گروه استان‌ها: ایران رتبه نخست تولید پسته جهان را در دست دارد و در این میان استان کرمان ۷۰ درصد از این محصول را تولید می‌کند اما نکته اصلی این است که این بازار رفته و رفته به دلیل خشکسالی، تحریم‌ها، نوسانات نرخ ارز، سیاست گذاری‌های اشتباه و تغییرات اقلیمی از دست کشاورزان و تجار ایرانی خارج می‌شود.
به صورت میانگین در کرمان ۲۰۰ هزار تن پسته برداشت می‌شود که ۹۰ درصد از این محصول در شرایط عادی و قبل از کرونا صادر می‌شد که با توجه به وضعیت جدید حاکم بر بازار جهانی این میزان در سال‌های اخیر کاهش یافته است.
رقبای خارجی پسته ایران حالا بخش قابل توجهی از بازارهای کشورهای همسایه ایران را به دست گرفته‌اند. مهمترین بازار ایران چین است که پس از فرآوری محصول پسته را به بازارهای مصرف دیگر کشورها صادر می‌کند که حالا رقبای خارجی سعی در تصاحب این بازار دارند.
سالهاست کشاورزان پسته کار ایرانی که مهمترین محصول کشاورزی ارزآور را تولید می‌کنند از مشکلاتشان می‌گویند اما کمترین توجه برای رفع این معضلات نشده و حالا خشکسالی در حال از بین بردن بزرگترین باغ‌های دست کاشت کشور در دشت‌های استان کرمان است.
آب در برخی از دشت‌ها به حدی بی کیفیت شده که سختی آب حتی لوله‌های آبرسانی به باغ‌ها را نیز مسدود کرده و آب شور و اسیدی در حال از بین بردن درختان است
آب در برخی از این دشت‌ها به حدی بی کیفیت شده که سختی آب حتی لوله‌های آبرسانی به باغ‌ها را نیز مسدود کرده و آب شور و اسیدی در حال از بین بردن درختان است از سوی دیگر همین آب هم در بسیاری از باغ‌ها نایاب است و کشاورزان به ناچار به آبیاری سیار روی آورده‌اند.
این در حالی است که رقبای پسته ایران در بازارهای تجاری هر سال با توپ پرتری برای تصاحب بازارها تلاش می‌کنند و با افزایش کیفیت محصول قیمت‌ها را رقابتی تر می‌کنند.
اما در ایران کشاورزان با افزایش قیمت کارگر و نهاده‌های کشاورزی، قوانین دست و پا گیر دولتی و مشکلات ارزی و واسطه گری مواجه می‌شوند.
در کنار همه این مشکلات تغییرات اقلیمی و خشکسالی بیشترین خسارت را به کشاورزان وارد می‌کند که می‌توان به خسارت ۹۷ درصدی به محصول پسته استان کرمان در سال ۹۷ اشاره کرد، داستانی که امسال هم در مهمترین قطب تولید پسته جهان تکرار شده است و تولید محصول ۵۰ درصد نسبت به سال گذشته کاهش یافته است.
این روزها برداشت پسته از باغ‌های استان کرمان آغاز شده و علاوه بر بیش از یک میلیون نفر از اهلی استان کرمان هزاران نفر کارگر فصلی هم به کرمان آمده و در حال برداشت و فرآوری پسته هستند.
هر چند شور و شوق برداشت پسته زیر سایه تهدید کرونا و افت میزان تولید مانند سال گذشته نیست اما میلیون‌ها نفر چشم امید به ارتزاق از این محصول بسته‌اند که ۹۰ درصد این افراد را کارگران و خرده مالکانی تشکیل می‌دهند که معاش خود را با این محصول گره زده‌اند.
ذخایر آبی به شدت کاهش یافته است
مدیر جهاد کشاورزی شهرستان رفسنجانر خصوص برداشت محصول پسته و شرایط سال جاری گفت: یکی از دغدغه‌های بزرگ ما در سال جاری بحث بهداشت کارگران باغ‌های پسته به خصوص کارگران مهاجر بود که اقدامات خوبی برای اسکان و اجرای طرح‌های فاصله گذاری در این قشر انجام شده است و دغدغه‌ای در این زمینه در حال حاضر وجود ندارد.
مدیر جهاد کشاورزی شهرستان رفسنجان ادامه داد: تغییرات اقلیمی طی سال‌های اخیر خسارت‌های سنگینی به محصول پسته در رفسنجان وارد کرده است و در سال جاری نیز شاهد افت ۴۰ تا ۵۰ درصدی محصول پسته در مقایسه با سال قبل هستیم.
عباس حاج عبداللهی گفت: هزاران نفر کارگر عادی و مردم در زمینه‌های مختلف صنعت پسته مشغول به کار هستند و خسارت و کاهش برداشت یعنی بیکاری بخش عمده از این افراد به همین دلیل حمایت از صنعت پسته از اهمیت بالایی در استان کرمان برخوردار است.
تغییرات اقلیمی کشاورزان را غافلگیر می‌کند
وی ادامه داد: مهمترین محور اقتصادی رفسنجان کشاورزی و تولید پسته است اما این صنعت با پدیده‌ای مخرب به نام خشکسالی مواجه است و چون تمامی آب مورد نیاز باغ‌ها از منابع زیر زمینی تأمین می‌شود عدم بارندگی و کاهش ۷۰ درصدی بارندگی در رفسنجان تأثیر قابل توجهی بر میزان تولید محصول گذاشته است.
وی خواستار حمایت مسئولان از تولید کنندگان پسته در استان کرمان به خصوص رفسنجان شد و گفت: مهمترین محصول ارزآور کشاورزی کشور پسته است و در صورت تخریب باغ‌های پسته ارزآوری با چالش جدی مواجه می‌شود.
وی از خسارت ۱۵ هزار میلیارد ریالی سرمازدگی در اوایل سال به باغ‌های پسته اشاره کرد و گفت: در ادامه سال خشکسالی و گرمازدگی نیز وضعیت را بدتر کرد.
باید برای کمبود آب و تأمین آب مورد نیاز باغ‌های پسته فکری اساسی کرد و این صنعت پویا و درآمدزا که موجب ورود ارز به کشور می‌شود را حمایت کرد
فرماندار رفسنجان نیز اظهارداشت برداشت محصول در بهترین حالت بیشتر از ۳۳ هزار تن نخواهد بود.
مجید فصیحی ادامه داد: باید تأمین آب مورد نیاز باغ‌های پسته فکری اساسی کرد و این صنعت پویا و درآمدزا که موجب ورود ارز به کشور می‌شود را حمایت کرد.
وی بیان کرد: تسهیل در صادرات محصول به کشورهای مختلف یکی از دغدغه‌ها است و باید با اتخاذ تصمیم‌های مناسب بازارهای جهانی را حفظ کنیم و اجازه ندهیم این بازارها به دست رقیبان خارجی بیفتد.
۹۰ درصد محصول باید صادر شود
وی ادامه داد: پسته کالایی استراتژیک و صادرات محور است که بالغ بر ۹۰ درصد از آن صادر می‌شود و باید در راستای حمایت از تولید مشکلات پیش روی کشاورزان را کاهش دهیم.
وی به نظارت جدی و کامل بر روی فرایند برداشت و فرآوری پسته در ترمینال‌های ضبط پسته اشاره کرد و گفت: با اقدامات انجام شده ضمن کنترل آفلاتوکسین، هدف گذاری در خصوص صادرات و ارزآوری محصول گذاشته شده است.
مسئولان در زمینه حمایت از پسته حتی وعده هم نمی‌دهند
رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس نیز اظهارداشت: پسته در واقع کالایی صادرات محور است و نقش مؤثری در زمینه صادرات و ارزآوری دارد به طوری که در هر شرایطی با توجه به انحصاری که در تولید وجود دارد صادرات پسته متوقف نشده است.
محمدرضا پورابراهیمی ادامه داد: طی سال‌های اخیر شاهد مشکلاتی در زمینه تولید محصول هستیم که اکثراً از کمبود آب و خشکسالی نشأت گرفته می‌شود و در نهایت به قابلیت‌های اقتصادی و بازارهای هدف ضربه زده است.
طی سال‌های اخیر شاهد مشکلاتی در زمینه تولید محصول هستیم که اکثراً از کمبود آب و خشکسالی نشأت گرفته می‌شود و در نهایت به قابلیت‌های اقتصادی و بازارهای هدف ضربه زده است
نماینده مردم کرمان در مجلس شورای اسلامی گفت: باید قابلیت‌های اقتصادی رفسنجان و دشت‌های پسته خیز استان کرمان را حفظ کنیم و حمایت لازم در این خصوص انجام شود در غیر این صورت به زودی با مشکلات عمده‌ای مواجه خواهیم شد و رقبای خارجی جای ما را در آسیای دور هم می‌گیرند.
وی با تاکید بر لزوم قیمت گذاری مناسب، کنترل قیمت نهاده‌ها و برند سازی محصول گفت: حمایت‌های بیمه‌ها از کشاورزان در خصوص تغییرات اقلیمی اهمیت بالایی دارد و در این زمینه باید برنامه ریزی لازم انجام شود و تأمین پایدار آب باغ‌های پسته نیز در دستور کار قرار گیرد.
به وضوح می‌توان دید که طی سال‌های گذشته هیچ اقدامی برای تأمین پایدار آب در دشت‌های پسته خیز استان کرمان انجام نشده است و به نظر می‌رسد برخی از مسئولان استان دست‌های خود را بالا برده‌اند و حتی ایده‌هایی در خصوص پایان کشت پسته در کرمان و احداث باغ‌های جدید در استان‌های دیگر به گوش می‌رسد.
