برداشت محصول شالیزارهای گیلان عموماً از اوایل مرداد تا اواخر شهریور انجام می شود که البته در سال های مختلف متفاوت است، برنجکاران استان همواره دغدغه برداشت سریع برنج در این فاصله زمانی برای جلوگیری ار باران خورگی و آسیب به دانه های برنج را دارند.
محصول برنج در گیلان پیشتر به روش مختلط دستی درو و با استفاده از دستگاه “کمباین” برداشت می‌شد. اما طی سال های اخیر با ورود تجهیزات مکانیزه کار دست از گردانه فعالیت کشاورزی خارج و کشاورزان از روش مکانیزه به دلیل مقرون به صرفه بودن و کاهش هزینه‌های برداشت محصول برنج استقبال کرده‌اند که البته از جمله سیاست های توسعه صنعت کشاورزی نیز محسوب می شود.
گیلان دارای ٢٣٨ هزار هکتار اراضی برنجکاری است که سال گذشته ۱۸۰ هزار هکتار از آن به روش مکانیزه برداشت شد، امسال نیز برداشت این میزان به روش مکانیزه و حتی بیشتر با کمباین پیش‌بینی شده است.
امسال برای برداشت برنج در خوشه های سرپا به ازای هر ۱۸ گونی شلتوک استحصالی یک گونی، محصول نیمه ورس یا نیمه خوابیده” به ازای هر ۱۶ گونی شلتوک یک کیسه و برای محصول کاملا خوابیده به ازای هر ۱۴ گونی یک گونی به عنوان دستمزد کمباین داران تعیین شده است.
بی توجهی برخی از کمباین داران در رعایت این تعرفه و درخواست شلتوک بیشتر در برداشت برنج همزمان با ترافیک برداشت که تقاضا برایاستفاده از شیوه های مکانیزه را افزایش می دهد، موجب گلایه برخی از شالیکاران گیلان شده است. مسئله ای که به سوء استفاده دروگرها از فرصت ناچاری کشاورزان تبدیل شده و به نوعی تبدیل به ماهی گیری از آب گلالود شده است.
تعدادی از برنجکاران استان در شهرستان های مختلف از جمله رشت، آستانه اشرفیه و انزلی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهارداشتند: تعرفه ها از سوی دهیاری ها و شوراها به برنجکاران و کمباین داران در هر روستا اعلام شده اما خبری از رعایت نرخ ها نیست.
رحیمی یکی از برنجکاران گیلان و اهل روستای کینچاه آستانه اشرفیه با اشاره به هزینه های بالای کشت و برداشت برنج به خبرنگار ایرنا گفت: اگر چه روش مکانیزه مقرون به صرفه تر از روش دستی است اما متاسفانه برخی از کمباین داران تعرفه ها را قبول نداشته و اضافه تر از میزان تعیین شده دریافت می کنند.
وی با بیان اینکه برخی از دروگرها به ازای دروی ۱۰ کیسه شلتوک یک کیسه برداشت می کند، افزود: تعرفه کمباین داران برای برداشت محصول برنج از سوی بخشداری ها به شوراها و دهیاری محل اعلام شده اما متاسفانه طبق تعرفه عمل نمی شود و به این ترتیب هزینه های برداشت افزایش می یابد.
شالیکار دیگری بیان داشت: امسال برای کاهش هزینه های برنجکاری تصمیم گرفتم از روش مکانیزه برای برداشت محصول استفاده کنم اما به دلیل عدم رعایت تعیین نرخ مصوب کمباین داران، به روش دستی برداشت را انجام دادم.
وی با اشاره به هزینه بالای یک کارگر برای برداشت برنج اظهار داشت: من به همراه همسرم در مدت چند روز محصول را برداشت کردیم تا هزینه کارگر که بعضاً به روزی ۴۰۰ هزار تومان هم می رسید بر ما تحمیل نشود.
یکی دیگر از برنجکاران در شهرستان انزلی نرخ گزاری سلیقه ای دروگرها را ناشی از تقاضای بالای کشاورزان برای دروی هرچه سریع تر دانست و گفت: این وضعیت منجر به این شده تا کشاورز هر نرخی که کمباین‌دار تقاضا کنند را قبول کند.
به گفته او برای جلوگیری از باران خوردگی و آسیب به دانه های برنج مجبور به برداشت سریع برنج هستیم که عجله در برداشت موجب سوء استفاده کمباین داران می شود.
رمضانی کشاورز و دهیار یکی از روستاهای گیلان نیز به خبرنگار ایرنا گفت: کمباین داران نرخ های تعیین شده برای برداشت برنج را رعایت نمی کنند و تذکرات ما نیز تاکنون تاثیرگذار نبوده و فایده ای ندارد.
وی با بیان اینکه کمباین داران محلی بیشترین بی توجهی را در رعایت تعرفه های تعیین شده دارند، افزود: آنان همچنین مانع فعالیت کمباین دارانی که از استان های دیگر برای برداشت محصول برنج به گیلان آمده و تعرفه ها را رعایت می کنند، می شوند تا مانع رقابتی شدن نرخ ها شوند.
توپ رعایت تعرفه‌ها در زمین کشاورزان
رئیس اداره فناوری های مکانیزه جهاد کشاورزی استان گیلان با بیان اینکه نرخ مصوب کمیابن داران برای برداشت محصول کاملا کارشناسی است، گفت: کمباین داران موظف به رعایت تعرفه ها هستند.
حیدر کامیاب روز دوشنبه اظهار داشت: البته در مواردی کشاورز برای برداشت به موقع محصول و جلوگیری از ضرر، نسبت به درخواست کمباین داران فراتر از نرخ تعیین شده، توافق می کنند که ما در این مورد دخالت نمی کنیم.
وی با بیان اینکه معمولا در اوج برداشت محصول برنج به دلیل تقاضای بیشتر این اتفاقات رقم می خورد، اضافه کرد: بهترین کار این است که کشاورز با کمیابن داران تعارف نداشته باشد و از ابتدا در مورد تعرفه تعیین شده به توافق برسند تا در حین و یا پایان برداشت دچار مشکل نشوند.
رئیس اداره فناوری های مکانیزه جهاد کشاورزی استان گیلان خاطر نشان کرد: اگر صاحبان کمباین ها در برداشت محصول بدون توافق با کشاورز به زور بیشتر از تعرفه تعیین شده دریافت کردند، کشاورز شاکی می تواند به اداره تعزیرات شهرستان خود مراجعه و شکایت را اعلام کند تا پیگیری های لازم انجام شود.
وی با اشاره به استقبال برنجکاران از کاشت و برداشت مکانیزه اراضی شالیزاری در گیلان اضافه کرد: نزدیک به چهار هزار و ۵۰۰ دستگاه کمباین در گیلان فعال است ضمن اینکه کمباین دارانی از استان های دیگر برای برداشت محصول به این استان ورود می کنند.
خواست اینکه کشاورز در فشار برداشت به تقاضا و قیمت های سلیقه ای دروگرها تن ندهد شاید انداختن توپ در زمین کشاورز باشد. کشاورزی که همانطور کهدر بالا دیدید چاره ای جز تن دادن به نرخ های متنوع دروگرها ندارد.
کشت و برداشت مکانیزه برنج به دلیل کاهش هزینه تولید، نه تنها برای کشاورز مقرون به صرفه است بلکه منجر به افزایش و تسریع در تولید می شود، راحتی انجام کار، سرعت عملیات برداشت، کاهش هزینه تولید و جلوگیری از ضایعات ناشی از طولانی بودن زمان برداشت در شرایط سنتی از فواید بهره گیری از شیوه مکانیزه در برداشت برنج است.
سالانه زراعت برنج در ۲۳۸ هزار هکتار از اراضی شالیزاری گیلان انجام می شود که ارزش اقتصادی تولید این محصول در استان طی سال گذشته بیش از ۱۵۰ هزار میلیارد ریال بوده است.
گیلان دارای ۳۱۴هزار هکتار اراضی کشاورزی است و ۳۱۷ هزار نفر از مردم استان در بخش کشاورزی مشغول به فعالیت هستند. برنج، چای، زیتون ،پیله ابریشم، بادام زمینی، زیتون ، فندق و مرکبات عمده ترین محصولات کشاورزی گیلان هستند . گیلان همچنین یکی از تولید کنندگان مهم طیور در کشور است.
گیلان بزرگترین تولیدکننده ارقام بومی و با کیفیت برنج در کشور به شمار می آید که با ۲۳۸ هزار هکتار اراضی شالیزاری، رتبه اول کشور را از لحاظ سطح زیرکشت و همچنین رتبه دوم تولید برنج را به خود اختصاص داده است.
ارقام هاشمی، علی کاظمی، صدری، حسنی و دیلمانی جزو رقم های کیفی و ارقام گوهر و سپیدرود جزو رقم‌های پرمحصول است که در شالیزارهای گیلان کشت می‌شود، بیشترین رقم های کشت شده برنج در این استان، رقم‌های کیفی هاشمی و علی کاظمی است که افزون بر ۸۵ درصد محصول برنج گیلان را شامل می‌شود.
شهرستان های رشت و صومعه‌سرا بیشترین سهم را از مساحت اراضی شالیکاری گیلان در اختیار دارند.
