کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی ایران در نشست فوق‌العاده با حضور معاون وزیر کشاورزی و تعدادی از نمایندگان مجلس، احتمال ممنوعیت صادرات پسته به اتحادیه اروپا به دلیل آلودگی این محصول به آفلاتوکسین را به بحث گذاشت. در این نشست بر لزوم تغییر شیوه عمل در روند تولید و صادرات پسته تاکید و مقرر شد در هر دو وضعیت ممنوعیت صادرات یا تعیین مهلت چندماهه برای تغییر شیوه عمل، نظارت‌ها برای صادرات پسته، سخت‌گیرانه دنبال شود.
بر اساس اظهارات محمدرضا ترابی، نایب‌رئیس کمیسیون کشاورزی چندین محموله پسته صادراتی ایران به اروپا برگشت خورده چراکه استانداردهای مورد تأیید را نداشته است و به همین دلیل از دو سال قبل احتمال ممنوعیت صادرات پسته ایران به اتحادیه اروپا گزارش و از طرف دولت مورد پیگیری قرار گرفته است.
او تأکید کرد: نکته اصلی اینجاست که چرا در طول دو سال گذشته میزان آلودگی‌ها علی‌رغم هشدار اتحادیه اروپا و پیگیری‌های دولت، افزایش یافته است؟ به نظر می‌رسد سیاست‌های نادرست دولت در روند صادرات و ورود شرکت‌های خودرویی به صادرات پسته موجب شده تا سطح کیفیت تولیدات پسته کاهش پیدا کند و به دنبال آن صادرکنندگان واقعی این محصول از میدان خارج شوند.
در این ارتباط محمدمهدی برومندی، معاون وزیر کشاورزی نیز تصریح کرد: واقعیت این است که صادرات دیگر صرف ندارد چون هزینه‌های تمام شده تولید به دلیل تورم داخلی، بالا رفته و دیگر صادرات ارزش خود را از دست داده است.
او ادامه داد: پیش‌بینی می‌شود تا دو سال دیگر محصول ایرانی از سبد مصرف سایر کشورها خارج می‌شود. چون نظام پیمان‌سپاری ارزی اجازه نمی‌دهد که صادرات را ادامه دهیم.
معاون وزیر کشاورزی گفت: از ۱۳۰ تا ۱۴۰ هزار تن پسته، تجارت پسته ایران به اروپا ۷ هزار و ۵۰۰ تن بوده و هر تصمیمی که اتحادیه اروپا برای پسته ایران بگیرد روی سایر بازارها هم اثر دارد. یک سال است که موضوع پسته را دنبال می‌کنیم و برای نهایی کردن موضوع نشست آنلاینی را با نمایندگان اتحادیه اروپا ترتیب دادیم و شش ماه مهلت گرفتیم. وزارت کشاورزی با همکاری بخش خصوصی یک شیوه عمل جدید طراحی کرد؛ اما فشار بالایی از طرف برخی افراد در ستاد عالی پسته وارد آمد تا این شیوه عمل اجرا نشود.
برومندی تأکید کرد: طبق توافق انجام شده با اتحادیه اروپا قرار بود محصول باغات بزرگ با استانداردهای ویژه برای اتحادیه اروپا صادر شود که اجرایی نشد چون نظامات بین‌المللی را نمی‌پذیریم. فراموش نکنیم این سخت‌گیری‌ها و استانداردسازی‌ها به زودی از طرف دیگر کشورها هم مطالبه می‌شود.
او ادامه داد: نماینده اتحادیه اروپا علی‌رغم دعوتی که از او شد به ایران سفر نکرد و مجوز حضور نمایندگان ایران را هم ندادند. با این حال در شیوه عمل جدید تأکید کردیم که بسته‌بندی را تغییر دهیم، صادرات به اروپا از چند باغ بزرگ صورت گیرد، آزمایش‌ها دوبار انجام شود و موارد دیگری که مورد تأیید اتحادیه اروپا قرار گرفت. در حال حاضر یک نقطه امید وجود دارد تا بتوانیم به کمک استدلال‌هایی که ارائه می‌دهیم، مهلت چند ماهه‌ای را برای اصلاح رویه‌ها بگیریم. برای همین اگر چنین اتفاقی بیفتد صادرات پسته را فقط به گمرک کرمان محدود می‌کنیم و با رعایت تمام استانداردها مجوز صادرات می‌دهیم.
او یادآور شد: اگر ممنوعیت هم اتفاق بیفتد سه تا چهار ماه فرصت داریم ولی در این مدت سخت‌گیرانه‌تر مجوز صادرات پسته خواهیم داد.
مهدی طبیب‌زاده، رئیس اتاق کرمان نیز با انتقاد از شرایط به وجود آمده بر لزوم افزایش سطح نظارت‌ها و ورود آزمایشگاه‌های بخش خصوصی به روند ارزیابی‌ها سخن گفت. به اعتقاد این فعال بخش خصوصی باید در این شرایط به دلیل اهمیت صادرات پسته که یک محصول ملی برای ایران به شمار می‌رود، هر اقدامی که لازم است صورت بگیرد.
در همین ارتباط سازمان غذا و دارو گزارشی از مجموعه اقداماتی که در این مدت انجام داده، ارائه داد. این سازمان متناسب با احتمال تحریم پسته ایران توسط اتحادیه اروپا، بخش‌نامه‌ای مبنی بر افزایش سطح نظارت‌ها هنگام صدور گواهی بهداشت ابلاغ کرد و به دنبال آن نمونه‌بردارها و آزمایشگاه‌ها مجدد ارزیابی شدند و شیوه‌نامه صادرات پسته به اروپا تجدیدنظر شد و بر این اساس چند پایانه مشخص برای صادرات پسته به اروپا مشخص شدند. سازمان غذا و دارو از زمانی که بخشنامه ابلاغ شد تا امروز به سایت اتحادیه اروپا دسترسی پیدا کرده تا شرکت‌های صادراتی ایران را رصد کنیم. از آن زمان ۴۲ مورد عدم انطباق داشتیم که ۳۵ مورد آن به سال ۲۰۲۴ اختصاص دارد.
در ادامه مهدی انصاری، مدیرکل آزمایشگاه‌های مرجع کنترل غذا، دارو و تجهیزات سازمان غذا و دارو گفت: قرار بود اتحادیه اروپا سال قبل بازدیدی از مزارع پسته کشور داشته باشد و این آمادگی را کسب کردیم تا میزان آفلاتوکسین موجود در پسته را اندازه‌گیری کنیم. در حال حاضر سه آزمایشگاه درباره صادرات پسته به اتحادیه اروپا فعال هستند و در کوتاه‌ترین زمان پاسخ‌ها را ارائه می‌دهند.
بر اساس اظهارات او تجهیزات آزمایشگاهی برای اندازه‌گیری آفلاتوکسین، همگی وارداتی هستند و خوشبختانه در آزمایشگاه‌های سازمان، امکانات فراهم شده و تفاوت در پاسخ آزمایش‌های ایران و اتحادیه اروپا ناشی از ناهمگونی نمونه‌های دریافتی است. از طرفی کم بودن میزان نمونه‌ها هم می‌تواند مؤثر باشد.
در واکنش به آنچه درباره آزمایشگاه‌ها عنوان شد، بخش خصوصی درخواست کرد از آزمایشگاه‌های خصوصی استفاده شود که مورد استقبال قرار گرفت.
شهباز حسن‌پور، نماینده مجلس نیز در همین ارتباط بر لزوم ارائه داده‌های آموزشی به کشاورزان تأکید کرد و گفت: متأسفانه برای صادرکنندگان نه تنها مشوقی قائل نشدیم بلکه آنها را تنبیه هم کردیم.
او ادامه داد: دستورالعمل‌های موردنظر اتحادیه اروپا باید رعایت و سخت‌گیرانه پیگیری شود.
عبدالله مهاجر دارابی، عضو هیئت رئیسه اتاق ایران نیز با اشاره به اینکه دو سال از طرح این مسئله می‌گذرد و فرصت داشتیم برای رفع آلودگی‌ها و استانداردسازی پسته برنامه‌ریزی کنیم، تصریح کرد: چرا کار به اینجا رسیده است و نتوانستیم مشکل آلودگی را حل کنیم. صادرات پسته یک موضوع ملی است و مورد غفلت واقع شده است.
به اعتقاد او این مشکل باید شش ماه قبل حل می‌شد نه اینکه امروز برای آن دنبال راه‌حل باشیم.
