در دیگر سو وزارت جهاد کشاورزی می‌گوید نظارت بر محصولات تراریخته در مبادی وارداتی به طور کامل انجام می‌شود و اگر تراریخته بود اجازه ورود نمی‌دهیم، اما گزارشاتی از وجود محصولات تراریخته در داخل کشور وجود دارد.
براساس تعریف سازمان بهداشت جهانی هرگونه تغییرات ژنتیکی در گیاه یا حیوان که به صورت طبیعی، لقاح یا نوترکیبی در طبیعت نباشد و از طریق دست‌ورزی ژنتیکی در آزمایشگاه‌ها ایجاد شده باشد تراریخته نامیده می‌شود. تولید محصولات تراریخته با هدف افزایش تولید، مقاوم‌سازی به بیماری‌ها، ژن‌درمانی، مقابله با سرطان‌ها و … انجام می‌شود اما به اعتقاد کارشناسان در اکثر موارد این هدف محقق نمی شود
استفاده از محصولات تراریخته برای بیوتروریسم و آگروترریسم هم همواره در اظهار نظر کارشناسان وجود دارد.
در این گزارش تلاش می شود تا وضعیت موجود تراریخته در ایران ترسیم شود. اینکه آیا محصول تراریخته وارد کشور می شود؟ قانون الصاق برچسب برای محصولات تراریخته که در برنامه ششم توسعه به آن تاکید شده و یک قانون بین المللی است رعایت می شود؟ آیا تولید محصولات تراریخته در کشور وجود دارد؟ برخی کشورها برای چه به دنبال تراریخته می روند؟ و آیا کشور ما هم باید دنبال این محصولات برود؟
* محصول تراریخته وارد کشور می شود؟
عیسی کلانتری رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست یکی از موافقان سر سخت تراریخته است که حمایت وی از این نوع محصولات از زمانی که دبیرکل خانه کشاورز بود تاکنون ادامه دارد. وی در فاصله سالهای 67 تا 79 به مدت 13 سال وزیر کشاورزی کشور بود.
وی با بیان اینکه 99 درصد روغن‌های نباتی، سویا و ذرت وارداتی به کشور تراریخته است، اینگونه از این محصولات دفاع می کند: « این محصولات امروز بخشی از مواد غذایی جهان را تامین می‌کند. تقریبا 99 درصد روغن‌های نباتی، سویا و ذرت وارداتی در کشور تراریخته است. بر اساس مطالعات من و نظر وزارت بهداشت، مصرف روغن‌های محصولات تراریخته مشکلی برای انسان ندارد. اما جنگ و دعوای‌های بی‌مورد در این زمینه است. در دنیا ۲۱۰ میلیون هکتار زیر کشت تراریخته است. این میزان بیش از ۳۰ برابر کشت آبی ما در کشور است. همچنین مخالفان تراریخته دلیل علمی برای مخالفت ندارند.»
با این حال، کلانتری که به دنبال دلیل علمی مخالفان تراریخته است، ارجاع یا سندی هم درباره واردات این میزان محصولات تراریخته ارائه نمی‌کنید. واقعیت این است که اصولا درباره واردات تراریخته هیچکدام از طرفین اسناد محکمی ندارند.
پیش‌تر این مسئول از واردات 5.5 میلیارد دلار موادغذایی تراریخته به کشور گفته بود. استدلال وی این است که ایران محصولاتی مانند خوراک دام و دانه های روغنی را از کشورهایی که تراریخته تولید می‌کنند یا شرکتهای آمریکایی که در آنجا تولید می‌کنند وارد می کند و آنهاتراریخته هستند.
* وزارت جهاد کشاورزی درباره واردات تراریخته چه می‌گوید؟
وزارت جهاد کشاورزی واردات محصولات تراریخته به کشور راتایید نمی کند و می گوید نظارت های آنها جدی است و اجازه ورود محصولات تراریخته را به کشور نمی دهند.
امید گیلان پور معاون توسعه صنایع تبدیلی و کسب و کار‌های کشاورزی وزارت جهاد کشاورزی در نشست خبری گفت: در مبادی ورودی کشور کنترل محصولات تراریخته با جدیت انجام می شود. این کنترل شامل اسناد و مدارک وارد کنندگان و آزمایشاتی است که در داخل کشور انجام می شود.
اما این مسوول توضیح نداده است که اگر محموله کشتی طبق آزمایشات آنها تراریخته در آمد چطور محموله را به کشور مبدا بر میگردانند؟
عمرانی رئیس کمیسیون سلامت انجمن ارگانیک ایران نظر متفاوتی درباره اظهارات مسولان وزارت جهاد کشاوزی دارد و می‌گوید: « آنها تعدادی کاغذ را کنترل می‌کنند نه خود محصول را؛ بنابراین نمی توان به مدارک وارد کننده محصول تراریخته اطمینان داشت.»
وی معتقد است که وزارت جهاد با استناد به مصوبه ای که تصریح می کند اگر برخلاف ادعای وارد کننده محصول تراریخته باشد با وارد کننده می توان برخورد کرد، اجازه ورود می دهد و طبیعی است که پس از توزیع در داخل کشور دیگر کسی نیست به تراریخته بودن یا نبودن آن نظارت کند.»
با این وجود گزارشاتی که وجوددارد تا حدود زیادی واردات محصولات تراریخته به کشور را تایید می‌کند. یکی از این گزارشها «تولید اسنک با ذرت تراریخته دامی» بود که در کشور سرو صدای زیادی به پا کرد. 12 اسفند 97 مدیر کل تعزیرات حکومتی استان البرز از توزیع 2200 تن ذرت دامی که قرار بود به اسنک تبدیل شود خبر داد و گفت: امروز دستور توزیع 800 تن دیگر از این ذرت‌ها در بین مرغداری‌های استان البرز صادر شد.
علی‌اکبر مختاری در خصوص آخرین وضعیت پرونده تولید اسنک با ذرت دامی توسط یکی از برندهای معروف مستقر در استان البرز توضیح داد: مجموعاً 3000 تن ذرت دامی که برای تولید اسنک توسط این کارخانه تهیه شده بود، توقیف و از این میزان 2200 تن در بین مرغداری‌ها توزیع و دستور توزیع 800 تن باقیمانده هم امروز صادر شد.
مختاری با بیان اینکه موضوعاتی در خصوص این پرونده همچنان در حال بررسی است، افزود: این ذرت‌ها تراریخته بوده و تراریخته بودن هر محصولی باید بر روی بسته‌بندی مشخص شود اما در این پرونده این موضوع رعایت نشده و این برای ما مسجل است.
همان زمان گزارش های سازمان غدا و دارو نشان میداد که ذرت های تراریخته وارد صنایع غذایی کشور شده و از آن در تولید محصولاتی مانند اسنک و پفک استفاده شده است.
سخنگوی سازمان غذا و دارو در پی انتشار برخی اخبار و تصاویر اسنک های حجیم شده با عبارت «اصلاح شده ژنتیکی» یا تراریخته، گفت: درج عنوان تراریخته روی بسته بندی مواد غذایی حاوی مواد اولیه با منشاء تراریخته، الزامی است و این اقدام از سوی تولیدکننده، رعایت ضوابط و اخلاق حرفه ای است.
کیانوش جهانپور افزود: به هرحال برخی دانه های روغنی از جمله ذرت، سویا و کلزای وارداتی، تراریخته هستند و روغن یا هر فرآورده غذایی استحصال شده از آن، مشمول ضوابط برچسب گذاری محصولات تراریخته و تغییر ژنتیکی یافته می‌شود.
* آیا قانون الصاق برچسب گذاری محصولات تراریخته در کشور رعایت می شود؟
بر اساس قانون هر گونه محصولات تراریخته یا دستکاری شده ژنتیکی باید برچسب گذاری شود، این قانون می خواهد به انتخاب مصرف کننده احترام گذاشته شود و در نهایت مصرف کننده با بررسی این محصول تصمیم بگیرد که استفاده کند یا نه. اما گزارش ها نشان می دهد که قانون برچسب گذاری در کشوررعایت نمی شود.
عمرانی رئیس کمیسیون سلامت انجمن ارگانیک ایران معتقد است قانون الصاق برچسب برای محصولات تراریخته رعایت نمی‌شود، این در حالی است که در قانون برنامه ششم توسعه به الصاق برچسب برای محصولات تراریخته تاکید شده اما برای محصولات تراریخته وارداتی برچسب نمی زنند و در حقیقت نقض قانون و حق مردم است باید قانون برچسب زنی رعایت شود و مصرف کننده خودش تصمیم بگیرد که استفاده کند یا نه.
وی افزود: شورای ملی ایمنی‌زیستی در کشور مرتب مسئله برچسب زدن را دور می‌زند و این معمای بزرگ مطرح است که اگر این شورا ادعا می‌کند محصولات تراریخته سالم هستند و هیچ ضرری ندارد پس باید برچسب آن را اتفاقاً بزرگتر هم الصاق کنند.
* خبری از برچست تراریخته در فروشگاه ها نیست
علی کرمی متخصص بیوتکنولوژی و ایمنی زیستی گفت: قانون برچسب گذاری در محصولات تراریخته در کشور ا صلا رعایت نمی شود، و اگر سری به فروشگاه های بزرگ بزنید علیرغم اینکه همه روغن های وارداتی تراریخته هستند اما برچسب تراریخته ندارند.
گزارش میدانی از مغازه ها و فروشگاه های منطقه 19 تهران هم نشان میدهد که برچسب تراریخته در هیچ محصول غذایی از جمله روغن ها وجود ندارد.
پروتکل ایمنی زیستی «کارتاهنا» در 29 ژانویه سال 2000 تصویب شد که خطرات احتمالی محصولات تراریخته را بررسی می‌کند کشور ما هم در سال 88 دوره ریاست جمهوری احمدی نژاد قانون ایمنی زیستی جمهوری اسلامی ایران را تصویب کرد.
« شورای ملی ایمنی زیستی» متشکل از معاون اول رئیس جمهور، وزیر جهاد کشاورزی، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست کشور، وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری، یک نفر از اعضای انجمن‌های علمی ـ تخصصی فناوری زیستی جدید (تشکل های مردم نهاد) با درجه دکتری است.
* آیا محصول تراریخته در کشور تولید می شود؟
به گفته مسولان وزارت جهاد کشاورزی تاکنون هیچگونه محصول کشاورزی تراریخته در کشور تولید نمی شود اما تلاش هایی در جریان است تا حداقل کشت پنبه را با این دلیل که مصرف مستقیم انسانی ندارد کشت کنند.
بهزاد قره یاضی رییس انجمن ایمنی زیستی ایران، تیر ماه سال گذشته گفت: «برای نخستین بار در کشور مجوز تولید پنبه تراریخته صادر شده است.» قره‌یاضی از موافقان جدی کشت تراریخته در کشور است. به دلیل وجود انتقادات زیاد هنوز کشت این محصول انجام نشده ولی تلاش های پشت پرده به صورت جدی وجود دارد.
قربانعلی روشنی رئیس مرکز تحقیقات پنبه کشور در بازدید از مزارع پنبه منطقه کاشمر به خبرنگار فارس گفت: تاکنون هیچگونه کشت تراریخته در کشور انجام نشده است اما پنبه چون مصرف مستقیم انسانی ندارد توصیه می کنم که کشت شود.
اما همین مقام مسوول در همان سفر در یک نشست خبری گفت: در ارتباط با استفاده از محصولات تراریخته برای مصارف انسانی ممکن است خطراتی وجود داشته باشد و آمریکایی ها حتی کاه تراریخته را جلوی گاو نمی ریزند.
وی در عین حال تاکید کرد: خلفت خداوند کامل‌ترین است و هر گونه دستکاری در آن می تواند خطرات جبران ناپذیری برای سلامتی و محیط زیست داشته باشد.
خواسته هایی با عنوان «مجلس واردات محصولات تراریخته را ممنوع کند»، «آیا نظارتی بر واردات محصولات تراریخته می‌شود؟» و «حذف محصولات تراریخته از سبد خانوار» داشتند که خبرنگار فارس پیگیری کرده است.
