فاز نخست طرح هوشمندسازی آرد و نان از اردیبهشت سال ۱۴۰۱ با اجرای آزمایشی در استان زنجان آغاز شد و در نهایت طی مدت حدود ۴ ماه بیش از ۹۹درصد نانوایی‌های کشوربه کارتخوان های هوشمند مجهز شدند که در نهایت طی دوسال گذشته به واسطه طرح هوشمندسازی در حوزه عرضه نان، سه میلیون تن معادل ۵۴هزار میلیارد تومان صرفه جویی در این حوزه رخ داد.
ثبات قیمت مصوب نان طی سه سال اخیر چالش های متعددی در بحث کیفیت یا حتی عرضه با نرخ های بالاتر ایجاد کرده است که در این ارتباط امیر کرملو رئیس کمیسیون بازرسی اتحادیه نانوایان سنتی تهران گفت: تخلفات کل کشور ناشی از عدم نرخ معین در سه سال اخیر و مدیریت وزارت اقتصاد بر هوشمندسازی آرد و نان است و همواره عدم متولی برای حوزه آرد و نان مشکلاتی را ایجاد کرده است.
کرملو افزود: آخرین نرخ نامه نان مربوط به سال ۱۴۰۰ است که در یکی از بندهای آن آمده که نرخ نامه تا پایان سال ۱۴۰۰ معتبر است و بعد از آن عدم اعلام نرخ نامه رسمی منجر به ایجاد هرج و مرج هایی شد که هیچ یک مورد اتحادیه نیست. هرچند با اکثر تخلفات بصورت قاطع برخورد می کنیم.
رئیس کمیسیون بازرسی اتحادیه نانوایان سنتی ادامه داد: گرچه مسائل نظارتی در سطح تهران با قدرت انجام می شود، اما دولت بحث آنالیز قیمت و معیشت نانوا را باید قبول کند و تغییر قیمت ها را انجام دهد و به طور کلی تا زمانیکه بصورت رسمی اقتصاد نانوا در نظر گرفته نشود، شاهد هرج و مرج خواهیم بود. از این رو انتظار می رود همانند سنوات گذشته که اتحادیه نانوایان آنالیزی از قیمت ها ارائه می داد و پس از چانه زنی با دولت به یک قیمت واحد می رسیدیم، این امر مجدد اتفاق بیفتد. اما بعد از سال ۱۴۰۰ متولیان حوزه آرد و نان اظهارات کارشناسان را قبول ندارند که بدین ترتیب انتظار می رود که خود مردم واحدهای نانوایی را درک کنند چراکه با وجود افزایش هزینه های تولید، ارائه خدمات همانند نرخ ۱۴۰۰ امکان پذیر نیست.
ساعت کار واحدهای خبازی بر مبنای تصمیمات کارگروه هر استان است
بسیاری از شهروندان در خصوص کاهش ساعت کاری واحدهای خبازی گلایه هایی دارند، درحالیکه مسئولان اذعان می کنند که این موضوع هیچ ارتباطی به کاهش آرد ندارد و بدلیل خودکفایی در حوزه گندم نان از سال زراعی گذشته و شرایط مساعد تولید گندم امسال، در تامین گندم واحدهای خبازی مشکلی نداریم و ساعت کار نانوایی ها تابع تصمیمات کارگروه هر استان است.
محمد حسین جلالی مدیرکل هماهنگی آرد و نان شرکت بازرگانی دولتی با بیان اینکه مشکلی در توزیع آرد نداریم، گفت: با اجرای هوشمندسازی واحدهای خبازی سهمیه ها کم نشده است، بلکه سهمیه واحدهایی که توسط نانینو کم شده بصورت شناور در اختیار استان قرار می گیرد تا در صورت کمبود آرد توزیع شود. کارگروه هر استان برمبنای جمعیت استان و سهمیه ها تصمیمات در خصوص زمان پخت و ساعت پخت واحدهای خبازی اتخاذ می کند.
جلالی با اشاره به اجرای طرح هوشمندسازی آرد و نان در واحدهای خبازی افزود: نانینو به خودی خود در مصرف آرد واحدهای خبازی تاثیر داشته است، اما بدلیل آنکه بصورت شناور در اختیار استان ها قرار می‌گیرد، شاهد کاهش مصرف آرد نیستیم و همانند سنوات قبل آرد مورد استفاده واحدهای خبازی قرار می گیرد.
مدیرکل هماهنگی آرد و نان شرکت بازرگانی دولتی درباره اینکه اصلاح قیمت آرد در کاهش مصرف آرد اثر گذار است، افزود: قیمت نان برای واحدهای خبازی باید صرفه اقتصادی داشته باشد، اما در خصوص اصلاح قیمت متولیان امر سازمان حمایت و وزارت کشور باید تصمیم بگیرند.
او گفت: با اجرای طرح هوشمندسازی شاهد صرفه جویی آرد در سامانه نامینو بودیم، اما بدلیل آنکه کاهش سهمیه واحدهای خبازی در اختیار استان قرار می‌گیرد و مجدد مصرف می شود، لذا کاهش مصرف نداشتیم. براین اساس در گروه کارشناسی باید بحث شود که با چه اقداماتی می توان جلوی خروج احتمالی آرد را گرفت.
اجرای جامع هوشمندسازی آرد و نان راه حلی برای کاهش یک میلیون تنی مصرف گندم
بنابر آمارهای اعلامی سالانه ۱۰ تا ۱۰.۵ میلیون تن گندم مورد نیاز واحدهای خبازی است که طبق اذعان کارشناسان حوزه آرد و نان با آزادسازی نرخ آرد و گندم، حداقل ۲۵ درصد صرفه جویی در حوزه گندم خواهیم داشت. گرچه از سال زراعی گذشته در تامین حوزه گندم آرد و نان به خودکفایی رسیده ایم، اما اجرای جامع طرح هوشمندسازی یا آزادسازی نرخ آرد و نان می تواند در کاهش مصرف و در نهایت پایداری خودکفایی گندم تاثیر گذار باشد.
در ادامه علیقلی ایمانی مدیرعامل بنیاد ملی گندمکاران گفت: با اجرای هوشمندسازی آرد و نان اعلام کردیم که اجرای جامع این طرح می تواند منجر به کاهش یک میلیون تنی مصرف آرد شود. اما با گذشت چندسال هنوز این طرح ناقص است.
به گفته او، اجرای طرح هوشمندسازی تاحدی توانسته جلوی نشتی آرد یا نان را بگیرد به طوریکه در گذشته بخشی از نان تولیدی روانه واحدهای دامداری می شد یا بخشی از آرد در بازار آزاد فروخته می شد. کمااینکه در شرایط کنونی گزارش های کمتری از کشف احتکار انبار نان خشک یا صف طولانی برای خرید نان، کاهش پیدا کرده است.
ایمانی با اشاره به راهکار اساسی کاهش مصرف آرد افزود: اگر آزادسازی قیمت آرد و نان صورت بگیرد و در قالب یارانه نقدی مابه التفاوت در اختیار مصرف کننده قرار بگیرد، علاوه بر کاهش صرفه جویی آرد شاهد ارتقای کیفیت از ابتدای زنجیره همچون تولید گندم، ارتقای کیفیت نان کارخانجات آردسازی و در نهایت کیفیت نان خواهیم بود چراکه با اصلاح قیمت نان، مصرف کننده به سراغ نان کیفی می رود.
مدیرعامل بنیاد ملی گندمکاران گفت: ۲ نرخی یا چندنرخی بودن آرد عامل اصلی فساد و رانت است و بدیهی است که با آزادسازی تمامی فرآیندها، مشکلات به پایان می رسد. در نهایت شاهد ارتقای کیفیت خواهیم بود.
در سنوات گذشته تا قبل از اجرای طرح هوشمندسازی آرد و نان بواسطه اختلاف چشمگیر آرد یارانه ای با آرد آزاد شاهد تخلفات چشمگیری در این حوزه مبنی بر فروش آرد در بازار آزاد یا مصرف نان به عنوان خوراک دام و طیور بودیم که از سال ۱۴۰۲ اجرای این طرح تاحدودی توانست جلوی این معضلات را بگیرد و با اجرای جامع این طرح شاهد کاهش چشمگیر مصرف گندم واحدهای خبازی خواهیم بود.
