در ورودی شهر بیستون از طرف کرمانشاه و روبروی کتیبه جهانی داریوش هخامنشی، کارخانه‌ای با حدود ۵۰ سال قدمت چون نگینی در منطقه می‌چرخد. کارخانه قند بیستون در سال ۱۳۴۰ توسط متخصصان آلمانی ساخته شده و اکثر وسایل مورد استفاده برای صنعت قندسازی و ماشین‌آلات و دستگاه‌های آن متعلق به شرکت «سالز گیتر» آلمان است.
تاریخ مونتاژ و اولین بهره‌برداری کارخانه قند بیستون سال ۱۳۴۲ است که ظرفیت اسمی اولیه آن یک هزار تن چغندر در شبانه‌روز بوده و ظرفیت اسمی کنونی آن ۲ هزار تن چغندر در شبانه‌روز، که قابل توسعه به بیش از سه هزار تن در شبانه روز است.
اکنون در کارخانه قند بیستون سالانه حدود ۴۰ هزار تن شکر تولید می‌شود و از حدود ۱۰ سال پیش خط تولید قند آن متوقف شده و به گفته مسوولان شرکت در صورت راه‌اندازی این خط می‌توان اشتغال بیشتری ایجاد کرد.
صف کامیون‌ها برای تخلیه چغندر
محیط کارخانه همان حال و هوای قدیمی را حفظ کرده و در فصل پاییز زیباتر شده است. نمای روبروی آن کوه صخره‌ای بیستون، نمادی از قدمت و تمدن این منطقه را به رخ می‌کشد و فضای داخلی نیز با درختان تنومند و برگ ریزان آن زیباتر شده، ۲ لک لک نیز از سال ها قبل در فصل سرما مهمان کارخانه هستند و بر روی یکی از دستگاه‌ها لانه کرده‌اند و دود برخاسته از دودکش‌ها نیز به عنوان نماد کار و فعالیت به امید مردم منطقه افزوده است.
از درب کارخانه که وارد می‌شویم کامیون‌های زیادی با بار چغندرقند در نوبت تخلیه هستند، در قسمت میانی کارخانه هم با انباری از چغندرهای خریداری شده روبرو بودیم. یکی از مسوولان کارخانه می‌گفت اگر ما نخریم دلال‌ها همه را از چنگ کشاورزان در می‌آورند و ما مجبوریم بخریم و دپو کنیم اگرچه احتمال از بین رفتن بخشی از آن هم وجود دارد.
اولین باران پاییزی هم در منطقه با شدت می‌بارد و چغندرها خیس می‌شود. روزانه ۲۲۰ کامیون وارد کارخانه می‌شود و ۲ هزار و ۵۰۰ تن چغندرقند تحویل می‌دهند. شرکت حمل و نقلی در داخل کارخانه دایر شده و با بیش از ۴۰۰ راننده از منطقه قرارداد منعقد کرده تا چغندرها را به کارخانه بیاورند. هزینه حمل را از ۲ هفته قبل با هدف حمایت از کشاورزان کارخانه به راننده‌ها پرداخت می‌کند.
چند کامیوندار نیز که در انتظار تخلیه بارشان هستند از کارشان رضایت دارند و می‌گویند اغلب ما رانندگان اهل منطقه هستیم و هر روز یک سرویس به کارخانه می‌آوریم و بسته به تناژ بار از ۴۰۰ هزار تا یک میلیون تومان دریافت می‌کنیم و زیاد هم معطل می‌شویم اما انتظار داریم سریعتر هزینه بارها را پرداخت کنند.
چغندرهای بار کامیون بعد از باسکول و وزن کردن تخلیه می‌شود و پس از چندین مرحله شست و شو و جدا کردن خاک و خاشاک و سنگریزه روانه خط تولید می‌گردد.
این چغندرها کشت بهار همه محصول کشاورزان استان کرمانشاه است. خریداری این محصول توسط کارخانه قند بیستون از نیمه شهریور آغاز و تا اوایل آذر ادامه دارد.
محصول چغندر استان به دلیل شرایط آب و هوایی مناسب است و از کیفیت بالایی برخوردار است از همین رو شکر تولیدی آن نیز یکی از محصولات باکیفیت در کشور محسوب می شود.
براساس اعلام سازمان جهاد کشاورزی کرمانشاه این استان ۹۴۶ هزار و ۸۷۱ هکتار زمین کشاورزی آبی و دیم دارد که سالانه بیش از چهار میلیون و ۶۰۰ هزار تن محصولات کشاورزی از آن برداشت می‌شود. بیش از ۶۳۰ هزار تن چغندرقند در کشت بهاره این محصول در استان تولید می‌شود.
در استان کرمانشاه ۲ کارخانه قند بیستون و اسلام آبادغرب فعال است و مجوز سومین کارخانه قند کرمانشاه نیز در حال طی کردن مراحل صدور است.
کارخانه وارد پنجاه و هشتمین بهره‌برداری شد
چغندرهای دپو شده پس از چند مرحله شست و شو وارد خط تولید برای تبدیل به شکر می‌شود. تولید قند در این کارخانه از حدود ۱۰ سال پیش متوقف شده و تنها شکر تولید می‌کند اگرچه مدیرعامل شرکت قند بیستون می‌گوید آماده راه‌اندازی خط تولید قند هستیم اما مشکل نقدینگی داریم.
داخل کارخانه به دلیل فعالیت دستگاه‌های فراوان بسیار گرم است و کارگران می‌گویند این گرما برای فصل سرما خوب اما در فصل گرم غیرقابل تحمل است. این دستگاه‌ها در طول فصول بهره‌برداری یعنی بهار و پاییز به صورت شبانه‌روزی روشن است و خط تولید نیز در ۲ شیفت فعال است.
خط تولید فعال و کارگران مشغول پرکردن کسیه‌های ۵۰ کیلویی هستند. چندین تریلر و کامیون نیز برای حمل شکرهای تولیدی صف بسته است و در میان بارش شدید باران کارگران مشغول بار کردن هستند و در بخشی از انبار نیز چندین ردیف شکر به چشم می‌خورد.
پس از بازدید از همه بخش‌های کارخانه به دیدار مدیرعامل جدید در دفتر کارش رفتیم. او شهریور امسال در این پست مشغول به کار شده و قبل از آن به مدت ۲ سال مشاور مدیرعامل شرکت بود. او مدیر جوان و رسانه باوری است و معتقد است که ارتباط مدیران با رسانه‌ها می‌تواند گره گشای بسیاری از مشکلات باشد.
قند بیستون به لحاظ اقتصادی در استان تاثیرگذار است
مدیرعامل شرکت قند بیستون گفت: از سال ۹۷ که تیم مدیریتی جدید در شرکت مستقر شد سعی کردیم مسایل و مشکلات را مرتفع کنیم. امسال هم با توجه به شرایطی که پشت سر گذاشتیم و به نقطه ثباتی رسیدیم و با همکاری و همیاری مسوولان استانی و پرسنل شرکت مسایل و مشکلات را بتوانیم حل کنیم.
«مجید معینی‌صفا» با بیان اینکه کارخانه قند بیستون به لحاظ اقتصادی در استان کرمانشاه تاثیرگذار است، افزود: این تاثیرگذاری با اشتغال ۵۰۰ نفری و همچنین رونق بخشیدن به اقتصاد منطقه ملموس است و همچنین تمام خریدهای کارخانه را اگر توانایی آن در منطقه وجود داشته باشد از استان تامین می‌کنیم حتی اگر گران‌تر باشد.
وی با بیان اینکه ۵۰۰ نفر پرسنل به صورت رسمی، قراردادی و فصلی در شرکت فعالیت می‌کنند و یک بنگاه موفق است که حداقل بخشی از مشکلات اشتغال استان را مرتفع کرده و با برنامه‌ریزی انجام شده بسیاری از مسایل و مشکلات شرکت نیز حل شده و برای رفع سایر مشکلات نیز نیاز به همکاری بیشتری داریم.
کرمانشاه از نظر بیکاری در رتبه اول کشور قرار دارد. طبق آخرین آمار اعلام شده از سوی مرکز آمار ایران، نرخ بیکاری استان کرمانشاه در فصل بهار امسال، ۱۳.۸ درصد اعلام شده که نسبت به بهار سال قبل یک درصد کاهش نشان می دهد.
در فصل بهار ۹۹، کرمانشاه پس از استان‌های لرستان و چهارمحال و بختیاری رده سوم بیکاری را به خود اختصاص داده بود.
دلالان مانع خریداری محصول کشاورزان
معینی صفا در ادامه گفت: امسال برای جذب چغندر و حدود ۳۳۰ هزار تن قرارداد با کشاورزان بستیم. متاسفانه در سال‌های گذشته به دلیل مسایل و مشکلاتی که شرکت داشت کشاورزان مقداری اذیت شدند و مطالبات آنها دیر پرداخت می‌شد و حتی کار به جایی رسیده بود که به جای پول به کشاورزان شکر می‌دادند و آنها مجبور بودند به زیر قیمت بفروشند.
وی اضافه کرد: حدود هشت تا ۹ ماه طول می‌کشید تا کشاورزان مطالبات خود را از شرکت بگیرند و این وضعیت نگاه کشاورزان را نسبت به شرکت تغییر داده بود و در این میان دلالان فعال شدند و توانستند بخش زیادی از محصولات را خریداری کنند.
مدیرعامل شرکت قند بیستون گفت: براساس مستندات توانستیم تا پایان سال گذشته زمان پرداخت مطالبات کشاورزان را مقداری کمتر کنیم.
وی اضافه کرد: برنامه امسال این است که ۹۰ درصد از مطالبات کشاورزان را سه روز بعد از اینکه کل محصول را به شرکت تحویل دادند پرداخت شود و ۱۰ درصد باقیمانده را هم گذاشتیم که صورت حساب‌ها و یا اینکه اگر بدهی دارند را بعداز تسویه، پرداخت نماییم که این موضوع عملیاتی شده و هر کشاورزی که به صورت کامل محصول خود را به ما تحویل دهد در مدت سه روز ۹۰ درصد مطالباتش را تسویه می‌کنیم و ۱۰ درصد باقیمانده نیز در مدت یک ماه تسویه کامل می‌شود.
معینی‌صفا افزود: تا این تاریخ ۱۴۲ هزار تن چغندر کشاورزان را تحویل گرفتیم اما متاسفانه امسال فعالیت دلالان در استان خیلی زیاد شده است. چغندر محصولی است که براساس معیار کمی و کیفی یعنی باتوجه به عیار و تناژ خریداری می‌شود اما دلالان بدون توجه به این معیارها چغندر را از کشاورزان خریداری می کنند در حالیکه ما براساس این معیارها محصول خریداری می کنیم و تلاش می‌کنیم به کشاورز ضرر و زیان وارد نشود.
وی گفت: شرکت قند بیستون براساس دستورالعمل جهاد کشاورزی محصول خریداری می‌کند و اگر ما خلاف این عمل می کردیم و براساس مدل دلالان خرید می‌کردیم حدود چهار میلیارد تومان کمتر پرداخت می‌کردیم اما دلال بدون رعایت این دستورالعمل‌ها، توانایی مذاکره بیشتری دارد و خیلی انعطاف پذیرتر و دستش باز است و توانسته خیلی از کشاورزان را مجاب کند و محصولات آنها را خریداری کند.
وی اظهارداشت: ما این خطر را احساس کردیم و با مسوولان جهاد کشاورزی، استانداری، سازمان صنعت، معدن و تجارت و دادستانی مکاتبه کردیم که جلو فعالیت دلالان را در این موضوع بگیرند یا اجازه دهند ما هم با مدل دلالان فعالیت و در شرایطی برابر رقابت کنیم و محصول را خریداری نماییم.
چند فقره تشویقی برای کشاورزان
مدیرعامل شرکت قند بیستون در ادامه به چند فقره تشویقی برای کشاورزان اشاره کرد و گفت: یکی از بزرگترین دغدغه‌های کشاورزان عیار چغندرقند بود که ما امسال متوسط کف عیار خریداری شده را ۱۶ در نظر گرفتیم اگر کشاورزی چغندری به ما تحویل دهد که عیارش ۱۰ باشد معیار ما برای پرداخت ۱۶ است.
معینی‌صفا افزود: ۲ هفته‌ای است که کرایه حمل محصول از سر زمین تا کارخانه را خود کارخانه پذیرفته است. این آیتم های تشویقی در راستای حمایت از کشاورزان است و برای ما فعالیت اقتصادی نیست و صرفا نگاه ما سرمایه گذاری بوده و اگر منافعی وجود دارد دلال منتفع نشود و کشاورزان دچار ضرر نشوند. اما کشاورزان به این نکته توجه نمی‌کنند که دلال محصول آنها را با افت پنج درصدی خریداری می‌کند اما متوسط افت خریداری ما ۲ درصد است.
وی در ادامه گفت: براساس دستورالعمل جایزه‌ای برای کشاورزان در نظر گرفته شده که براساس آن به ازای هر تن چغندرقند تحویلی به کارخانه ۲ کیلوگرم شکر و ۲۰ کیلو تفاله به کشاورز تعلق می‌گیرد که کارخانه این جوایز را به کشاورزان می‌دهد اما دلال نمی‌دهد.
وی با بیان اینکه از مسوولان خواستیم که جلو دلالان را بگیرند و از کشاورزان بخواهند همه محصول چغندر را تحویل کارخانه دهند، تصریح کرد: با این وضعیت بیشتر محصول توسط دلالان خریداری می شود و این وضعیت شرایط شرکت را دچار مشکل کرده و متاسفانه در استان هم همکاری نکردند و گفتند باتوجه به سوابق بدی که قبلا در محصولاتی مانند گوجه فرنگی داشتیم نمی‌توانیم این کار را بکنیم و محصول روی دست کشاورز می‌ماند.
او به برگزاری جلسه‌ای در این ارتباط با حضور مسوولان ذیربط استانی نیز اشاره کرد و گفت: در این جلسه ما تا ۳۰۰ هزار تن و کارخانه قند اسلام آبادغرب هم ۱۵۰ هزار تن درخواست خریداری محصول چغندر کشاورزان استان را دادیم اما معلوم نیست چه مقدار چغندر در استان وجود دارد.
خریداری ۱۴۲ هزار تن محصول تاکنون
مدیرعامل شرکت قند بیستون در ادامه با بیان اینکه تاکنون ۱۴۲ هزار تن چغندر از کشاورزان خریداری کرده‌ایم و به نظر می‌رسد بتوانیم ۱۷۰ هزار تن بخریم در حالیکه برنامه‌ریزی ما ۳۳۰ هزار تن بود اما بیشتر آن توسط دلالان از استان خارج شده است.
معینی‌صفا، همچنین به دپوی حدود ۱۷ هزار تن چغندرقند در محوطه کارخانه و در فضای باز اشاره کرد و افزود: چون چغندر تره‌بار و فسادپذیر است اگر دپو کنیم کیفیت آن پایین می‌آید و میزان قند ریشه چغندر کاهش پیدا می‌کند و ضریب استحصال پایین می‌آید اما باتوجه به اینکه می خواستیم دلالان کمتر فعالیت کنند این مقدار محصول را دپو کردیم که به لحاظ استاندارد درست نیست.
وی همچنین توجه کشاورزان را به این موضوع معطوف کرد که کارخانه قند بیستون مربوط به استان کرمانشاه است و ۵۰ سال فعالیت دارد و همیشه و در همه حال و در روزهای خوب و بد کنار کشاورزان بوده و انتظار داریم کشاورزان محصول خود را به دلالان نفروشند و به چرخیدن چرخ کارحانه قند بیستون فکر کنند.
وی اضافه کرد: اگر ما می توانستیم ۲۵۰ هزار تن چغندرقند خریداری کنیم خیلی از مشکلات و معضلات کارخانه قند بیستون حل می‌شد و حتی با این میزان محصول می توانستیم خط تولید قندی که سالهاست تعطیل شده را راه‌اندازی کنیم.
نیاز به نقدینگی برای راه‌اندازی خط تولید قند
مدیرعامل شرکت قند بیستون گفت: این شرکت منابع موردنیاز برای راه‌اندازی خط تولید قند در اختیار ندارد و باتوجه به نوسانات بازار دقیقا نمی‌توان میزان نقدینگی موردنیاز این خط را برآورد کرد.
وی اضافه کرد: اگرچه مسوولان استان برای تامین نقدینگی با ما همکاری کرده‌اند و بانک‌ها را کنار ما قرار دادند اما مشکل بزرگ ما این است که شرکت ما سهامی است و سهامداران عمده آن هم کارخانه‌های قند استان خراسان هستند که متاسفانه وضعیت اقتصادی آنها هم مناسبت نیست و میزان بدهی آنها در شبکه بانکی بالا است و از نظر بحث ذینفع واحد ما نمی‌توانیم از تسهیلات استفاده کنیم.
معینی‌صفا، افزود: چون سهامداران شرکت قند بیستون در شبکه بانکی معوق دارند دیگر ما امکان استفاده از هیچ‌گونه تسهیلاتی را در هیچ قالبی نداریم و این موضوع مشکلات زیادی برای شرکت به وجود آورده است. این در حالی است که شرکت قند بیستون هیچ گونه بدهی معوق به بانک ها و مالیات ندارد.
او گفت: در سال جهش تولید که رهبر معظم انقلاب نیز تاکید زیادی بر این مقوله دارند ما دنبال راه‌اندازی خط تولید جدید و توسعه کارخانه هستیم و از مسوولان می خواهیم برای برون رفت از این مشکل تدبیری بیاندیشند.
وی به نرخ گذاری اشتباه چغندر و شکر نیز اشاره کرد و توضیح داد که هزینه ها روز به روز بالاتر می رود و نرخ گذاری ها باید هم به صرفه کشاورز و هم شرکت‌های قند و شکر باشد در حالیکه در قیمت‌گذاری‌ها این موارد رعایت نمی‌شود و بی توجه به هزینه‌های تمام شده نرخ‌گذاری انجام می‌شود.
وی با اشاره به افزایش قیمت شکر در روزهای اخیر، گفت: قیمت هر کیلوگرم شکر هفت هزار و ۳۰۰ تومان نرخ‌گذاری شده که ۵۰۰ تومان آن سهم دولت است و سهم کارخانه هم به ازای هر کیلوگرم ۶ هزار و ۸۰۰ تومان است در حالیکه نرخ هر کیلوگرم شکر وارداتی ۶ هزار و ۷۰۰ تومان است و دیگر تولید شکر در کارخانه توجیهی ندارد و از آن طرف کشت چغندر هم برای کشاورزان توجیه اقتصادی ندارد.
وی با بیان اینکه نرخ گذاری شکر بدون توجه به قیمت تمام شده و هزینه های کارخانه انجام می شود، اظهار داشت: این نرخ‌گذاری اشتباه روی شکر و همچنین محصول چغندر باعث می‌شود این فعالیت از لحاظ اقتصادی به صرفه نباشد و نکته دیگر اینکه قیمت تمام شده شکر تنها مختص به خرید چغندر نیست. به عنوان مثال کیسه برای بسته بندی شکر از سال ۹۷ تا ۹۹ بیش از ۳۰۰ درصد افزایش داشته و مابقی هزینه ها مانند حقوق پرسنل، تعمیرات و سایر موارد هم بماند که بالا است.
وی تصریح کرد: این موضوع برای کارخانه‌های تولید شکر مثل ما که تک محصولی و خام فروش هستیم مشکل ساز است. پیشنهاد ما این است که از زمان تولید و برداشت چغندر باید به صورت زنجیره دیده شود که متاسفانه نظمی وجود ندارد. باید نظارتی وجود داشته باشد که اگر ما ۲۵۰ هزار تن قرارداد می‌بندیم باید همه را خریداری کنیم اما وضعیت همه کارخانه‌های قند و شکر مناسب نیست و این به نفع دلالان شده است.
درخواست مجوز خط بسته‌بندی را داریم
مدیرعامل شرکت قند بیستون در بخش پایانی گفت: بزرگترین معضل شکر در کشور ما بحث شکر خانوار است که باید در قالب بسته‌بندی‌های کوچک به دست مصرف کننده برسد اما چون زیرساخت‌های بسته‌بندی در کشور ما وجود ندارد خانوار دچار مشکل می‌شود. بیش از یکسال است ما دنبال اخذ مجوز بسته بندی هستیم و اکنون فقط در کیسه‌های ۵۰ کیلویی شکر می‌فروشیم و می‌خواهیم بسته‌بندی در اوزان مختلف داشته باشیم.
معینی‌صفا افزود: درخواست مجوز ما برای راه اندازی واحد بسته بندی با مخالفت محیط زیست مواجه شده و این سازمان می‌گوید شما جزو صنایع آلاینده هستید در حالیکه راه اندازی این بخش جزو فازهای توسعه نیست و هیچ آلایندگی ایجاد نمی‌کند و اگر هم آلایندگی داشته باشیم مربوط به تولید شکر است که ما روی این موضوع هم بحث داریم.
وی اظهارداشت: اگر به ما مجوز بسته‌بندی بدهند در مرحله اول برای حدود ۱۵ نفر شغل ایجاد می‌شود. اکنون یک فضای سوله مانندی برای راه اندازی این بخش در نظر گرفته ایم و امکانات و تجهیزات زیادی هم نمی‌خواهد و تنها باید یک دستگاه خریداری کنیم و با این کار از خام فروشی جلوگیری می‌کنیم.
وی با بیان اینکه شکر را ما باید هر کیلوگرم ۶ هزار و ۳۰۰ تومان بفروشیم و در نهایت به قیمت هشت هزار و ۷۰۰ تومان به دست مصرف کننده نهایی برسد که این فاصله قیمتی بخشی از حاصل از تولید، بسته‌بندی و بخشی بحث زنجیره توزیع است. که ما با راه اندازی بخش بسته بندی می توانیم هزینه تمام شده را کاهش دهیم و خودمان شکر را بسته بندی و به دست مصرف کننده برسانیم.
وی یکی دیگر از مشکلات این شرکت را افزایش حدود هزار درصدی آب بها دانست و گفت: تا سال گذشته ۲۰۰ میلیون بابت آب بها که از طریق چاه تامین می‌شود پرداخت می گردیم اما امسال حقابه چاه هزار درصد افزایش داشته است. یعنی باید حدود ۱.۵ میلیارد تومان بابت آب پرداخت کنیم که این میزان افزایش غیرمنطقی است.
آماده فعال کردن نماد شرکت در بورس هستیم
وی گفت: اواخر سال ۹۵ قند بیستون دچار مشکلات عملیاتی زیادی شد و حتی تصمیم به تعطیلی کارخانه گرفته شد. اختلاف نظر بین سهامداران اصلی اتفاق افتاد و این مسایل باعث بسته شدن نماد شرکت در بورس شد. بعد از سال ۹۷ که مدیریت جدید شروع به کار کرد شرکت عدم افشای اطلاعات داشت که هیچ‌کدام از اطلاعات مالی شرکت به صورت شفاف در سامانه کدال اطلاع‌رسانی نشده بود. همچنین مجامع سال های ۹۶ و ۹۷ شرکت برگزار نشده بود.
معینی‌صفا افزود: ما مجامع سال های ۹۶ و ۹۷ را ۲۲ تیر ۹۹ برگزار کردیم و همه اطلاعات افشا نشده در سامانه کدال تاکنون افشا شده و تمام الزامات بورسی تا الان انجام شده است مجمع نوبت اول سال ۹۸ هم ۳۱ شهریور ۹۸ برگزار شد اما به حد نصاب نرسید و در آبان هم نوبت دوم سال ۹۸ را برگزار می‌کنیم.
او گفت: اگر مجمع برگزار شود و بازرس و حسابرس انتخاب شود و مجمع ۳۱ شهریور ۹۹ را هم برگزار کنیم دیگر مسایل و مشکلات ما با بورس حل می‌شود و به احتمال بسیار زیاد پیگیر هستیم که نماد شرکت در بورس را باز کنیم اگرچه این اقدام منافعی برای شرکت ندارد اما برای سهامداران خوب است و پس از سالها صبر کردن منافع آنها تامین می‌شود.
سرویس خبری : صنایع تبدیلی و تکمیلی کشاورزی
