یازدهمین بسیج ملی اطلاع‌رسانی تغذیه با شعار «تغذیه سالم برای پیشگیری از کرونا» از ۱۵ تا ۳۰ دی ماه با هدف ارتقاء دانش تغذیه‌ای جامعه مورد توجه قرار گرفته است.
این بسیج ملی می‌کوشد، با اطلاع‌رسانی صحیح در خصوص تغذیه سالم در کنار رعایت پروتکل‌های بهداشتی، بهداشت فردی به ویژه استفاده از ماسک، سیستم ایمنی بدن را هم تقویت و مقابله بدن در برابر انواع بیماری‌ها به ویژه در شرایط کنونی با شیوع کرونا افزایش دهد.
زهرا عبداللهی مدیرکل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نیز در این رابطه می‌گوید: رعایت برنامه غذایی سالم در هر شرایط لازمه برخورداری از سلامت است، اما در مواقع بحران همچون شیوع کرونا پیروی از الگوی تغذیه‌ای سالم از عوامل اصلی تقویت سیستم ایمنی بدن و حفظ سلامت خواهد بود.
وی با اشاره به افزایش مصرف فست‌فودها در دوران کرونا می‌افزاید: مواد غذایی چرب، شیرین و پرنمک زمینه‌ساز اضافه وزن، چاقی و بالتبع افزایش احتمال ابتلا به بیماری‌ها اعم از دیابت، فشار خون، کرونا و همچنین فوت ناشی از این بیماری (کووید۱۹) است.
۱۰ عامل از ۱۹ عامل مرگ ومیر در بیماری‌های غیرواگیر مربوط به تغذیه است
عبداللهی همچنین ۱۰ عامل از ۱۹ عامل مرگ ومیر بیماری‌های غیرواگیر در جهان را ناشی از تغذیه عنوان کرده و می‌گوید: بیماری‌های غیرواگیر علت ۶۰ درصد فوتی‌ها در جهان و ۷۶ درصد مرگ‌ها در ایران است.
به گفته وی، آخرین مطالعه سال ۱۴۰۰ در گروه سنی ۱۸ تا ۶۵ سال هم نشان می‌دهد که یک سوم جمعیت فعال کشور دارای کلسترول بالا، ۴۰ درصد مردان و ۳۶ درصد زنان دارای اضافه وزن و چاقی و ۵۱ درصد جمعیت نیز تحرک بدنی کافی ندارند.
عبداللهی تاکید می‌کند: جامعه با افزایش مصرف سبزیجات و میوه‌جات، کاهش مصرف روغن، کاهش اسید چرب اشباع، افزایش تحرک بدنی و کنترل وزن، شاهد کاهش ۲۷ درصدی غیبت در کار، کاهش ۲۶ درصدی هزینه‌های مراقبتی و کاهش ۳۲ درصدی هزینه‌های ناتوانی و معلولیت ناشی از بیماری‌ها خواهد بود.
بنابراین مصرف صحیح مواد غذایی و حذف برخی مواد خوراکی را امروز باید به اندازه رعایت پروتکل‌های بهداشتی مقابله با کرونا در حذف جان و سلامتی حائز اهمیت برشمرد. اما ویژگی‌های یک رژیم غذایی صحیح چیست؟
بنابر نظر رژیم‌درمانگران و متخصصان تغذیه یک برنامه صحیح غذایی باید بتواند همه گروه‌های غذایی اعم از مواد مغذی، پروتئین‌ها، ریزمغذی‌ها، ویتامین و مینرال‌ها را داشته باشد. حذف هر یک از مواد غذایی به گفته این کارشناسان می‌تواند باعث ضعف و کمبود یکی از ویتامین‌ها، پروتئین‌ها و… در بدن شده و مبارزه با بیماری‌ها از جمله کووید۱۹ را تحت تاثیر قرار دهد.
تقویت سلول‌های ایمنی بدن از طریق مصرف ویتامین سی
یکی از مواد خوراکی که با آغاز شیوع کرونا به وفور مورد تاکید درمانگران قرار گرفت، ویتامین سی بود، این ویتامین با فعال‌سازی سلول‌های ایمنی بدن نقشی اساسی در حفظ سلامت ایفا کرده و در این دوران در قالب قرص‌های جوشان ویتامین سی و مرکبات مصرف می‌شد.
کارشناس ارشد تغذیه و رژیم‌درمانگر در این باره گفت: رعایت یک رژیم غذایی صحیح و تقویت سیستم ایمنی بدن در پیشگیری از بیماری و کمک به درمان نقش مهمی ایفا می‌کند. به عنوان مثال، ویتامین سی از جمله ویتامین‌های محلول در آب است که منجر به افزایش میزان آنتی‌بادی در بدن شده و می‌تواند فعال‌سازی لنفوسیت‌ها (گلبول‌های سفید خون به عنوان سلول‌های ایمنی بدن) را به دنبال داشته باشد.
دیبا طباطبایی افزود: این امر باعث تولید پروتکتین توسط سیستم ایمنی بدن شده و بر این اساس، بدن در مواجهه با عوامل بیگانه اعم از باکتری‌ها، ویروس‌ها و قارچ‌ها آمادگی یافته و این عوامل را حذف می‌کند.
این کارشناس تغذیه خاطرنشان کرد: مطالعات نیز نشان می‌دهد، سطح بالای این ویتامین (دوز ۲۰۰ میلی‌گرم) می‌تواند دوره بیماری کووید۱۹ را کوتاه کند. از منابع غذایی این ویتامین می‌توان به مرکبات، توت فرنگی، بروکلی، گوجه فرنگی، انبه، گل کلم، سیب زمینی، کیوی و فلفل سبز اشاره کرد.
طباطبایی ادامه داد: بتاکاروتن‌ها (رنگدانه زرد و نارنجی) نیز به عنوان پیش‌ساز ویتامین آ در بدن به این ویتامین تبدیل شده و سبب افزایش کارکرد سیستم ایمنی می‌شوند. این ویتامین همراه با آنتی‌بادی بدن با عوامل بیگانه مقابله کرده و موجب نابودی عوامل بیماری‌زا می‌شوند. از منابع غذایی بتاکاروتن (رنگدانه زرد و نارنجی) باید به سیب‌زمینی شیرین، هویج، بروکلی، انبه، زردآلو و گرمک اشاره کرد که در بدن به ویتامین آ تبدیل می‌شوند.
یکی دیگر از منابع غذایی که در این دوران مورد تاکید کارشناسان تغذیه برای مقابله با کووید۱۹ قرار گرفت، ویتامین دی بود که گاه در قالب مکمل‌های غذایی نظیر قرص‌های ویتامین دی نیز توسط هموطنان مصرف می‌شد.
طباطبایی در خصوص ضرورت مصرف این ویتامین بیان کرد: ویتامین دی به عنوان یکی از ویتامین‌های محلول در چربی سبب تولید پروتئینی در بدن می‌شود که عوامل عفونی نظیر باکتری‌ها و ویروس‌ها را تضعیف کرده و از بین می‌برد.
این کارشناس تغذیه فعال‌سازی گلبول‌های سفید (سلول‌های ایمنی بدن) را نیز از وظایف این ویتامین در بدن عنوان کرد و گفت: ویتامین دی از گسترش باکتری‌ها و ویروس‌ها در بدن جلوگیری می‌کند، اما جهت دریافت مکمل ویتامین دی باید آزمایش خون داده شده و در صورت تایید پزشک و نیاز به مصرف مکمل، دوز ویتامین توسط متخصصان تجویز شود.
به گفته طباطبایی، ماهی‌های چرب شامل سالمون و ساردین، تخم مرغ، شیرهای غنی‌شده با ویتامین دی، محصولات لبنی غنی‌شده، قارچ و پنیر توفو (پنیر تهیه شده از شیر سویا) از مهمترین منابغ غذایی این ویتامین محسوب می‌شود.
این رژیم درمانگر ادامه داد: براساس برخی مطالعات، روی نیز باعث رشد سلول‌های ایمنی شده و سیستم ایمنی بدن را تقویت می‌کند. همچنین شماری از آزمایشات نشان می‌دهد مصرف روی می‌تواند کوتاه شدن دوره بیماری را به دنبال داشته باشد. حبوبات، خوراک عدسی، توفو، غلات فرآوری شده، مغزدانه‌ها، گوشت ماکیان و ماست از منابع غذایی مهم جهت تامین روی به شمار می‌روند.
طباطبایی خاطرنشان کرد: پروتئین‌ها نیز به عنوان مهمترین درشت مغذی‌ها، پایه اصلی واحدهای سازنده سیستم ایمنی بدن و آنتی بادی‌ها، نقشی حیاتی در عملکرد سیستم ایمنی خواهند داشت. این پروتئین‌ها شامل منابع حیوانی و گیاهی بوده که به وفور در ماهی، ماکیان، شیر، ماست، تخم مرغ، پنیر، مغزدانه‌ها و حبوبات یافت می‌شوند.
این کارشناس ارشد تغذیه در ادامه با اشاره به اهمیت مصرف پره‌بیوتیک‌ها به منظور رشد باکتری‌های مفید روده بزرگ گفت: پره‌بیوتیک‌ها نیز باعث رشد باکتری های مفید روده بزرگ و تقویت سیستم ایمنی بدن می‌شوند. در واقع پروبیوتیک‌ها از جمله باکتری‌های مفید بدن بوده که رشد باکتری‌های مضر در دستگاه گوارش را محدود می‌کنند و می‌توانند باعث کمک به سلامت میکروبیوم‌ها و در نهایت افزایش کارایی سیستم ایمنی بدن شوند.
وی افزود: از منابع غذایی پروبیوتیک‌ها می‌توان به محصولات لبنی تخمیری مانند ماست و کفیر اشاره کرد. غلات کامل، موز، پیاز، سیر، آرتیشو و لوبیا هم از جمله منابع غذایی پره‌بیوتیک‌ها محسوب می‌شوند.
ضرورت مصرف مایعات برای جلوگیری از کم‌آبی بدن در دوران کرونا
طباطبایی همچنین یادآور شد: در این دوران مصرف مایعات نیز ضروری و میوه‌جات، سبزیجات و سوپ‌های رژیمی می‌توانند نقش مهمی در جلوگیری از کم آبی بدن ایفا کنند؛ که در دوران بیماری هم توسط متخصصان توصیه می‌شوند.
بدون شک بهره‌گیری از یک الگوی غذایی سالم همراه با رعایت اصول و ضوابط پیشگیرانه در کنار توجه به مولفه‌های ارتقای سلامت اعم از خواب کافی، فعالیت‌های بدنی و ورزش و مدیریت و کنترل استرس می‌تواند ما را به سلامت از دوران همه‌گیری بیماری گذر دهد.
