توسعه پایدار با مجموعه‌ای از شاخص‌های اجتماعی و اقتصادی سنجیده می‌شود که از مهمترین آنها شاخص‌های مربوط به وضعیت غذا و تغذیه است. در تمامی تعریف‌های توسعه پایدار امنیت غذایی یکی از ابعاد عمده آن را تشکیل می‌دهد.
تامین امنیت غذایی در برنامه‌ریزی توسعه پایدار از مهمترین اهداف و ضرورتها به شمار می‌رود بطوریکه از یک سو شاخص کلی برای سنجش توسعه پایدار و از سوی دیگر شاخصی مهم برای سنجش داده‌هایی در زمینه فقر، تغذیه، اشتغال، تولید کشاورزی و مواد غذایی، خوداتکایی، مصرف و صادرات محسوب می‌شود.
کارشناسان و صاحبنظران حوزه اقتصادی بر این عقیده‌اند که همان اهمیتی را که دو محصول برنج و گندم در کشور دارد نهاده‌های دامی هم دارند بنابراین باید در زمینه تامین آنها اقدام کرد ضمن این که امسال به سال جهش تولید نام گرفته است و افزایش تولید در بخش گوشت قرمز، تخم مرغ، گوشت مرغ و سایر محصولات دامی در گرو تامین نهاده مورد نیاز است.
استان خراسان رضوی با جمعیت دامی ۱۵.۸ میلیون واحد سالانه بیش از یک میلیون و ۴۰۰ هزار تن محصول در حوزه دام و طیور تولید می‌کند که از این نظر رتبه برتر در کشور دارد و دارنده رتبه‌های متعدد در زیر مجموعه‌های این بخش از تولید و تامین مواد غذایی است.
کمبود نهاده‌های دامی در کارخانجات خوراک دام استان
رییس دبیرخانه شورای گفت و گوی دولت و بخش خصوصی خراسان رضوی از کمبود نهاده‌های دامی به عنوان مهمترین مشکل موجود در این بخش نام برد و گفت: این استان ظرفیت بسیار در تولید خوراک دام دارد و با وجود بیش از ۷۰ کارخانه خوراک دام، تولید بیش از سه میلیون تن محصول و اشتغال پنج هزار نفر به طور مستقیم، عملکرد مطلوبی در این زمینه به ثبت رسانده است اما از ابتدای سال جاری این کارخانجات دچار مشکل شدید کمبود نهاده شده‌اند.
علی‌اکبر لبافی افزود: در بانک کشاورزی، سامانه بازارگاه برای تخصیص نهاده‌های دامی ایجاد شده که تمام تولیدکنندگان را درگیر کرده است بطوریکه واردکنندگان باید نهاده‌هایی را که وارد می‌کنند در این سامانه ثبت کنند و سپس از این طریق به فروش برسانند اما قیمت نهاده‌ها از جمله جو و ذرت افزایش بسیار در این سامانه داشته است.
وی ادامه داد: از طرفی، گلایه‌هایی در باره عدم تخصیص به موقع ارز وجود دارد و به واسطه این نقیصه، کارخانجات گاهی تا چندین ماه در نوبت تخصیص ارز معطل می‌مانند.
رییس دبیرخانه شورای گفت و گوی دولت و بخش خصوصی خراسان رضوی گفت: در حال حاضر حجم زیادی از نهاده‌های دامی در بنادر در انتظار مجوز ترخیص هستند. در گذشته، واردکننده با تشکلها ارتباط برقرار می‌کرد و با یکدیگر به توافقی می‌رسیدند و در نهایت ترخیص کالا انجام می‌گرفت اما با حضور دولت در ورود نهاده‌ها به مشکل تامین ارز برخورده‌ایم.
وی سهمیه خراسان رضوی از نهاده‌های دامی وارداتی را معادل ۱۵ درصد نیاز این استان دانست و افزود: با توجه به تاکید سازمان توسعه تجارت مبنی بر اینکه نهاده‌های دامی نباید با قیمت بیش از بهای مصوب خرید و فروش گردد، در استان اعلام شده که نهاده‌های مربوط به خراسان رضوی در دو مرحله به کارخانجات تخصیص پیدا می‌کند اما درخواست بخش خصوصی ذینفع افزایش این سهمیه است زیرا اگر کل سهم استان هم در یک مرحله تخصیص یابد، در نهایت ۱۵ درصد نیاز کارخانجات را تامین می‌کند.
تفاوت معنادار قیمت دولتی نهاده‌های دامی با بازار آزاد
عضو هیات مدیره انجمن صنایع خوراک دام، طیور و آبزیان کشور نیز گفت: با عدم شفاف سازی در توزیع نهاده‌های دامی و عدم تخصیص ارز برای ترخیص کالا از گمرک مواجه هستیم.
احمد سلحشور افزود: ۸۰ تا ۸۵ درصد نهاده‌های دامی وارداتی هستند و به موازات تشدید تحریم‌ها چالش‌هایی نیز برای بخش غذایی کشور ایجاد شد. البته بخشی از این مشکلات، متاثر از بخشنامه‌ها و تصمیماتی است که با شرایط موجود انطباق نداشته و به تامین منافع بخش کوچکی منجر می‌شود.
وی ادامه داد: در تمام دنیا کارخانجات خوراک دام، کار فرآوری نهاده‌ها را انجام می‌دهند و چیزی به نام خام فروشی وجود ندارد اما در کشور ما این ظرفیت به طور کامل مورد بهره‌برداری قرار نمی‌گیرد. با وجود اینکه بیش از ۶۰۰ کارخانه در این زمینه در کشور فعالیت دارند اما در حال حاضر به نهاده‌ها دسترسی مطلوب نداریم.
عضو هیات مدیره انجمن صنایع خوراک دام، طیور و آبزیان کشور گفت: امروز فاصله بسیار بین قیمت نهاده‌های دامی در بازار و قیمتی که وزارت جهاد کشاورزی به دامداران می‌دهد، وجود دارد. سویایی که به نرخ ۱۷ هزار ریال ارائه می شود در بازار با قیمت ۱۱۵ هزار تا ۱۲۰ هزار ریال به فروش می‌رسد و این روند بستر ایجاد فساد را فراهم می‌آورد لذا درخواست ما حذف ارز دولتی از این بخش است.
۷۸ کارخانه خوراک دام در خراسان رضوی
رییس سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی نیز در این زمینه با اشاره به اهمیت تولیدات دامی و ضرورت تامین و تولید نهاده‌ها و خوراک دام گفت: هم اکنون ۷۸ واحد صنعتی خوراک دام و طیور در این استان دارای پروانه بهره‌برداری و فعال هستند.
محمدرضا اورانی افزود: ظرفیت تولید این واحدها سه هزار و ۵۳۹ تن شامل ۲ هزار و ۲۸۹ تن خوراک دام و ۶۵۰ هزار تن دان برای خوراک طیور است.
وی با بیان اینکه در سال گذشته ۹۲۰ هزار تن کنستانتره و خوراک دام و ۲۵۰ هزار تن دان برای خوراک طیور در استان تولید شد ادامه داد: میزان سرمایه‌گذاری در این بخش ۱۷۶۹ هزار میلیارد ریال است که برای سه هزار و ۵۰۰ نفر اشتغال مستقیم ایجاد کرده است.
رییس جهاد کشاورزی خراسان رضوی گفت: گردش سرمایه این بخش در هر ماه هفت هزار و ۳۷۲ میلیارد ریال است.
وی افزود: در این استان ۱۵ میلیون و ۸۷۰ هزار و ۹۸۴ واحد دامی با اشتغال ۲۲۰ هزار و ۴۱۹ نفر وجود دارد و ارزش تولیدات دامی استان ۱۲۷ هزار و ۱۳۴ میلیارد ریال است.
اورانی ادامه داد: نیاز خراسان رضوی به دان طیور ۹۴۷ هزار و ۲۳۲ تن، علوفه دستی ۲ میلیون و ۱۴۳ هزار و ۸۷۷ تن، علوفه مراتع یک میلیون و ۱۷۹ هزار و ۳۷۲ تن، خوراک دام چهار میلیون و ۸۸۸ هزار و ۶۱۰ تن، خوراک طیور ۹۴۷ هزار و ۲۳۲ تن و کنسانتره دامی یک میلیون و ۵۹۵ هزار و ۸۰ تن در سال است.
وی گفت: نیاز وارداتی خوراک دام و طیور خراسان رضوی به صورت روزانه پنج هزار و ۲۰۳ تن است و سالانه یک میلیون و ۸۹۹ هزار و ۱۱۱ تن وارد استان می‌شود.
وابستگی به واردات ذرت و سویا
معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی هم گفت: در حوزه تامین دو نهاده ذرت و سویا در کشور وابسته به واردات هستیم به طوری که ۹۶ درصد ذرت و ۹۸ درصد سویا و ۵۵ درصد جو مورد نیاز کشور از محل واردات تامین می‌شود.
مجید جعفری افزود: از ابتدای امسال تاکنون ۱۱۰ هزار تن سویا، ۲۰۳ هزار تن ذرت و حدود ۹۷ هزار تن جو که معادل ۶۷ درصد سویا، ۴۸ درصد ذرت و ۲۳ درصد جو مورد نیاز دامداران و مرغداران استان است از محل واردات تامین شده است.
وی با بیان اینکه نیاز ماهیانه نهاده‌های دامی در استان معادل ۷۰ هزار تن ذرت، ۷۰ هزار تن جو و ۲۸ هزار تن سویاست، ادامه داد: با وضعیت موجود نهاده در استان معادل ۵۲ درصد در زمینه ذرت، ۷۷ درصد جو و ۳۳ درصد در زمینه سویا کسری داریم که به این ترتیب دامداران و مرغداران ناچار باید کسری خود را از بازار آزاد تامین کنند.
معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی گفت: قیمت نهاده‌ها در بازار آزاد روزانه متفاوت است و این معضل مربوط به جهاد نیست و در حالی که ۷۰ درصد هزینه دامداری را خوراک دام به خود اختصاص می‌دهد باید به مدیریت صحیح و تامین آن اهمیت بسیار داد زیرا تاثیر مستقیم و اجتناب‌ناپذیر در قیمت دارد.
تاثیر منفی در تولید قابل پیش‌بینی است
جعفری با بیان اینکه تولیدکنندگان دام و طیور افراد صبوری هستند و امیدواریم با توجه به خبر خوش معاون وزیر و رییس سازمان پشتیبانی امور دام مبنی بر واردات حجم بسیار نهاده، شاهد رفع بخش عمده کمبود در این زمینه باشیم، افزود: در صورت تخصیص تسهیلات در زمینه نهاده میتوان تا حدودی مشکل موجود را رفع نمود تا شاهد حل اساسی مشکل باشیم.
وی ادامه داد: هنوز تولید استان در بخش دام و طیور نسبت به سنوات گذشته تغییر و کاهشی را تجربه نکرده است و کمبود نهاده دولتی بیشتر خود را به شکل افزایش قیمت تمام شده نشان داده است.
معاون سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی گفت: در صورت ادامه روند موجود توقف تولید و افزایش قیمت دوباره دور از ذهن نیست.
وی افزود: امیدواریم همین روزها شاهد حل مشکل باشیم وگرنه طی دو ماه آینده شاهد نمایان شدن آثار مشکل فعلی در تامین نهاده‌های دامی خواهیم بود.
تولید خوب طی نیمه اول امسال
جعفری ادامه داد: از ابتدای امسال تاکنون حدود ۷۸ هزار تن گوشت مرغ، ۷۰ هزار تن تخم مرغ، ۴۲ هزار تن گوشت قرمز و ۶۰۰ هزار تن شیر در این استان تولید شده است.
وی گفت: شمار بهره‌برداران گاو شیری در استان هزار و ۴۳۳ واحد با ظرفیت ۷۸ هزار و ۳۲۰ راس، گوساله پروار ۴۴۱ واحد با ظرفیت ۳۴ هزار و ۷۰ راس، ۵۹۹ واحد پرواربندی بره با ظرفیت ۲۱۱ هزار و ۱۶۲ راس و واحد پرورش شتر معادل چهار واحد به ظرفیت ۳۵۰ نفر است.
معاون سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی افزود: مرغ گوشتی با هزار و ۶۶۷ واحد به ظرفیت ۲۹ میلیون و ۸۲۲ هزار و ۹۶۸ قطعه در هر دوره، مرغ تخمگذار به تعداد ۲۹۲۰ واحد با ظرفیت ۱۰ میلیون و ۴۹۹ هزار و ۷۳۸ قطعه در هر دوره و ۶ واحد جوجه کشی به ظرفیت پنج میلیون و ۲۸۶ هزار قطعه در هر دوره در استان فعالیت و تولید دارند.
وی ادامه داد: حمایت از بخش خصوصی و تداوم و تقویت تولید امری ضروری جهت تولید است و امیدواریم شاهد اخبار خوشی در روزهای آینده در این زمینه باشیم.
توزیع ۷۲ هزار تن نهاده دامی در خراسان رضوی
مدیر تعاون روستایی خراسان رضوی نیز از تامین و توزیع ۷۲ هزار تن انواع نهاده دامی مورد نیاز دامپروران روستایی این استان از ابتدای امسال تاکنون خبر داد.
ایرج ناصری مقدم با بیان اینکه این میزان نهاده دامی شامل ذرت، جو، کنجاله سویا و سبوس است، گفت: فرایند تامین و توزیع نهاده‌های دامی که با هدف تحویل به موقع نهاده‌های دامی به کشاورزان و دامداران در حال انجام است به صورت برنامه‌ریزی شده ادامه دارد و تلاش شده است با تامین به موقع این اقلام مشکلی برای دامداران بروز نکند.
وی افزود: در حال حاضر تامین نهاده‌های دامی به ویژه تامین ذرت، جو و کنجاله سویا توسط تشکلها به ویژه تشکل‌های تخصصی شبکه تعاون روستایی در حال انجام است.
مدیر تعاون روستایی استان خراسان رضوی ادامه داد: توزیع نهاده‌های دامی به منظور دسترسی آسان دامداران به خوراک دام و کاهش قیمت نهاده‌ها و به منظور کوتاه کردن دست دلالان و واسطه‌ها صورت گرفته و به همه اتحادیه‌های تخصصی تاکید شده است از تمام ظرفیت‌های موجود برای تامین خوراک دام دامداران مناطق خود استفاده کنند.
ضرورت اجرایی شدن برنامه جهش تولید
معاون بهبود تولیدات دامی جهاد کشاورزی خراسان رضوی هم با بیان اینکه شرط تحقق جهش تولید در بخش تولیدات دامی استان به صورت مستقیم با تامین نهاده در ارتباط است گفت: امسال در استان جهش ۱۵۰ هزار تنی تولید در بخشهای مختلف محصولات دامی و لبنی هدف‌گذاری شده که با توجه به وضعیت موجود قابل تحقق است.
جعفری افزود: جهش ۱۰ هزار تنی تولید گوشت قرمز، جهش ۱۵ هزار تنی شیر و جهش در تولید گوشت مرغ، تخم مرغ و دیگر تولیدات از جمله این اهداف است.
وی ادامه داد: پارسال حدود یک میلیون و ۱۵۰ هزار تن شیر در استان خراسان رضوی تولید شد و تقویت و جهش تولید فراورده‌های لبنی و نیز تقویت صادرات این محصولات به شدت مورد توجه است و پیش‌بینی تامین و تولید نهاده‌های دامی در تحقق این هدف‌گذاری بسیار مهم و حیاتی است.
معاون جهاد کشاورزی خراسان رضوی گفت: برای تحقق رشد تولید در استان و رسیدن به این عملکرد به صورت میانگین ماهیانه نیازمند حدود ۴۰ هزار تن جو، ۴۵ هزار تن ذرت و بین ۲۰ تا ۲۵ هزار تن سویا هستیم.
سرویس خبری: اخبار دام طیور و ابزیان
