اگر به صورت دسته‌بندی شده بخواهیم نفت، گاز، روخانه، کشاورزی، گردشگری، صنایع و بسیاری موارد دیگر را به عنوان یک ظرفیت نگاه کنیم، هر کدام شامل شاخه‌های متعددی از ظرفیت‌های گوناگون زیرشاخه خود می‌شوند که در صورت پرداختن به آن‌ها می‌توان علاوه بر رفع مشکلات اشتغال و اقتصاد در استان، بخش قابل توجهی از این مسائل را حتی در کشور هم حل و فصل کرد.
یکی از حوزه‌های مهم استان خوزستان که در کشور نیز به عنوان یک قطب همیشه مورد توجه بوده، کشاورزی است که با توجه به اقلیم و اراضی قابل کشت بسیار، تقریباً می‌شود گفت در تمام ماه‌های سال می‌توان محصولی را برای کشت در خوزستان پیدا کرده و مشغول فعالیت شد.
علاوه بر آن، نخیلات و باغات نیز از لحاظ فراوانی جزء برترین محصولات در کشاورزی خوزستان به شمار می‌روند و در سال‌های اخیر هم کشاورزانی که به سمت تولید و پرداختن به این محصول روی آورده‌اند، افزایش یافته است.
سازگاری قابل توجه نخیلات با دما و گرمای خوزستان
درخت نخل دارای ارزش غذایی بالایی بوده که از محصولات بومی خوزستان نیز محسوب می‌شود و با شرایط ویژه استان از لحاظ دما و گرما نیز سازگاری قابل توجهی دارد. درختی پر طاقت و صبور که با کمترین‌ها نیز کنار می‌آید و انتظار زیادی در قبال دادن محصول به تولید کننده ندارد.
همچنین در گذشته و حال حاضر هم صنایع دستی از شاخه و برگ این درخت که در بین اقوام خوزستانی از احترام خاصی برخوردار است، توسط هنرمندان و صنعتگران تولید می‌شده است.
تنوع فراوان انواع خرما
تنوع محصول این درخت در نوع خود بسیار فراوان است که برای اثبات آن می‌توان گشتی در بازارهای خوزستان زد و انوع و اقسام خرما را با رنگ‌ها و طعم‌های مختلف دید. انوع مختلف خرما شاید به بیش از 40 – 50 نوع هم برسند.
و اما وضعیت این محصول در خوزستان را می‌خواهیم بررسی کنیم.
230 هزار تن خرما در سال تولید می‌شود
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان خوزستان ، در خصوص محصول خرما می‌گوید: میزان تولید خرما در استان در انواع مختلف در سال حدود 230 هزار تن است که از این میزان، حدود 90 هزار تن نیز به کشورهای دیگر صادر می‌شود.
تورج نوروزی‌زاده اظهار می‌کند: در استان خوزستان بیشترین سطح زیر کشت محصول خرما به ترتیب در شهرستان‌های شادگان، آبادان، کارون، خرمشهر، اهواز، باوی و ماهشهر است که رقم‌های مختلف خرما و رطب از آن‌ها به دست می‌آید.
وی با اشاره به اقدامات برای حمایت از این محصول پرسود در خوزستان می‌افزاید: در اعتبارات ردیفی تحت عنوان توسعه نخیلات تعریف شده است، که برای تامین پاجوش درختان مفید و ارزشمند خرما اختصاص می‌یابد و با قیمت مناسب بین کشاورزان تحویل داده می‌شود.
وی بیان می‌کند: همچنین طرح جامع احیای نخیلات استان خوزستان خصوصاً در مناطق جنگ زده که آسیب‌های فراوانی دیده‌اند، برنامه‌ریزی و تدوین شده و در صورت تامین اعتبار به اجرا خواهد رسید.
عمر 80 تا 100 سال ثمردهی درخت نخل
همچنین رئیس اتاق بازرگانی اهواز با اشاره به سرمایه‌گذاری پرسود در محصول خرما می‌گوید: سرمایه‌گذاری در زمینه کاشت نخل‌های مرغوب با هدف صادرات محصول و همچنین برای مصرف داخلی از بهترین و با دوام‌ترین نوع سرمایه‌گذاری‌ها است.
شهلا عموری ، اظهار می‌کند: عمر ثمردهی یک نخل خرما چنانچه طبق موازین علمی کاشت و از آن نگهداری شود، بین ۸۰ تا 100 سال است، که چنین اتفاق مهمی در هیچ نوع سرمایه‌گذاری دیده نمی‌شود.
وی در پاسخ به این سوال که چرا با وجود این مزیت بزرگ اقتصادی رغبت برای سرمایه‌گذاری در این زمینه کم است، اذعان می‌دارد: شرایط کُلی اقتصاد سرمایه‌داران را به سمت مشاغل و فعالیت‌های زودبازده یا دلال گونه از قبیل سرمایه‌گذاری در خرید و فروش مسکن، ارز، طلا و بورس و… سوق می‌دهد.
وی اضافه می‌کند: البته سرمایه‌گذار در زمینه خرما به حمایت و تشویق و تسهیل امور نیاز دارد که برغم همه صحبت‌هایی که می‌شود، کمتر حمایتی صورت می گیرد.
قیمت غیرمنصفانه خرما به تولید کننده ضربه می‌زند
وی با اشاره به برخی مشکلات نخلداران ادامه می‌دهد: امسال با توجه به افزایش همه هزینه‌ها که قطعاً شامل نخلداران نیز می‌شود، و همچنین افزایش قیمت پایه خرما در بازار، انتظار این بود که کشاورزان نخل‌دار خرماهایشان را با قیمتی بالاتر از سال گذشته بصورت تضمینی بفروشند اما آنچه اتفاق افتاد و لطمه بزرگی به فروشندگان وارد کرد آن است که این خرما به نرخ حدود ۷ هزار تومان و بسیار کمتر از قبل به فروش رفت.
رئیس اتاق بازرگانی با اشاره به قیمت خرمای رسیده به دست مشتری می‌گوید: خرما حداقل با قیمت ۳ برابر به دست مشتری نهایی می‌رسد. آیا با چنین وضعیتی رغبت کافی برای تولید کننده خرما باقی می‌ماند و آیا سرمایه‌دار برای ورود به این عرصه ترغیب می‌شود؟
صادرات خرمای خوزستان به کشورهای مختلف
او در خصوص صادرات خرما از خوزستان به کشورهای مختلف بیان می‌کند: بخشی از محصول به کشورهای قزاقستان، روسیه، استرالیا، ترکیه، تاجیکستان، جمهوری چک، لهستان، سنگاپور، رومانی، کانادا و کشورهای حوزه خلیج فارس صادر که حجم آن تاکنون به ۹۰ هزار تن می‌رسد.
عموری در ادامه با نام بردن از دیگر موانع سرمایه‌گذاری در محصول خرما و نخیلات می‌گوید: با وجود تحریم‌های ظالمانه و نبود مکانیزم مالی معتبر که امکان جابجایی پول تجار وجود ندارد، افزایش هزینه‌ها و وجود رقبای مختلف و عدم شفافیت در قوانین و بسیاری موارد دیگر تجارت خارجی در این عرصه به فعالیتی پر ریسک و غیرجذاب برای فعالان این حوزه تبدیل شده است.
وی می‌افزاید: پیش زمینه جذب سرمایه‌گذار، ایجاد بستر تضمینی و حمایتی نسبت به سایر سرمایه گذاری‌هاست که تا این لحظه این بستر و فضا ایجاد نشده و به ورود عملی و تمام وزن بخش‌های مختلف دولتی نیاز دارد.
او ادامه می‌دهد: موضوعاتی از قبیل زمین و تجهیزات، اخذ موافقت نامه‌ها و مجوزهای لازم، معافیت‌ها، تسهیلات حمایتی و ارزان قیمت، خدماتی از قبیل آب و برق و جاده، خدمات بیمه ای، امور مالیاتی در رابطه با معافیت تشویقی، تخصیص اعتبار جهت وارد کردن تجهیزات مربوط به فرآوری خرما و تبدیل آن به محصولات متنوع دیگر و… همگی از جمله موانع سرمایه گذاری در زمینه صنعت خرما هستند.
اراده‌ای برای ایجاد شهرک خرما در خوزستان وجود ندارد
عموری به ایجاد شهرک خرما نیز اشاره می‌کند و می‌گوید: از سال ۹۴ به دنبال ایجاد شهرک خرما بودیم که هدف از ایجاد آن تولید انبوه، ایجاد نمایشگاه دائم، فرآوری خرما، استفاده از آخرین تکنولوژی در تولید و همچنین فرآوری مکانیسم بسته‌بندی و بالاخره بازاریابی و صادرات بوده است.
وی اظهار می‌کند: مصوبه استانی را از بالاترین مقام استان گرفتیم، اما متاسفانه اراده‌ای بر ایجاد آن که علاوه بر اشتغال می‌توانست توسعه و حفظ بازار هدف را به دنبال داشته باشد، تاکنون نبوده است.
اما برای بررسی میدانی کاشت و برداشت خرما به سراغ یکی از مزرعه‌های نخل در استان خوزستان رفتیم و گفت‌وگویی با یکی از کشاورزان نمونه استان در این زمینه انجام دادیم.
جهاد کشاورزی برنامه‌ای برای حوزه نخیلات ندارد
محمد نظاری که در منطقه میان‌آب شوشتر چندین سال است روی درختان نخل سرمایه‌گذاری کرده است در رابطه با برخی مشکلات در خصوص روند کاشت تا برداشت خرما می‌گوید: متاسفانه جهاد کشاورزی برنامه مشخصی برای حوزه نخیلات و باغبانی در دست ندارد که کشاورزان را توجیه کند در چه زمینه‌ای سرمایه‌گذاری کنند، یا کدام محصول ارزش سرمایه گذاری بیشتر و صادرات دارد.
کشاورزان مشتاق آموزش‌های فنی
وی می‌افزاید: در مورد آموزش هم گام جدی از سوی سازمان جهاد کشاورزی شاهد نیستیم، و چون روش‌های کار بر روی نخیلات سنتی‌اند، برداشتی هم که انتظار می‌رود دیده نمی‌شود. باید در زمینه کشت و آموزش واحدهای ترویج همراهی بیشتری با کشاورزان داشته باشند.
صنایع جانبی خرما بازار تولیدکننده را مطمئن‌تر می‌کنند
وی با اشاره به اینکه صنایع جانبی محصول خرما بسیار زیاد و پر سودند اذعان می‌دارد: در صنایع جانبی مانند بسته‌بندی، شیره خرما و… در صورت حمایت نهادهای ذیربط می‌توان گام‌های خوبی برداشت که اگر انجام بشود، بازار این محصول را رونق اساسی خواهد داد.
این کشاورز و سرمایه‌گذار در حوزه نخیلات ادامه می‌دهد: مجول یا برحی که از محصولات ارزشمند حوزه نخل و خرما محسوب می‌شوند، به خوبی معرفی نشده‌اند. البته توزیع‌هایی به صورت یارانه‌ای بین کشاوزان بوده اما کافی نیست. سرمایه‌گذاران را باید با این‌ها آشنا کرد
تولیدکننده با حداقل قیمت خرما را می‌فروشد
نظاری با گلایه از نبود ساز و کار مناسب در زمینه فروش محصولات بیان می‌کند: در بحث فروش، کشاورز با حداقل قیمت، خرمایی که زحمت زیادی برای آن کشیده را روانه بازار می‌کند و نهایتاً فروشنده سود بسیار بیشتری از تولیدکننده دارد.
کشاورزان نیازمند توجه ویژه‌تر
وی می‌گوید: طرح‌های نخیلات عموماً دیربازده هستند و فعالیت مستمری هم می‌طلبند. بنابراین نیاز است پشتیبانی بهتری از کشاورزان در این عرصه شود، هم کمک‌های یارانه‌ای و هم تسهیلات طولانی مدت حمایتی می‌توانند کشاورزان را در این زمینه دلگرم کنند.
خرما محصولی پرطرفدار است که در تمام نقاط مشتری و خواهان خود را پیدا خواهد کرد. بنابراین و با توجه به اینکه در اکثر نقاط خوزستان نیز قابل کشت است، انتظار می‌رود مسئولان مربوطه ضمن ایجاد شهرک‌های نخیلات، از کشاورزان و سرمایه‌گذاران حمایت کرده و به این محصول پرسود بهای بیشتری دهند. همچنین پیشنهاد می‌شود، برای تعیین قیمت مناسب جهت فروش محصولات نخیلات با قیمت عادلانه و جلوگیری از ضرر کشاورزان، تشکل صنفی یا ساختاری که خود کشاورزان در آن حضور داشته باشند، برای مشخص کردن قیمت سالانه خرما و رطب ایجاد شود تا از این حیث حمایتی هرچند جزئی از کشاورزان صورت بگیرد.
سرویس خبری : کشاورزی و باغبانی
