کمبود مس در بدن و مسمومیت با مس در ایالات متحده امریکا بندرت اتفاق میافتد. دوز مجاز که برای مصرف مس توصیه شده، حدود ۹۰۰ میکروگرم در روز برای نوجوانان و بزرگسالان است.
حد بالای مصرف مس برای افراد ۱۹ ساله به بالا، ۱۰ هزار میکروگرم یا ۱۰ میلی گرم در روز است. مصرف بالاتر از این سطح میتواند مسمومیت ایجاد کند.
مصرف زیاد مکملهای ویتامین ث میتواند باعث کمبود مس شود. درحالیکه کمبود مس بندرت اتفاق میافتد، اما برخی بیماریها و دیگر عوامل میتوانند خطر کمبود مس را افزایش دهند که از جمله میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
نقص ژنتیکی متابولیسم مس
مشکلات جذب
مصرف زیاد مکملهای ویتامین ث یا زینک (روی)
برخی بیماریها مثل از بین رفتن میلین در سیستم عصب مرکزی، پلی نوروپاتی، میلوپاتی و التهاب عصب اپتیک
از آنجایی که مس در کبد ذخیره میشود، از همین رو کمبود آن به مرور زمان و به آرامی رخ میدهد.
زینک (روی) و ویتامین ث
مصرف زیاد زینک (۱۵۰ میلی گرم یا بیشتر در روز) و ویتامین ث (بیش از ۱۵۰۰ میلی گرم در روز) بواسطه رقابت با مس برای جذب در روده ممکن است باعث کمبود مس شود.
دلایل کمبود مس در اطفال
کمبود مس در اطفال و کودکانی که شیر گاو را بجای شیرخشک مصرف میکنند، دیده شده است. شیر گاو حاوی مقدار کمی مس است. بهتر است کودکان زیر ۱ سال از شیر مادر تغذیه کنند در غیر این صورت میتوانند از شیر خشک استفاده کنند. شیر گاو موادمغذی موردنیاز یک کودک را ندارد.
اثرات کمبود مس
پایین بودن سطح مس میتواند منجر به: آنمی (کم خونی)، پایین آمدن دمای بدن، شکستن استخوان، استئوپورز (پوکی استخوان)، از بین رفتن رنگدانههای پوست، مشکلات تیروئید شود. بیماریهای متابولیک میتوانند بر روش جذب ویتامینها و موادمعدنی در بدن تاثیر بگذارند.
بیماری منکز (Menkes): بیماری منکز-یک اختلال نهفته است که تاثیر منفی بر نحوه متابولیز مس در مغز میگذارد که این میتواند منجر به تاخیر در رشد اعصاب اطفال از حدود ۶ تا ۸ هفتگی شود.
یک کودک مبتلا به این بیماری ممکن است تا ۳ سالگی زنده نماند. تزریق زیرپوستی مس میتواند به نرمال شدن سطح مس در خون کمک کند، اما اینکه تزریق مس میتواند به نرمال شدن سطح مس در خون کمک کند، به نوع جهش ژنتیکی بستگی دارد.
یک کارآزمایی بالینی نشان داد که درمان اطفال قبل از شروع علایم کمبود مس میتواند به بهبود مهارتهای حرکتی ریز و درشت و مهارتهای تطبیقی، مهارتهای شخصی و اجتماعی و رشد سیستم عصبی-کلامی در کودکان و بهبود رشد آنها کمک کند.
دیگر اثرات کمبود مس
کمبود مس با موارد زیر ارتباط دارد:
افزایش خطر عفونت
استئوپورز (پوکی استخوان)
از بین رفتن رنگدانه مو و پوست
آنمی (کم خونی)، زیرا مس به تشکیل گلبولهای قرمزخون کمک میکند
مغز و سیستم عصب
مصرف بسیار کم یا زیاد مس میتواند به بافت مغز آسیب بزند. در بزرگسالان، تحلیل سیستم عصب درنتیجه بهم ریختن تعادل مس مشاهده شده است که این ممکن است ناشی از یک مشکل در مکانیسم دخیل در متابولیز مس و استفاده از آن در مغز باشد.
بالا بودن سطح مس میتواند منجر به آسیب اکسیداتیو در مغز شود. به عنوان مثال در بیماری ویلسون، مقادیر زیاد مس در کبد، مغز و دیگر بافتهای حیاتی و مهم جمع میشود.
ارتباط مس با آلزایمر
انباشت و تجمع مقادیر زیادی از مس با بیماری آلزایمر ارتباط دارد. وقتی مس به طور غیرطبیعی انباشته میشود، این ممکن است باعث تشکیل پلاکهای آمیلوئید روی یک سلول عصبی شود.
ساخت و تشکیل این پلاکهای آمیلوئیدی میتواند منجر به بیماری آلزایمر و دیگر بیماریهای تحلیل رونده عصب شود.
منابع غذایی
بادام هندی حاوی مس است. مس در انواع موادغذایی یافت میشود. از منابع مس میتوان به مواردی مانند: صدف خوراکی و دیگر صدف ها، غلات کامل؛ لوبیاها، سیب زمینی، مخمر، سبزیهای برگدار، کاکائو، میوههای خشک، فلفل سیاه، کلیه و جگر، مغزها مثل بادام هندی و بادامها اشاره کرد.
اکثر میوهها و سبزیجات حاوی مقدار کمی مس هستند، اما مس در غلات کامل وجود دارد و حتی به برخی غلات صبحانه و دیگر غذاهای غنی شده نیز افزوده میشود.
مکمل مس
مکمل مس در دسترس میباشد، اما بهتر است ویتامینها و موادمعدنی ضروری را از طریق موادغذایی بدست آورید تا خطر بهم ریختن تعادل آنها کمتر شود.
برخی افراد نیاز به مصرف مکمل مس دارند. به علاوه موادمغذی موجود در موادغذایی باهم کار میکنند تا بتوانند اثری را بوجود بیاورند که چشمگیرتر از اثری است که با خوردن موادمغذی به تنهایی و جداگانه بدست میآید.
اکثر مکملهای مولتی ویتامین حاوی ۲ میلی گرم مس هستند که این مقدار از نظر هیئت تغذیه و موادغذایی، امن و کافی میباشد.
خطرات مس برای سلامتی
مکمل مس میتواند با موارد زیر اثرات متقابل داشته باشد:
قرصهای جلوگیری از بارداری و هورمون درمانی
داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی مثل آسپیرین و ایبوپروفن
پنی سیلامین که برای کاهش سطح مس در بیماری ویلسون استفاده میشود
آلوپورینول که یک دارو برای درمان نقرس است
سایمتیدین یا تاگامت (Tagamet) برای زخم معده و رفلاکس معده استفاده میشود
مکملهای زینک (روی)
این محصولات ممکن است سطح مس در خون را افزایش یا کاهش دهند که این منجر به بهم ریختن تعادل مس میشود.
سرویس خبری: علمی-تغذیه و سلامت