تیراژ بالا در تولید سبب می‌شود تا قیمت‌ها سرشکن شده و هزینه تولید کاهش یابد؛ به این ترتیب بخشی از اهداف مورد نظر در حوزه بهره‌وری محقق می‌شود. تولید اقتصادی و پایدار، البته در کنار بازار تقاضا یکی از رمزهای موفقیت به شمار بوده که درآمدزا است.
اقتصادی نبودن کشاورزی سنتی ایران یکی از معضلاتی است که تصمیم گیران را بر آن داشته تا با راه حل های گوناگون همچون اصلاح الگوی کشت، کشت قراردادی، یکپارچگی اراضی و… به اصلاح نواقص بپردازند. یکپارچگی اراضی و رفع تداخلات از جمله کارهایی است که از سوی سازمان امور اراضی کشور، زیرمجموعه وزارت جهاد کشاورزی در حال پیگیری است. برگزاری تور رسانه‌ای و بازدید میدانی از برخی طرح‌ها در شهرستان ورامین و پیشوا از آن حکایت دارد که دولت سیزدهم عزم راسخ در حدنگاری و یکپارچه سازی اراضی کشاورزی دارد.
زمین‌های خرد امکان تولید اقتصادی را کاهش می‌دهد اگرچه می‌توان با بهره وری این نقص را جبران کرد. در هر حال تأمین مواد غذایی مورد نیاز جامعه امنیت کشورها را تضمین می‌کند و این وظیفه مهم بر عهده حاکمیت است.
یدالله مظاهری، رئیس مدیریت امور اراضی تهران در این بازدید میدانی از رفع تداخلات اراضی پیشوا، پلاک ۲۱ سعدآباد گفت و عنوان کرد: دو پروژه در این شهرستان برای تأمین امنیت غذایی کشور دنبال می‌شود که نخستین آن رفع تداخلات اراضی است. هدف دولت در این پروژه رفع اختلافات بین مردم و دولت با صدور مجوز و سند برای زمین‌های کشاورزی است.
وی افزود: بخشی از اراضی پیشوا از ابتدای انقلاب به عنوان زمین بایر در اختیار دولت قرار داشت در حالی که دایر و در آن کشاورزان منطقه مشغول کشت بودند.
وی با اشاره به مساحت این اراضی، ادامه داد: ۱۳۵۰ هکتار اراضی دایر که در اسناد به عنوان بایر ثبت شده بودند باید هر چه زودتر تعیین تکلیف می‌شدند.
رئیس مدیریت اراضی تهران با اعلام اینکه امسال تکلیف این اراضی روشن شده و رفع تداخلات و صدور سند برای کشاورزان انجام شده است، گفت: با توجه به بررسی پلاک ۲۱ اصلی سعدآباد در نوزدهمین جلسه کمیسیون رفع تداخلات استان که ۲۶ آذر سال گذشته برگزار شد نحوه اقدام در راستای شیوه نامه اصلاحی ماده ۸ آئین نامه اجرایی ماده ۵۴ قانون رفع موانع تولید رقابت پذیر به دبیرخانه کارگروه شهرستان ابلاغ شد و در نهایت نهم اسفند برای انجام اقدامات لازم به نهادهای مرتبط ابلاغ گردید.
وضعیت کشت در قطب جنوبی تهران
افزایش تولید در واحد سطح، افزایش درآمد کشاورزان، اعمال مدیریت بهینه در سطح مزارع و باغات و بهره وری کشاورزی از جمله نتایج حاصل شده پروژه رفع تداخلات و یکپارچگی اراضی است.
در ادامه این بازدید وحید رحیمی، مدیر سازمان جهاد کشاورزی پیشوا قدمت پلاک ۲۱ سعدآباد را مربوط به دوره ساسانیان دانست و گفت: قلعه ایرج یا چهارگوش محلی است که مردم در آن سکنا داشتند. پلاک ۲۱ سعدآباد زمین‌های کشاورزی است که در حصار دیوارهای این قلعه قرار دارند.
وی گفت: دشت جنوب تهران از قدیم‌الایام قطب کشاورزی این استان بوده که در حال حاضر با ۱۲ هزار هکتار زمین، محصولات گوناگونی در آن کشت می‌شود. به عنوان نمونه در ۶ هزار هکتار گندم و کلزا کاشته می‌شود، ۲ هزار و ۵۰۰ هکتار آن به محصولات صیفی و سبزیجات اختصاص داده شده یا ۲ هزار هکتار آن زیر کشت محصولات گلخانه‌ای است. بزرگترین گلخانه کشور مربوط به این منطقه است.
وی درباره بهره‌وری کشت در این منطقه اظهار کرد: سال‌های گذشته در هر هکتار کشت محصولی مانند خیار با مصرف ۱۴ هزار متر مکعب آب، ۲۰ تن محصول برداشت می‌شد این عدد امروز به ۴۰۰ تن با مصرف ۷ هزار متر مکعب آب رسیده است.
مدیر سازمان جهاد کشاورزی پیشوا با تاکید بر کمبود آب، افزود: کشت در بیش از ۶ هزار هکتار از اراضی این شهرستان که معادل ۵۰ درصد زمین‌های کشاورزی است با آبیاری تحت فشار انجام می‌شود.
تقابل کشت و حفظ میراث گذشتگان
آیا کشاورزی در زمین‌های پلاک ۲۱ سعدآباد که در دل دیوارهای قلعه ایرج با قدمت حدود ۱۴۰۰ سال قرار دارد منجر به آسیب این اثر باستانی نمی‌شود؟ رئیس مدیریت امور اراضی تهران در پاسخ اظهار کرد: پیش از کشت، مجوزهای از سوی میراث فرهنگی اخذ می‌شود بنابراین فعالیت در این اراضی بدون اشکال است.
قلعه‌ای که در گذر زمان زیبایی خود را از دست داده اما هنوز ابهت خود را دارد به گفته مسؤولان محلی در حال بازسازی بوده و کارشناسان میراث فرهنگی به دنبال بیرون کشیدن و مرمت یکی از راهروهای اصلی و بزرگ این قلعه هستند که قطعاً یکی از جاذبه‌های گردشگری خواهد بود. اما آنچه مسلم است کود و سموم مورد استفاده در امر کشاورزی و تردد ماشین آلات سنگین برای شخم زمین و برداشت محصول بی تأثیر در فرسایش این قلعه نبوده و باید دید در ادامه کارشناسان میراث فرهنگی چگونه قرار است از این میراث باستانی محافظت کنند؟
اصلاح قانون ارث
در بازدید از پروژه دوم که طرح یکپارچه سازی اراضی و اختصاص یافتن ۳۰ هکتار زمین به کشت پسته بود، روح الله درویش خضری، مدیرکل دفتر یکپارچگی و بهره وری اراضی سازمان امور اراضی کشور، گفت: قانون اصلاح اراضی در دهه ۴۰ خورشیدی مطرح شد. این موضوع پس از انقلاب در دهه ۷۰ دوباره پیگیری شد و سال ۱۳۷۴ بر حفظ کاربری زمین‌های کشاورزی تاکید شد. بر همین اساس برای جلوگیری از خرد شدن اراضی و ایجاد حد نصاب اقتصادی موارد لازم تدوین و سال ۱۳۸۵ به نهادهای مربوط ابلاغ شد. در ادامه در سال ۱۳۹۵ نیز آئین نامه آن ابلاغ گردید.
وی با اشاره به شیوه نامه آنکه قرار است به زودی نیز ابلاغ شود، گفت: هدف عمده جلوگیری از خرد شدن اراضی بوده که زمینه تغییر کاربری را افزایش می‌دهد. یکپارچه سازی این خطر را به حداقل رسانده ضمن اینکه تولید را اقتصادی می‌کند. هدف دیگر پیگیری قانون ارث است که یکی از موانع اجرای طرح یکپارچه سازی اراضی محسوب می‌شود. در این خصوص قانون گذاران در حال اصلاح امور هستند که به زودی اعلام می‌شود.
مدیرکل دفتر یکپارچگی و بهره‌وری اراضی سازمان امور اراضی کشور ادامه داد: از پایان فروردین امسال تا کنون ۳۸۰ پروژه برای ۴۳۰ شهرستان ۳۲ استان کشور تعریف شده که پایلوت یکپارچه سازی اراضی باغ پسته شهرستان پیشوا یکی از آنها است. ۶ قطعه زمین تبدیل به یک قطعه ۳۰ هکتاری شده که به لحاظ حقوقی برای آن سند واحد صادر می‌شود. در ادامه هم در حوزه آبیاری و کشت یکپارچه قرار است به تجمیع اراضی برسیم که البته موضوع مالکیت تک نفر در آن مطرح نیست.
به طور قطع مقوله کشاورزی نیاز به ترویج و آموزش بهره برداران دارد و به گفته مسؤولان امور اراضی ۹۹ درصد یکپارچه سازی اراضی، متقاضی محور است یعنی خود کشاورزان برای کاهش هزینه‌ها و تولید اقتصادی خواهان یکپارچه سازی هستند. استان قزوین به عنوان قطب کشاورزی ایران در این طرح پیشرو است و در ادامه استان‌های لرستان، کرمانشاه و تهران قرار دارند.
اجرای هر طرحی نخست نیاز به مشوق دارد که اعتماد افراد دخیل در آن جلب شود. از این رو دولت ثبت اراضی و صدور سند را برای زمین‌های یکپارچه شده بدون هزینه انجام می‌دهد علاوه بر اینکه ۸۵ تا ۱۰۰ درصد هزینه آبیاری قطره‌ای به عنوان یارانه پرداخت می‌شود. به گفته مسؤولان دولتی هدف غایی این اصلاحات افزایش درآمد کشاورزان است.
گفتنی است در کنار این باغ پسته، خیار گلخانه‌ای نیز کشت می‌شود که صادراتی است.
اعتبار و شتاب انجام پروژه‌ها
هدف گذاری یکپارچه سازی اراضی برای ۲۰ هزار هکتار زمین کشاورزی به ۳ هزار میلیارد تومان (همت) اعتبار نیاز دارد. سرعت اجرای یکپارچه سازی در دولت سیزدهم با جدیت در حال پیگیری است به طوری که از ابتدای سال ۱۳۸۵ تا پایان دوره دولت دوازدهم ۱۳ هزار هکتار از اراضی، یکپارچه سازی شدند در حالی که این عدد در دو سال اخیر ۷۰۰ هزار هکتار بوده است.
واگذاری زمین‌های دولتی به بخش خصوصی
پروژه سوم مربوط به طرح واگذاری منابع دولتی یا ملی به هیأت‌های ۷ نفره بود. در این راستا ۱۵ تا ۱۶ هزار هکتار از اراضی دولتی و ملی به هیأت‌های ۷ نفری واگذار شده که تا کنون موفق عمل کرده‌اند.
هاتف ممیزی، مدیر جهاد کشاورزی ورامین در ادامه این تور رسانه‌ای به خبرنگاران گفت: ۵۵ هزار هکتار از اراضی کشاورزی ورامین مربوط به کشت غلات، ۸.۵ هزار هکتار باغات که عمده محصولات آنها پسته است و ۴.۵ هزار هکتار باغات جدیدالاحداث هستند که هنوز به بهره برداری نرسیده‌اند.
در پروژه سوم ۲۰۰ هکتار از اراضی دولتی و ملی که به بخش خصوصی واگذار شده بود (هیأت ۷ نفره) به کشت پسته اختصاص داشت. در هر هکتار از این زمین کشاورزی ۵.۵ تن پسته تر و به طور میانگین ۱.۵ تن پسته خشک برداشت می‌شود.
از افزایش تا سلامت تولید
پروژه چهارم مربوط به مزرعه‌ای است که فقط به کشت محصولات استراتژیک از جمله گندم، کلزا و… اختصاص دارد.
یکی از کشاورزان محلی که سال‌ها است به امر زراعت مشغول و مورد اعتماد کشاورزان منطقه است یکی از مروجان یکپارچه سازی اراضی کشاورزی در ورامین به شمار می‌رود. وی فعالیت خود را از دهه ۶۰ آغاز کرده و تاکنون توانسته در یکپارچه سازی اراضی این شهرستان نقش بسزایی داشته باشد.
این معتمد محلی در کنار کشاورزی، فعالیت دامپروری نیز دارد و قرار است در دامداری خود به پرورش گوزن نیز بپردازد.
این بهره بردار در قالب گروه مشاع با ۱۰ کشاورز دیگر فعالیت داشته و تولید بذر هیبرید کلزا یکی از محصولات این مزرعه است.
به گفته کارشناسان، کلزا یکی از بهترین دانه‌های روغنی محسوب می‌شود که از هر کیلو آن حدود ۵۰۰ گرم روغن به دست می‌آید. این کشاورز محلی در زمین‌های زراعی خود یک سال مبادرت به کشت کلزا کرده و سال بعد، گندم یا جو می‌کارد زیرا این امر یک تا دو تن تولید وی را افزایش می‌دهد.
وی در پاسخ به پرسش مهر مبنی بر میزان کشت بذر هیبرید کلزا در این مزرعه عنوان کرد: در هر هکتار از زمین می‌توان ۶۰ میلیون تن بذر هیبرید کلزا برداشت کرد. هر چه رطوبت زمین بیشتر باشد عملکرد بهتر خواهد بود.
وی در پاسخ به پرسش دیگر درباره تصفیه آب فاضلاب مورد استفاده در حوزه کشت محصولات، گفت: فاصله ۷۰ تا ۸۰ کیلومتری تهران تا ورامین سبب می‌شود تا آب پالایش شده و کمتر آلودگی داشته باشد؛ اما موضوع برای تصفیه کامل در حال پیگیری است.
چالش یکپارچه سازی اراضی شمیرانات
در نشست خبری این تور رسانه‌ای یدالله مظاهری درباره طرح یکپارچه سازی اراضی عنوان کرد: ۲۴۰ هزار هکتار از اراضی کشاورزی مورد هدف یکپارچه سازی در استان تهران است که حدود ۸۰ درصد آن مربوط به ورامین می‌شود. سرعت انجام کار در این شهرستان مطلوب بوده اما باقی اراضی استان که مربوط به شمیرانات، دماوند و سایر مناطق استان تهران است به دلیل فرهنگ و تفکر حاکم بر کشاورزان آن منطقه، پیش بینی می‌شود سرعت لازم وجود نداشته باشد. به طور قطع یکپارچه سازی اراضی ورامین و شهر ری جز اولویت‌های مدیریت امور اراضی استان تهران است.
گلایه از مطالبات معوق گندم
در این نشست خبری یکی از کشاورزان منطقه به بیان مشکلات بهره برداران پرداخت که یکی از این مسائل معوق شدن مطالبات گندم کاران بود. وی عنوان کرد، پرداخت‌ها با قیمت هر کیلو ۱۱ هزار تومان انجام شده و برخی گندم کاران هنوز موفق به دریافت پول خود نشده‌اند. دولت برای روشن شدن تکلیف گندم کاران زمان تسویه را اعلام کند تا کشاورزان بر اساس آن برنامه‌ریزی کنند. در حال حاضر این تأخیر سبب شده تا گندم کاران به دلیل نپرداختن بازپرداخت تسهیلات با بانک به مشکل برخورد کنند.
