در گزارش تخلفات در حال انجام برخی نانوایی‌ها آمد که چگونه بخشی از نان‌های سنتی سر از سوپرمارکت‌ها در می‌آورند و یک دانه نان لواش ۵۰۰ تومانی به ۱,۷۰۰ تومان می‌رسد. در این خصوص یکی از شهروندان پیشنهاد داده یارانه تخصیص داده شده به آرد و نان به خود مردم داده شود. او نوشته «باید یارانه نان برداشته به مردم داده شود تا قاچاق و دزدی‌ها تمام شود…».
دیگری هم در حمایت از نانواها عنوان کرده قیمت نان ۳ سال است تغییری نداشته و نانواها نمی‌توانند حقوق و دستمزد کارگران شأن را به نرخ ۳ سال قبل بپردازند؛ «۳ ساله نان قیمت جدید ندارد آیا انتظار دارند که نانوا با این همه هزینه حقوق کارگرها را به نرخ ۳ سال پیش بدهند. کدام حرفه‌ای در ایران به نرخ ۳ سال قبل کالا به فروش می‌رساند؟».
دیگری هم به تخلفات نانواها در استفاده از انواع کارت بانکی اشاره کرده و نوشته «کارت خوان‌ها سرقت را بیشتر کرده زیرا هر نانوا ۴۰ کارت تهیه کرده و روزانه می‌کشد در حالی که به مردم می‌گویند نان تمام شده و سهمیه کم است. یارانه نان را به حساب مردم واریز کنید تا به مقدار نیاز خرید کنند و سالانه میلیاردها تومان دولت ضرر نکند».
شهروند دیگر هم همین پیشنهاد را به دولت داشته و نوشته «بهترین کار برای دولت این است که یارانه نان را به حساب سرپرست خانوار واریز کند یا کارت خرید نان به مردم بدهد و در ادامه قیمت نان مثل سایر محصولات آزاد باشد. نانوا هم در همین مملکت زندگی می‌کند؛ مرغ، گوشت، برنج و روغن را از همین بازار خریداری می‌کند. تمام محصولات در چند سال اخیر گران شده از امور رفاهی گرفته تا خوراکی، کرایه مغازه‌ها که چند برابر شده است».
مخاطب دیگر هم نوشته «این طرح نانوایان را نابود کرد، مردم را فلج. آرد آزاد، نان آزاد و پرداخت یارانه به مردم».
یکی هم به جمعیت مهاجر در ایران اشاره کرده و نوشته «… نخست باید فکری به حال مهاجران غیرقانونی کرد. دوم، چرا قیمت نان در تابلویی نوشته نمی‌شود به اضافه شماره تلفن تا در صورت تخلف اعلام شود. همچنین بازرسان می‌توانند در کسوت مشتری روزانه از نانوایی‌ها سرکشی کنند تا تخلفی انجام نشود…».
شهروندی هم به قیمت آزاد آرد اشاره کرده و نوشته «هر کیسه آرد آزاد ۷۰۰ هزار تومان و نرخ یارانه‌ای آن مشخص است و در ادامه گفته می‌شود قاچاق آرد زیاد است»، دیگری ادامه داده «با این قیمت نمی‌صرفد آرد تبدیل به نان شود».
شهروندی نوشته «… چرا از دوربین هوشمند در نانوایی‌ها استفاده نمی‌شود یا نان را فقط با کارت ملی تحویل دهند».
مخاطب دیگر هم پیشنهاد واریز هزینه نان به حساب سرپرست خانوار داده که به اندازه مصرف هر نفر، نان سهمیه‌ای در نظر گرفته و پول آن واریز شود».
مخاطبی به گرانی کالاهای اساسی مانند گوشت قرمز، گوشت مرغ و لبنیات اشاره کرده و هزینه‌های خانوار برای کرایه خانه و تأمین مایحتاج فرزندان.
شهروندی هم با نگاه خوش‌بینانه به طرح هوشمندسازی کارت خوان‌ها عنوان کرده «دستگاه هوشمند شاید ۱۰۰ درصد عدالت را برقرار نکند ولی نسبت به قبل خیلی به عدالت نزدیک است اگر نانوایی خارج از دستگاه بخواهد نان بفروشد مردم نباید قبول کنند.»
یکی هم نوشته «نان باید به قیمت واقعی باشد؛ برای همه خوب است».
یکی از خوانندگان گزارش «دوئل نانواها و دولت» تاکید دارد «یارانه اگر برای مردم است مستقیماً به خود مردم که بالغ و عاقل هستند، داده شود و آنها را در خرید کالاهای اساسی که نان هم یکی از این اقلام است آزاد گذاشته شوند. آنگاه خواهید دید ریشه فساد از بین می‌رود. هر کس به اندازه نیاز نان خرید می‌کند و همه احساس رضایت خواهند کرد».
یکی هم به فساد در بین برخی بازرسان اشاره کرده که مبارزه اصولی و قطعی را زیر سوال برده است.
دیگری هم خطاب به ما نوشته «وضعیت بدتر است. نانوا با وقت کشی روزی ۳ کیسه نان بیشتر پخت نمی‌کند در حالی که روزی ۸ کیسه سهمیه دریافت می‌کند. از زمانی که این کارت خوان‌های جدید آمده تخلفات چند برابر شده دولت با این کار راه تخلف را برای نانوایان هموار کرده است».
یکی هم آدرس داده که نانوایی سنگکی و بربری محله آنها نان کنجدی را به دو برابر قیمت می‌فروشند و «در دستگاه کارت خوان به جای یک نان، دو نان وارد می‌شود و عملاً آرد اضافی را می‌فروشند. من خودم شاهد فروش کیسه آرد یارانه‌ای بودم».
مخاطب دیگری که از نانوایان است عنوان کرده «وزن کیسه ۴۰ کیلویی برای نانوا از ۳۲ کیلو شروع می‌شود تا برسد به ۴۰ کیلو. زنگ زدیم کارخانه گفتیم کیسه آرد وزنش کمتر از ۴۰ کیلو است، می‌گویند کیسه‌هایی که ۴۰ کیلو نیستند بفرستید تا ۴۰ کیلویی بفرستیم…».
دیگری هم شاکی است «چرا یارانه نان را به خود مردم نمی‌دهند؟ واریز یارانه نان در کارتی که فقط امکان خرید نان داشته باشد که پرداخت مستقیم یارانه نان منجر به ابر تورم هم نشود؛ مفید است. در حوزه نان اقیانوسی از رانت نهفته است…».
یکی هم به گلایه نوشته «یک کیلو گندم ۳ نرخ دارد و به این می‌گویند توزیع رانت نه یارانه. با طرح‌هایی مانند هوشمندسازی درست نمی‌شود. دولت میلیاردها تومان ضرر کرده پس چرا این سیاست غلط را دوباره اجرا می‌کند».
شهروندی گفته «۸۰ درصد صف نانوایی‌ها در باقرشهر و کهریزک مهاجران افغان است. نفری ۵۰ تا نان می‌خرند. آیا تمام این مهاجران به شکل قانونی در کشور حضور دارند».
یکی هم به گران فروشی نان‌ها به روش‌های مختلف اشاره کرده و نوشته «اکثر نانوایان کم فروشی دارند و یا به بهانه کنجد، سبوس، سبزیجات و… نان خارج از نوبت می‌فروشند. هیچ نانوایی نان ساده ندارد. به تازگی هم اکثریت نانواها با اسنپ همکاری می‌کنند و مردم باید ساعت‌ها در صف باشند تا نان کسانی که از اسنپ با قیمت بالا خرید نان دارند تأمین شود. باز هم می‌گویند ضرر می‌دهیم».
سخن پایانی
به طور قطع نمی‌توان یارانه نان را برداشت تا نرخ آرد واقعی شود. به نظر می‌رسد یا باید دستگاه‌های کارت خوان اصلاح و تکمیل تر شود و راه‌های تخلف از این طریق مسدود شود یا کارتی جداگانه برای یارانه نان تعریف و مبلغ به حساب افراد واریز شود. نان قوت غالب ایرانیان بوده و روزانه بین ۴۰ تا ۴۵ درصد انرژی آنها را تأمین می‌کند.
