شهرستان سبزوار با ۱۶۰ مرکز پرورش ماهی و تولید سالانه بیش از سه هزار و ۵۰۰ تن ماهی سردابی و گرمابی، بیش از یک‌سوم شیلات خراسان رضوی را تولید کرده و با داشتن چهار مرکز تولید و پرورش ماهی خاویاری، سالانه بیش از ۶۰ تن گوشت و افزون بر ۴۰ کیلوگرم تخم خاویار تولید می‌کند که عمدتا به روسیه، کشورهای آسیای میانه و شیخ نشین های خلیج فارس صادر می شود.
همین پیشتازی سبزوار در تولید ماهیان خاویاری، وزارت جهاد کشاورزی را برآن داشت تا اوایل ماه جاری میزبانی همایش ملی تخصصی برنامه‌ریزی توسعه ماهیان خاویاری را که با حضور معاون وزیر و رییس سازمان شیلات، شماری از مسوولان مرتبط کشوری و مدیران کل شیلات استان‌ها برگزار شد، به سبزوار بسپارد.
میزبانی که پیام داشت
معاون وزیر جهاد کشاورزی و رییس سازمان شیلات در این همایش با اشاره به اقلیم خشک و کویری سبزوار، میزبانی این شهرستان از نشست مدیران شیلات سراسر کشور را دارای پیام مهمی در عرصه تولید دانست.
سیدحسین حسینی گفت: شیلات دارای چنان ظرفیت گسترده ای است که حتی می تواند در گستره های تولید متفاوت و اقلیم های مختلف، با استفاده از الگوهای متنوع تولید، کانون های مولدی ایجاد کرده و با نقش آفرینی در معیشت خانواده ها، به پایداری تولید کشاورزی کمک کند.
وی تاکید کرد: بی گمان آب کالایی یکبار مصرف نیست و باید در چرخه تولید محصولات متنوع چندین بار بچرخد و بر این اساس، وزارت جهاد کشاورزی برنامه “جهاد آبزی پروری” را در مزارع کشاورزی در دستور کار قرار داده است تا با غنی سازی آب کشاورزی، بهره وری از آب را در تولید بخش کشاورزی بالا ببرد.
ضرورت اشتراک‌گذاری تجربیات حوزه شیلات
معاون استاندار و فرماندار ویژه سبزوار نیز در این همایش ملی گفت: هر چند تولید خاویار در این شهرستان کویری اعجاب انگیز است اما از آن شگفت انگیزتر آن که عنوان تولید کننده برتر کشور در این حوزه نیز متعلق به این شهرستان است.
حسین ابراهیمی کُردیانی افزود: انتظار فعالان و تولید کنندگان حوزه شیلات شهرستان، اشتراک گذاری تجربیات استان های پیشگام و اعطای تسهیلات ویژه برای تکمیل زنجیره تولید آبزیان و تسهیل صادرات برای فعالان و تولیدکنندگان این بخش است.
تولید خاویار در خطه کویری سبزوار اعجاب انگیز است اما از آن شگفت تر آن است که عنوان تولید کننده برتر کشور را نیز دارد.
صنعت سودآور
یک تولیدکننده ماهیان خاویاری در روستای “رباط سرپوش” بخش مرکزی سبزوار که از ۹ سال پیش، خط شکنی کرده و با استفاده از آب چاه کشاورزی به پرورش ماهی خاویار روی آورده است از این کار به عنوان صنعتی پرسود یاد کرد.
عباس هواخواه گفت: ظرفیت تولید خاویار در مزرعه ما ۱۵ تن در سال است و ما در چهار سال گذشته بیشترین سهم تولید خاویار در غرب استان خراسان رضوی را داشته ایم.
وی ظهار کرد: تا سال گذشته ماهیان این منطقه برای استحصال تخم خاویار، به استان مازندران فروخته شده و محصول برداشتی از آنجا به کشور روسیه صادر می شود که اکنون با فراهم شدن زمینه فرآوری و استحصال تخم خاویار در شهرستان، سود بیشتری نصیب تولیدکنندگان می شود.
سبزوار و باز کردن مسیری ویژه در پرورش شیلات
مدیر جهاد کشاورزی سبزوار گفت: پرورش و استحصال خاویار در شهرستان کویری سبزوار و ویژندسازی آن دستاوردی بزرگ برای منطقه است که اکنون در سراسر کشور مورد توجه قرار گرفته است.
علی اصغر امانیان افزود: توسعه پرورش ماهیان خاویاری در شهرستان سبزوار و متعاقب آن فتح قله های افتخار و کسب عنوان نمونه ملی و پس از آن تبدیل محصولات تولیدی به ویژند جهانی، ثابت کرد که در گستره تولید محصولات کشاورزی، دامی و آبزیان، ظرفیت های بالقوه بسیاری وجود دارد که اکنون بخشی از آن در این شهرستان شکوفا شده است.
مدیر جهاد کشاورزی سبزوار گفت: هم اینک چهار مزرعه پرورش ماهیان خاویاری با ظرفیت تولید سالانه ۶۰ تن گوشت در این شهرستان فعالیت دارد که ۲۵ هزار قطعه بچه ماهی خاویاری شامل گونه های “فیل ماهی، سیبری و ازون برون” در دهه اخیر در این مراکز پرورشی رهاسازی شده است.
ایجاد نخستین مرکز تکثیر بچه ماهی خاویاری شرق کشور
طرح ایجاد مجتمع پرورش ماهیان خاویاری در سبزوار، به عنوان مرکز تکثیر و تولید بچه ماهیان خاویاری مورد نیاز منطقه شرق کشور، زمینه جهش تولید و توسعه تولیدات این شهرستان به بازارهای صادراتی را شتاب می‌دهد.
مدیر جهاد کشاورزی سبزوار گفت: طرح مجتمع پرورش ماهیان خاویاری با استفاده از آب رودخانه “کال‌شور” به ظرفیت نهایی تولید سالانه ۶۰ تن گوشت و ۱.۵ تن تخم خاویار در حال ساخت است که امور زیربنایی این مجتمع در ۲ قسمت شبکه برق‌رسانی و انتقال آب رودخانه با اعتبار دولتی ۴۰ میلیارد ریالی به انجام رسیده است.
طرح ایجاد نخستین مجتمع تکثیر و پرورش ماهیان خاویاری شرق کشور، در سبزوار در دست ساخت است
امانیان افزود: محل ساخت این مجتمع در ۳۰ کیلومتری شرق سبزوار در روستای “علی‌آباد کال‌خونی” در قالب سه مرکز و در زمینی با مساحت کلی ۶ هکتار است که ورودی آب مورد نیاز مجتمع از رودخانه به میزان ۶۰ لیتر در ثانیه تعیین شده و با ساخت ابنیه، سازه ها و تاسیسات با تخصیص تسهیلات به میزان ۳۶۰ میلیارد ریال تکمیل و در آینده نزدیک وارد مدار تولید می شود.
وی تصریح کرد: طبق برنامه ریزی های صورت گرفته، در سال های آینده و با تولید مولدهای کافی، این مجتمع به عنوان مرکز تکثیر و تولید بچه ماهیان خاویاری مورد نیاز منطقه شرق کشور نیز مورد استفاده قرار می گیرد.
وی گفت: با هدف تکمیل زنجیره ارزش و حمایت از تولید آبزیان، کارخانه تخصصی تولید خوراک کنسانتره آبزیان نیز در شهرستان سبزوار راه اندازی شده است و یک واحد فرآوری آبزیان نیز در آینده وارد عرصه تولید می شود.
استحصال نخستین خاویار خراسان در سبزوار
ماهیان خاویار پرورش یافته در سبزوار تا سال پیش برای استحصال خاویار به مازندران ارسال می‌شد، اما از زمستان پارسال با ایجاد سالن مورد نیاز و به کارگیری کارشناسان مرتبط با این حوزه، این فرآیند برای نخستین‌بار در استان خراسان رضوی در شهرستان سبزوار عملیاتی شد.
مسوول شیلات مدیریت جهاد کشاورزی سبزوار گفت: استحصال خاویار از گونه خاویاری فیل‌ماهی برای نخستین‌بار در این شهرستان، به عنوان قطب تولید ماهیان خراسان رضوی، اجرا شد که با این موفقیت، تولید کنندگان منطقه از ارسال ماهی خاویار تولیدی خود به شمال کشور بی‌نیاز شدند.
محمدعلی اسلامی با اشاره به فعالیت چهار واحد پرورش خاویار در این شهرستان در ۲ حوزه پروار ماهی و استحصال تخم خاویار افزود: با توجه به ظرفیت سبزوار در تولید شیلات، با به سرانجام رسیدن عملیات ساخت شهرک آبزی‌پروری و پرورش ماهیان خاویاری شهرستان که با حمایت‌های دولت و سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در مساحت ۶ هکتار در حال انجام است، این حوزه تولیدی جهش قابل توجهی را تجربه خواهد کرد.
طرح استحصال خاویار از گونه خاویاری فیل‌ماهی زمستان پارسال برای نخستین‌بار در این سبزوار، به عنوان قطب تولید ماهیان خراسان رضوی اجرا شد
فراهم شدن بستر برداشت خاویار بدون صید در سبزوار
مسوول شیلات جهاد کشاورزی سبزوار گفت: بستر لازم برای برداشت تخم خاویار، بدون صید ماهی و تداوم حیات آن با استفاده از شیوه جدید، از زمستان گذشته در مزارع پرورش ماهی سبزوار فراهم شد.
اسلامی اظهار داشت: در روش برداشت خاویار بدون صید، با استفاده از سزارین، شکاف کوچکی بر روی شکم ماهی ایجاد کرده و پس از برداشت خاویار، دوباره محل زخم را بخیه زده و ماهی را در آب رها می کنند.
وی افزود: روش برداشت تخم خاویار، بدون صید ماهی، پیش از این تنها در شمار محدودی از مزارع پرورش ماهیان خاویاری کشور صورت می گرفت که فراگیری این شیوه سبب جلوگیری از حذف ماهیان مولد شده و به جهش در تولید خاویار می انجامد.
اسلامی افزود: ماهیان خاویاری در سال اول یک کیلوگرم وزن می گیرند و از سال دوم به بعد به صورت تصاعدی افزایش وزن دارند که در سه تا چهار سالگی به ۲۵ تا ۳۰ کیلوگرم هم می رسند و می توان آنها را به فروش رساند.
وی گفت: پرورش این نوع ماهی در صورتی که به مرحله خاویاری برسد و همچنین مجوز صادرات داشته باشد، سوددهی بسیار زیادی دارد و قیمت خاویار آن در بازار بر حسب مرغوبیت کیلویی بین ۲۰۰ تا ۳۵۰ میلیون ریال برآورد می شود.
شهرستان “داورزن” هم وارد میدان شد
با تولید نخستین محصول خاویار در تنها مزرعه پرورش گونه ماهیان خاویاری شهرستان داورزن، این شهرستان غربی خراسان رضوی نیز پس از سبزوار، از بهمن پارسال پای به این عرصه سودآور تولیدی گذاشت.
مدیر جهاد کشاورزی داورزن گفت: میزان برداشت اولین محصول خاویار این شهرستان هفت کیلوگرم بوده است که بخش عمده آن به کشورهای منطقه صادر شده است.
علیرضا دلبری اظهار کرد: اکنون یک مزرعه پرورش ماهیان خاویاری از گونه “سیبری” در شهرستان داورزن فعال است که با بهره گیری از تجربه شهرستان سبزوار در حوزه پرورش ماهیان خاویاری، توسعه این مراکز در این شهرستان مورد توجه قرار گرفته است.
وی یکی از مزایای پرورش ماهیان خاویاری را ضریب بالای گوشت آن نسبت به گونه پرورشی “قزل آلا” دانست و افزود: بهره وری بالا، قیمت بیشتر گوشت ماهیان خاویاری نسبت به دیگر انواع آبزیان و مقاومت بالای آن در شرایط متغیر محیطی از دیگر مزیت های این گونه به شمار می رود.
موفقیت شهرستان سبزوار در زمینه پرورش و تولید ماهیان خاویاری، علیرغم اقلیم خشک و فقر منابع آبی، نشان از آن دارد که با برنامه ریزی و هدفگذاری درست می توان در هر حوزه ای به کامیابی رسید و در صورت وجود اراده استوار، محدودیت ها هیچگاه نخواهند توانست سد راه پیشرفت شوند.
سبزوار در ۲۳۰ کیلومتری غرب مشهد قرار دارد.
