سالانه حدود یک سوم محصولات کشاورزی از زنجیره اول تولید تا رسیدن به سفره مردم از دست می رود که از ذخایر آب و خاک و انرژی ارزشمند استفاده کرده است اگر بتوان از بین رفتن این محصولات جلوگیری کرد اقتصاد کشور متحول خواهد شد، کافی است در نظر بگیرید که سالانه 40 میلیون تن محصول کشاورزی به صورت فساد و ضایعات از بین می رود و اگر به کشورهای دیگر صادر شود چه اتفاقی خواهد افتاد.
از بین رفتن محصولات کشاورزی بخشی در فرایند تولید به دلیل انواع بیماری های ویروسی و قارچی و بخشی در فرایند بازار و توزیع به دلیل پایین بودن زمان ماندگاری از بین می رود اما بخش اعظمی از محصولات کشاورزی در انبارها پوسیده و نابود می شوند.
بنابه آمار وزارت جهاد کشاورزی سالانه 125 میلیون تن محصولات کشاورزی تولید می شود که اگر 30 درصد آن از بین برود رقمی بیش از 40 میلیون تن خواهد بود که کل تولید محصولات اساسی از قبیل گندم، خوراک دام و روغن و برنج کشور به این عدد نمی رسد، اگر این میزان را با جلوگیری از نابودی بتوانیم صادر کنیم حجم قابل توجهی ارز به کشور تزریق خواهد کرد و ارزآوری محصولات غیر نفتی را در سبد ارزی تقویت خواهد کرد.
علاوه بر این حجم گسترده ای آب در طول رشد این میزان محصول استفاده شده که هر قطره آن برای کشوری مثل ایران که 230 میلی‌متر و یک سوم میانگین جهانی بارش دارد حکم طلا می ماند که به ازای آن می توان کشت محصولات کشاورزی را گسترده تر کرد.
طبق گزارش سازمان خواروبار جهانی، محدودیت منابع آب و خاک اکنون عمده ترین مانع در تولیدات کشاورزی است که در 40 سال آینده به دلیل این محدودیت، امکان توسعه افقی کشت میسر نخواهد بود.
فائو اعلام کرده که هدررفت روزانه غذا در ایران به ازای هر فرد ۱۳۴ کیلو کالری است که مجموع این هدررفت در سال حدودا به اندازه 60 درصد از درآمدهای نفتی کشور ارزش دارد.
آنچه وضعیت ایران را نامطلوب‌تر می‌کند، هدررفت بالای محصولات کشاورزی است.این میزان محصولات کشاورزی که در ایران از بین می رود می تواند غذای 18 میلیون نفر باشد.
* سالانه 4 میلیون تن محصول کشاورزی و 9 میلیارد متر مکعب آب از دست می رود
مسئولان بخش کشاورزی و آب کشور از آسیب جدی که فساد محصولات کشاورزی به منابع می زند خبر می دهند.
میر سامان پیشوائی رئیس سازمان ملی بهره وری، می‌گوید: «در بخش کشاورزی سالانه حدود ۱۳۰ میلیون تن محصول کشاورزی تولید می‌کنیم که حدود ۳۰ درصد از این ۱۳۰ میلیون تن، در طول زنجیره تامین از زمین تا مصرف‌کننده تلف می‌شود.».
پیشوائی گفت: برای این ۳۰ درصد ما حدود ۹ میلیارد متر مکعب آب در کشوری که تنش آبی جدی است، مصرف می‌کنیم. این فقط موضوع آب است و اینکه چقدر نیروی کار مصرف می‌شود و چقدر سوخت و حمل و نقل و انرژی مصرف می‌شود، بماند.
وی افزود : کل مصرف آب شرب کشور ما سال گذشته، حدود ۱۱ میلیارد متر مکعب است و علت عمده‌اش هم این است که در کالاهایی مثل آب، انرژی و یا مصارف واسطه دیگر، قیمت به قدری پایین است که در تبذیر و اسرافش از سوی مصرف‌کننده، چه در بخش خصوصی و چه دولتی، چندان حساسیتی نیست. یعنی به راحتی آب و انرژی اسراف می‌شود.
*راهکار جلوگیری از ضایعات کشاورزی و غذا
استفاده از بذور مقاوم به بیماری و آفات
راهکار نخست این است که بذور و واریته های مقاوم به بیماری، آفات و خشکی در کشور اصلاح شود، علل عمده فساد و ضایعات کشاورزی به این دلیل است که در مزرعه باکتری و قارچ حمله کرده و محصول را از بین می برد و یا همین آفت با محصول به انبارها می رود و مدت زمان انبارداری را به حداقل رسانده و یا همان اوایل کار از بین می برد، یا اینکه پس از خروج از انبار در مدت کمی فاسد می شود.
کشور هنوز در بذر اصلاح شده صیفی جات 90 درصد وابسته به واردات است و در بسیاری موارد کشاورزان دسترسی به این گونه بذرهای مقاوم را ندارند.
علت اینکه تاکید می شود که این بذرها در کشور اصلاح شود این است که بسیاری از این بذرهای وارداتی در داخل قدرت سازگاری ندارند و کارایی کشور مبدا را نخواهند داشت.
راهکار دوم استفاده از فن آوری هسته ای در بخش کشاورزی
فن آوری هسته ای صدها کاربرد در بخش کشاورزی دارد که شاید مهمترین آن جلوگیری از ضایعات کشاورزی و نیز حفظ منابع آب و خاک است.
طبق گزارش سازمان خواروبار کشاورزی ملل متحد؛ با استفاده از پرتو افکنی محصولات کشاورزی با فن آوری هسته ای می توان قدرت ماندگاری محصولات کشاورزی در انبار را تا چندین ماه اضافه کرد این کار به دلیل از بین بردن ویروس و باکتری و نیز جلوگیری از جوانه زدن آنها در انبارها رخ می دهد.
علاوه بر این با فن آوری هسته ای می توان بذرهای مقاوم به بیماری و خشکی و با عملکرد بالا اصلاح کرد، استفاده از این علم زمان اصلاح نباتات را که در حالت طبیعی تا 13 سال است را به چند سال و کمتر کاهش می دهد.
فن آوری هسته ای در کاهش مصرف آب کشاورزی هم کاربرد دارد به طوری که می توان با ردیابی آب در زمین و داخل گیاه، میزان لازم گیاه را آبیاری کرد و از هدررفتن آب در زمین کشاورزی جلوگیری کرد.
اگرچه فن آوری هسته ای در کشور پیشرفت های زیادی داشته اما هنوز از ظرفیت های زیاد آن بویژه در بخش کشاورزی استفاده کافی نشده است این مسئله در بیانات رهبری هم بارها اشاره شده است. رهبری فرمودند:[مسئولین]بدانند دستاورد کنونی هسته‌ای ما چیز باارزشی است؛ این را بدانند؛ به چشم کم‌ارزش و چیز سبک به آن نگاه نکنند؛ چیز با ارزشی است. صنعت هسته‌ای برای یک کشور، یک ضرورت است. اینکه بعضی از روشنفکرنماها قلم بردارند و قلم بزنند که «آقا ما صنعت هسته‌ای را میخواهیم چه‌کار کنیم» این فریب است؛ این شبیه همان حرفی است که زمان قاجارها وقتی نفت کشف شده بود و انگلیسها آمده بودند می‌خواستند نفت را ببرند، اینجا دولتمرد قاجاری می‌گفت ما این مادّه بدبوی عَفِن را میخواهیم چه‌کار کنیم، بگذارید بردارند ببرند! این شبیه آن است. صنعت هسته‌ای برای یک کشور یک ضرورت است؛ هم برای انرژی، هم برای داروهای هسته‌ای که بسیار مهم است، هم برای تبدیل آب دریا به آب شیرین، و هم برای بسیاری از نیازهای دیگر در زمینه کشاورزی و غیر کشاورزی. صنعت هسته‌ای در دنیا، یک صنعت پیشرفته است، یک صنعت مهم است.
