیر مجموعه های بخش کشاورزی در هنگام خشکسالی می تواند تحت اثر سوء قرار بگیرد این مشکل در استان های غیر ساحلی یعنی در استان هایی که از منابع آب های داخلی مثل چاه های کشاورزی، قنوات، چشمه ها و رودخانه برای پرورش آبزیان استفاده می کنند اثرات بیشتری به دنبال دارد.
استان قم از جمله استان هایی است که با توجه به اقلیم خشکی که دارد همیشه با معضل کمبود آب مواجه بوده اما این معضل در سال های اخیر با توجه به کمبود سطح بارش ها بیش از همیشه خود را نشان می دهد بنابراین با وجود خشکسالی یکی از مسائل مهم حفظ و تأمین امنیت غذایی است و در این بین صنعت آبزی پروری می تواند نقشی پر رنگ در تأمین امنیت غذایی ایفا کند.
استان قم نیز با وجود همه این محدودیت های منابع آبی در صنعت آبزی پروری جایگاه خوبی پیدا کرده که نه تنها به تأمین امنیت غذایی کمک می کند بلکه افزایش و رونق اشتغال را هم به دنبال دارد.
در همین راستا در خصوص همسو بودن پرورش آبزیان با فعالیت های کشاورزی، جایگاه استان در صنعت آبزی پروری و امکان توسعه آن، میزان تولید و صادرات محصولات آبزی با مدیر شیلات و امور آبزیان جهاد کشاورزی استان قم به گفت و گو پرداختیم.
سید محمد رضا طاهری مدیر شیلات و امور آبزیان جهاد کشاورزی استان قم با اشاره به این که فعالیت پرورش آبزیان همسو با فعالیت های کشاورزی بوده، تصریح کرد: به خصوص پرورش ماهیان خاویاری دارای توجیه و بازده اقتصادی مناسبی است و در همین رابطه با استفاده از روش های نوین آبزی‌پروری، گسترش مکانیزاسیون استخر ها، مدیریت بهینه بهداشت، بهره‌گیری از سامانه های تصفیه فیزیکی و بیولوژیکی آب، توجه به پرورش گونه های مناسب با شرایط اقلیمی استان و نصب اینورتر در چاه های کشاورزی، فعالیت های مرتبط با تولید آبزیان در استان قابلیت توسعه هر چه بیشتر را دارد.
طاهری ادامه داد: در سال ۱۴۰۰ تعداد ۵ دوره آموزشی تخصصی تکثیر و پرورش و مکانیزاسیون آبزیان جهت کارشناسان مراکز خدمات کشاورزی غیر دولتی استان برگزار گردیده است.
وی اضافه کرد: از ابتدای سال ۱۴۰۰ با همکاری مدیریت هماهنگی ترویج کشاورزی تاکنون ۶ برنامه رادیویی جهاد سبز در خصوص پرورش ماهیان گرمابی، تیلاپیا، زینتی، سردابی، زالوی طبی و فوائد مصرف آبزیان بمدت ۴۹۵ دقیقه و ۴ برنامه تلویزیونی زنده با عناوین ماهیان زینتی، سردابی و زالوی طبی بمدت ۱۵۵ دقیقه تهیه و از شبکه سراسری برکت جهاد کشاورزی پخش گردیده است.
مدیر شیلات و امور آبزیان جهاد کشاورزی استان با بیان این که در سال گذشته میزان ۲۱۲۸ تن انواع آبزیان گرمابی، سردابی، خاویاری، تیلاپیا و بیش از ۶ میلیون قطعه ماهیان زینتی در ۳۴۷ مرکز پرورش ماهی استان تولید گردید، یادآور شد: برای سال جاری تولید ۲۳۰۰ تن انواع آبزیان پیش بینی شده و در سال پایانی برنامه هفتم توسعه میزان تولید ۳۰۰۰ تن آبزیان در نظر گرفته شده است.
طاهری با تأکید بر این که قم دارای ۸ مرکز تولید ماهیان خاویاری با ظرفیت پروانه بهره‌برداری ۱۰۵ تن گوشت است و جایگاه ششم کشور را در تولید خاویار پرورشی بدست آورده، اظهار کرد: گوشت و خاویار پرورشی استان بدلیل استفاده از آب های تمیز و نظارت مستمر کارشناسان دامپزشکی مزرعه و اداره کل دامپزشکی استان فاقد هرگونه آلودگی بوده و با بهترین کیفیت از استقبال خوبی برای صادرات برخوردار است.
وی افزود: اولین صادرات گوشت فیل ماهی پرورشی کشور توسط بخش خصوصی در سال ۸۶ بمیزان ۳ تن و اولین صادرات خاویار فیل ماهی پرورشی کشور توسط بخش خصوصی در سال ۹۰ توسط آقای محمد تقی برخوردار پرورش دهنده ماهیان خاویاری استان قم صورت گرفته است.
مدیر شیلات و امور آبزیان جهاد کشاورزی استان با اشاره به این که در سال گذشته میزان ۱۲۸ کیلوگرم خاویار پرورشی نیز در استان قم استحصال و صادر شده، عنوان کرد: در سال ۱۴۰۰ آقای محمد تقی برخوردار پرورش دهنده ماهیان خاویاری استان قم بعنوان نمونه ملی پرورش دهنده ماهیان خاویاری در آب های داخلی کشور انتخاب گردیدند.
طاهری با بیان این که قم دارای جایگاه یازدهم کشور در تولید ماهیان زینتی می باشد، تأکید کرد: افتتاح دومین مرکز مهارت آموزی تکثیر و پرورش ماهیان زینتی در منطقه محروم دهستان قمرود استان قم نقش مهمی در توسعه فرصت‌های سرمایه گذاری و اشتغال در بخش تولید ماهیان زینتی خواهد داشت.
وی در ادامه با بیان این که اولویت کاری این مرکز توسعه، آموزش و ترویج تکثیر و پرورش ماهیان زینتی سازگار با آب شور است، ابراز کرد: نخستین مرکز مهارت آموزی و پژوهشی تکثیر و پرورش ماهیان زینتی استان نیز از سال ۱۳۹۷ مشغول فعالیت است که تاکنون موفق به دستیابی به بیوتکنیک تکثیر مصنوعی و نیمه مصنوعی ۱۰ گونه ماهیان زینتی وارداتی و ارائه آموزش های تخصصی تکثیر و پرورش ماهیان زینتی برای بیش از ۲۰۰ نفر از دانشجویان رشته شیلات و فعالان تکثیر و پرورش ماهیان زینتی شده است.
طاهری یادآور شد: بیشترین میزان تولید آبزیان استان به ترتیب در شهرستان های قم، جعفرآباد و کهک انجام می شود و ۳۶۳ نفر به صورت مستقیم در این بخش اقتصادی مشغول به‌کار هستند.
وی بیان کرد: پرورش ماهیان خاویاری و ماهیان زینتی دارای بازده اقتصادی بیشتری هستند و پروانه تأسیس و تسهیلات بانکی جهت ایجاد واحدهای آبزی پروری اعطا می گردد.
طاهری با بیان این که سرانه مصرف آبزیان در سال گذشته معادل ۲/۷ کیلوگرم بوده، اظهار کرد: تهیه و توزیع بسته های آموزشی فوائد مصرف آبزیان (شامل لوح فشرده، بنر، بک لیت، استند، کتابچه، انیمیشن) جهت ارتقای فرهنگ مصرف آبزیان انجام می گیرد و در این خصوص در سال ۱۳۹۹ سه عنوان انیمیشن و در سال گذشته تعداد ۵ عنوان انیمیشن با موضوع ترویج مصرف آبزیان تهیه گردیده است.
