خشکسالی در سال زراعی جاری، کشاورزان و باغداران استان اردبیل را با گرفتاری‌ها و مشکلات عدیده‌ای مواجه کرده است. بر اساس اعلام مدیرکل هواشناسی این استان میزان بارندگی‌های زمستان در مقایسه با دوره بلند مدت ۳۵ درصد کاهش داشته است که این میزان در شمال استان و در منطقه مغان ۵۶ درصد بوده است. بر این اساس و با تداوم عدم بارش‌ها از ابتدای فصل بهار استان اردبیل شدیدترین خشکسالی طی سه دهه اخیر را تجربه می‌کند.
روز گذشته علیرضا مهاجر ، معاون امور زراعت وزارت جهاد کشاورزی به همراه آل امین مدیرعامل صندوق بیمه کشاورزی، جهانگیرزاده نماینده مردم شهرستان‌های بیله‌سوار، اصلاندوز و پارس‌آباد در مجلس شورای اسلامی و نادر تقی‌زاده رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان اردبیل به منطقه مغان سفر کردند تا میزان خسارت ناشی از سیل و خشکسالی به کشاورزی شمار استان را مورد بررسی قرار دهند.
اراضی دشت مغان از حاصلخیزترین اراضی کشور است که سالانه بین چهار تا پنج تن محصول از آن برداشت می‌شود ، اما در سال جاری محصول کشاورزان دشت مغان تقریبا به طور کامل از بین رفته است. به گفته معاون امور زراعات وزارت جهاد کشاورزی اراضی دیم شهرستان اصلاندوز تقریبا به طور کامل از بین رفته است و حدود چهار هزار هکتار اراضی آبی در ۲ طرف رودخانه دره‌رود هم به دلیل خشک شدن این رودخانه امکان آبیاری پیدا نکرد و این اراضی هم تقریبا غیرقابل برداشت شده است.
عباس جهانگیرزاده ، نماینده مردم شهرستان‌های پارس‌آباد، بیله‌سوار و اصلاندوز در مجلس شورای اسلامی هم گفت: از ۹۰ هزار هکتار اراضی دیم بیله‌سوار در شمال استان اردبیل حتی یک هکتار قابل برداشت نیست و اگر دولت به کشاورزان منطقه کمک بلاعوض نکند امکان کشت برای سال بعد وجود نخواهد داشت.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان اردبیل هم در نشستی که به منظور بررسی میزان خسارت‌های سیل و خشکسالی به کشاورزی شمال استان اردبیل وارد شده است، برگزار شد، اظهار کرد: نزدیک به ۲ ماه است که دستگاه‌های مسئول استان درگیر موضوع خشکسالی هستند و اطلاع رسانی لازم به همه مقامات و مسئولان در همه سطوح انجام شده است.
به گفته نادر تقی‌زاده ، ۳۵۰ هزار هکتار اراضی دیم استان شامل ۱۰۰ درصد اراضی شهرستان مشگین‌شهر، ۱۰۰ درصد اراضی دیم شهرستان‌های گرمی و انگوت، ۸۰ درصد اراضی شهرستان اصلاندوز و بین ۸۰ تا ۱۰۰ درصد اراضی دیم شهرستان بیله‌سوار از بین رفته است.
یکی از نخستین مسائلی که در موقع بروز خسارت مطرح می‌شود بیمه است. این صنعت در سال‌های اخیر رشد قابل ملاحظه‌ای یافته است اما این صنعت در بخش بیمه آن طور که باید و شاید موثر نبوده و نفوذ لازم را نداشته است ، به طوری که به گفته رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان اردبیل حدود ۶۰ درصد از اراضی دیم کشاورزان استان اردبیل بیمه نیست.
شاید یکی از دلایل عدم گسترش بیمه در بخش کشاورزی استان اردبیل میزان و تعداد بالای مخاطراتی است که با آن مواجه است. کشاورزی به لحاظ تاریخی با ریسک و مخاطرات محیط زیستی و طبیعی مواجه است و همین مساله باعث شده است که این بخش پویایی و تحرک لازم را نداشته باشد اما در سال‌های اخیر با توجه به هزینه‌های بالای کاشت داشت و برداشت محصولات کشاورزی، هماهنگ کردن دخل و خرج کشاورزان بسیار سخت شده است و در صورت وقوع حوادثی همچون سیل و خشکسالی، آسیب‌ها و خسارت‌های وارده بسیار شدیدتر و زیانبارتر از گذشته است.
در چنین شرایطی انتظار می‌رود کسانی که صاحب نفوذ و تریبون هستند، کشاورزان را تشویق و ترغیب به بیمه محصولات خود کنند و کشاورزان هم باید توجه داشته باشند که نباید حتماً اتفاقی بیفتد و بعد متوجه شوند که باید محصولات خود را بیمه می‌کردند. در عین حال نباید عملکرد بیمه در عدم استقبال کشاورزان از بیمه را فراموش کرد.
به گفته رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان اردبیل ، پارسال کشاورزانی که اقدام به بیمه اراضی خود کرده بودند، برای دریافت خسارت‌های خود با مشکلات زیادی مواجه شدند. به طوری که این خسارت ها به موقع پرداخت نشد و میزان پرداختی به کشاروزان هم بسیار ناچیز بوده است.
گذشته از لزوم آسیب‌شناسی بیمه محصولات کشاورزی از ابعاد مختلف، آنچه اکنون حائز اهمیت است، نحوه مواجهه با این پدیده و کاهش آلام کشاورزان زیان‌دیده از خشکسالی بی‌سابقه در سه دهه اخیر است. به طوری که در صورت عدم چاره‌اندیشی از سوی دولت و مجلس، کشاورزان گذشته از اینکه در تامین معیشت خود در سال پیش رو دچار مشکلات و تنگناهای زیادی خواهند شد، برای تامین بذر، و نهاده‌های مورد نیاز و سایر هزینه‌های کشت و زرع سال زراعی پیش رو هم مشکلات عدیده‌ای خواهند داشت.
بر اساس اعلام معاون امور زراعت وزارت جهاد کشاورزی ۲ استان اردبیل و گلستان شدیدترین بیشتر مبتلا به خشکسالی در سال زراعی جاری بوده‌اند و با این اوصاف به نظر می‌رسد عنایت و توجه دستگاه‌های دولت و مجلس می‌تواند گره گشای بخشی از مشکلات کشاورزان باشد.
نکته بسیار مهم اینکه با توجه به اینکه سال زراعی آتی از چند ماه بعد شروع می‌شود لازم است اقدامات حمایتی از کشاورزان در اسرع وقت در دستور کار قرار بگیرد چرا که هرگونه تاخیر در این اقدامات ممکن است کارآیی لازم را نداشته باشد.
نکته دیگری که به گفته رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان اردبیل در ارزیابی میزان خسارت وارده به کشاورزان باید مدنظر قرار گیرد این است که با توجه به وسعت خسارت‌های وارده، سنجش ماهواره‌ای ملاک عمل ارزیابی خسارت‌ها قرار نگیرد، بلکه ارزیابی میدانی ملاک عمل باشد و بر اساس ارزیابی کارشناسان نسبت به پرداخت خسارت در اسرع وقت اقدام شود.
علاوه بر این موضوع مهم دیگر اینکه حد نصاب پیش‌بینی شده برای میزان خسارت هم کافی نیست. ظاهرا بر اساس نصاب پیش‌بینی شده، میزان خسارت ۴۵۰ کیلو در هکتار در نظر گرفته شده و این در حالی است که در برخی مناطق استان اردبیل بین چهار تا پنج تن در هکتار محصول برداشت شده است.
واقعیت این است که هزینه‌های کشت و زرع در سال‌های اخیر به میزان قابل ملاحظه‌ای افزایش یافته است و ناتوانی در تامین این هزینه‌ها باعث شده است ، برخی از کشاورزان از ادامه کار کشاورزی منصرف شوند و جوانان روستایی هم کار در شرکت‌های خدماتی و تولیدی شهری را به کار در کشاورزی ترجیح بدهند.
بدیهی است عدم حمایت از کشاورزان خسارت‌دیده از سیل و خشکسالی این روند را تشدید خواهد کرد ، از همین رو به نظر می‌رسد دستگاه‌های مسئول علاوه بر استمهال وام‌ها و تسهیلات کشاورزان خسارت دیده، تامین بذر و نهاده‌ها را با فوریت در دستور کار قرار دهند.
سرویس خبری: اخبار کشاورزی و باغبانی
