دامداری به عنوان یکی از قدیمی ترین مشاغل علاوه بر ایجاد اشتغال پایدار در مناطق روستایی در تولید گوشت، پشم مناسب برای صنایع نساجی، چرم با کیفیت، تولید محصولات لبنی مانند شیر، ماست، کره و کود حیوانی برای کشاورزی نقش اساسی دارد.
این روزها حرفه دامداری شهرستان گناباد حال خوشی ندارد و با مشکلات بسیار دست به گریبان است تنگناهایی که به گفته دامداران امان آنان را بریده و به مانع بزرگی برای استمرار فعالیت در این بخش تبدیل شده است.
کمبود و گرانی نهاده های دامی از جمله مشکلات مهم دامداران گنابادی است که به دنبال استمرار خشکسالی و کاهش بارندگی و کمبود شدید علوفه در مراتع بر شدت آن افزوده شده است به طوری که دامداران در تأمین علوفه مورد نیاز دامهای سبک و سنگین خود با تنگناهای بسیار مواجه هستند و بسیاری از دامهای خود و حتی دامهای مولد را به دلیل افزایش هزینه های دامپروری روانه کشتارگاه می کنند.
معضل خشکسالی و کمبود شدید بارندگی علاوه بر کاهش ۵۰ درصدی محصولات زراعی آبی و کاهش ۹۰ درصدی محصولات دیم ، کاهش ۳۰ درصدی تولید شیر و گوشت و کاهش ۹۰ درصدی تولید علوفه در مراتع شهرستان گناباد را به همراه داشته است.
استمرار معضل خشکسالی از یک سو و افزایش ۶۰ تا ۷۰ درصدی قیمت خوراک دام و مواد اولیه کنسانتره طی یک سال گذشته موجب شده است صنعت دامداری که نقش مهمی در اقتصاد و معیشت خانوارهای روستایی دارد با تنگناهای بسیار دست به گریبان باشد.
شهرستان گناباد با برخورداری از ۳۰۰ هزار واحد دامی، ۲۰ هزار راس دام سنگین و ۱۱۰ هزار راس دام سبک، ۴۰۰ واحد گاوداری، ۱۶۰ واحد پرورش مرغ گوشتی و تخم‌گذار، ۱۲ واحد تولیدی مواد لبنی و خوراک دام و طیور و بسته بندی گوشت مرغ و ۶ کشتارگاه طیور و دام سنگین از ظرفیتهای بسیار خوبی در صنعت دام و طیور برخوردار است.
صنعت پرورش گاو شیری گناباد با ۲۰ هزار و ۲۰ راس دام اصلی و دو رگ و تولید سالانه بالغ بر ۶۸ هزار و ۶۰۰ تن و روزانه به طور متوسط ۱۸۸ تن شیر خام رتبه سوم استان خراسان رضوی را به خود اختصاص داده و تولید طیور گوشتی صنعتی هم در این شهرستان از رشد قابل توجهی برخوردار است.
گناباد با تولید سالانه ۲ هزار و ۲۰۶ تن تخم مرغ رتبه نخست، ۶۳ هزار و ۵۰۰ تن شیر رتبه دوم، ۲ هزار و ۱۵۹ تن گوشت قرمز رتبه سوم و ۱۳ هزار و ۲۱۶ تن گوشت مرغ، رتبه چهاردهم را بین شهرستانهای استان خراسان رضوی دارد.
دامداران گنابادی با کوله باری از مسائل و مشکلات برای ادامه فعالیت چشم انتظار یاری مسئولان هستند تا حمایت آنان مرهمی بر زخمهای این بخش باشد.
محسن میرانی یکی از دامداران گنابادی گفت: کمبود شدید علوفه و گرانی نهاده های دامی از تنگناهای مهم دامداران این شهرستان از جمله دامداران سنتی است. این امر توان ادامه فعالیت را از آنان سلب کرده و به دغدغه بسیار مهم تبدیل شده است.
او افزود: به ازای هر رأس دام سبک ماهانه سه تا چهار کیلوگرم نهاده با قیمت یارانه ای توزیع می شود در حالی که این میزان تنها برای چهار تا پنج روز دامها کفایت می کند و دامداران مجبورند برای ۲۵ روز دیگر نهاده مورد نیاز را با قیمتهای بیشتر و از بازار آزاد خریداری کنند.
یکی از دامداران گنابادی ادامه داد: دامداران به دلیل مشکلات اقتصادی قادر به پرداخت هزینه های نهاده های خریداری شده از بازار آزاد نیستند و فروشندگان این اقلام مطالبات بسیار از دامداران گنابادی دارند.
میرانی بیان کرد: در شرایطی که دامداران سنتی گناباد به شدت در مضیغه اقتصادی قرار دارند، افزایش قیمت نهاده های دامی بار مضاعفی بر مشکلات آنان است و برخی متصدیان دامداریهای سنگین و گاوداریها بیشتر از میزان مصرف خود و با گزارشهای صوری از تعداد دامهای موجود یا بیشتر از آنها علوفه یارانه‌ای دریافت می کنند و بقیه آن را با قیمتهای بالاتر در بازار آزاد یا به دامداران سنتی می‌فروشند.
او تصریح کرد: بخش اعظم دامداریهای شهرستان گناباد را دامداریهای سنتی تشکیل می دهند و در توزیع نهاده های دامی به صورت یارانه ای نباید تفاوتی بین دامداران صنعتی و سنتی وجود داشته باشد و مسئولان باید با نگاه عدالت محور به هر دو این بخش توجه کنند و آنان را مورد حمایت قرار دهند.
دامدار گنابادی با بیان اینکه ریشه اصلی کمبود نهاده های دامی در گناباد، خشکسالی نیست، تأکید کرد: این شهرستان به دلیل بافت بیابانی مراتع بسیار فقیر از نظر علوفه و برای چرای دام دارد و در زمان ترسالی و حتی با بارندگی بسیار مطلوب این علوفه تنها برای سه ماه دامها کفایت می کند و دامدار باز هم با معضل کمبود نهاده ها دست به گریبان است و باید برای بقیه طول سال نهاده ها را با قیمتهای گزاف از بازار آزاد خریداری کند.
میرانی اظهار کرد: توزیع نهاده ها با قیمتهای یارانه ای در بلند مدت موثر نیست و موجب بروز مشکلات مانند فروش نهاده های یارانه ای با قیمتهای بالاتر در بازار آزاد می شود و نهاده باید براساس نیاز و تقاضا بین دامداران توزیع شود.
او افزود: در توزیع نهاده ها که بر اساس هویت گذاری و پلاک کوبی دام صورت می گیرد، تعداد دامها برای استفاده از نهاده ها در دامداریها مشخص است و مسوولان ذیربط باید برای دامداران مشخص کنند که به ازای تعداد دام سبک و سنگین موجود خود باید چه میزان شیر و گوشت تولید و روانه بازار مصرف کنند و نهاده ها هم بر اساس آن بین دامداران توزیع شود.
محسن قلی زاده یکی دیگر از دامداران گناباد هم گفت: مشکلاتی نظیر کمبود شدید و گرانی نهاده های دامی موجب شده است دامداری برای فعالان این بخش دارای صرفه اقتصادی نباشد و به تدریج فعالان این بخش دامهای خود و حتی دامهای مولد را روانه کشتارگاه کنند.
او افزود: در این میان نابسامانی در توزیع نهاده های دامی یارانه ای بر حجم مشکلات افزوده است و برخی از فعالان این بخش از جمله دامداران صنعتی بیشتر از نیاز خود نهاده یارانه ای دریافت می کنند و فروش نهاده مازاد در بازار آزاد موجب افزایش بیش از پیش قیمتها شده است.
این دامدار گنابادی ادامه داد: از ۱۰ سال گذشته به امید صرفه اقتصادی وارد عرصه دامپروری شدم و ۲۰ میلیارد ریال از سرمایه خود را در این بخش سرمایه گذاری کردم ولی ججم مسائل و مشکلات توان ادامه کار را از من سلب کرده است.
قلی زاده بیان کرد: طی سالهای گذشته حمایت کافی از فعالان عرصه دامداری گناباد نشده است و فقط ماهیانه چهار تا پنج کیلوگرم نهاده به صورت یارانه ای به ازای هر دام پرداخت می شود که تنها جوابگوی چهار تا پنج روز دامها است.
او تصریح کرد: طی ۱۰ سال گذشته بدون توجه به نیاز بلند مدت گناباد با پرداخت تسهیلات تعداد بسیاری از افراد تشویق به سرمایه گذاری در صنعت دامداری شدند ولی هم اکنون این دامداران با انبوه مسائل و مشکلات دست به گریبان هستند و روز به روز بر دامنه تنگناهای آنان افزوده می شود.
این دامدار گنابادی تأکید کرد: توزیع نهاده های یارانه ای بر اساس طرح هویت بخشی و پلاک کوبی دامها اقدام مناسبی است ولی زیرساخت آن فراهم نیست و باید برای دامهای هر دامداری پلاک مشخص در نظر گرفته شود تا امکان سوء استفاده برخی اشخاص فراهم نشود.
قلی زاده اظهار کرد: مجموع مسائل و مشکلات موجب شده است نظم تولید در عرصه دامداری گناباد به هم بخورد و بازدهی اقتصادی برای فعالان این بخش کاهش یابد.
علی مجیدی یکی دیگر از دامداران گناباد گفت: یکی از دلایل مهم در تشدید مشکلات دامداران، تخصص نداشتن برخی دست اندرکاران و متولیان و تصمیم گیران در عرصه نظارت و توزیع این بخش و وجود رانت و سوء استفاده و تخلف در عرصه توزیع نهاده های دامی یارانه ای است و مجموع این مسائل موجب می شود این نهاده ها به دست فعالان واقعی این بخش نرسد.
او ضمن تاکید بر لزوم افزایش نهاده های یارانه ای اختصاصی به دامداران افزود: با توجه به توزیع نهاده های دامی بر اساس طرح پلاک کوبی و هویت بخشی دامها، تعداد دامهای هر دامدار برای استفاده از این نهاده مشخص است و باید براساس نیازسنجی اولیه و متناسب با نیاز به دامداران داده شود و دامدار هم متناسب با آن گوشت و شیر تولیدی را روانه بازار کند.
این دامدار گنابادی ادامه داد: صرفه اقتصادی دامداری برای فعالان این بخش به شدت کاهش یافته و دامدارانی که حتی دارای ۴۰۰ تا ۵۰۰ رأس دام سبک و سنگین هستند، در تأمین هزینه های خود و مخارج زندگی با مشکلات بسیار دست به گریبان هستند و به ناچار هر از چند گاهی دامهای خود و حتی دامهای مولد را روانه کشتارگاه می کنند یا به فروش می رسانند.
مجیدی از مسوولان ذیربط خواست در زمان تصمیم گیری برای توزیع نهاده ها و بررسی مسائل و مشکلات دامداران از نمایندگان این افراد هم در جلسات خود دعوت کنند تا تصمیم‌های کارشناسی و متناسب با مسائل و مشکلات واقعی فعالان این بخش گرفته شود.
محمد اصغری نوغابی دبیر اجرایی نظام صنفی کشاورزی گناباد هم گفت: دامداران این شهرستان و به خصوص دامداران سنتی که بیشترین نقش را در تامین لبنیات و گوشت دارند، با مشکلات بسیار مواجه هستند.
او با بیان اینکه توجه بیشتر به دامداران صنعتی در فرآیند توزیع نهاده های یارانه ای موجب نارضایتی دامداران سنتی شده است افزود: سهمیه نهاده یارانه ای برای هر راس دام صنعتی بیش از سه برابر دام سنتی است که این نگرش باید تغییر یابد.
دبیر اجرایی نظام صنفی کشاورزی گناباد ادامه داد: با توجه به اینکه عمده اشتغال بخش کشاورزی در حیطه دامداری است و ۶۰ درصد از دامداران در بخش دام سنگین سنتی در مناطق روستایی فعالیت می کنند، ادامه این تبعیض‌ها و بی عدالتی‌ها نسبت به واحدهای سنتی، موجب تعطیلی دامداریهای سنتی می شود و مالکان آنها به مجموع بیکاران جامعه افزوده می شوند.
نعمت غفوری مدیر جهاد کشاوری گناباد گفت: معضل خشکسالی و کاهش بیش از ۹۰ درصدی علوفه در مراتع موجب تشدید معضلات دامداران این شهرستان شده و کمبود شدید نهاده های دامی بر مجموع این مشکلات افزوده است.
او با بیان اینکه میزان نهاده موجود در این شهرستان جوابگوی یک سوم دامهای سبک و سنگین موجود است افزود: دامداران گنابادی این روزها حال خوشی ندارند و با ضرر و زیان بسیار ادامه فعالیت می دهند و تعداد بسیاری از دامداران به دلیل مشکلات اقتصادی برای تامین مخارج سنگین خود به ناچار مجبور به فروش دامهای خود هستند.
مدیر جهاد کشاوری گناباد با بیان اینکه با توجه به وضعیت فعلی و کمبود شدید نهاده های دامی ۶۰ درصد دامهای موجود این شهرستان و به خصوص دامهای سبک مازاد هستند ادامه داد: مسائل و مشکلات فعالان این بخش در جلسات مختلف در سطوح شهرستانی و استانی پیگیری و به مسوولان مربوطه منعکس می شود.
غفوری بیان کرد: به دلیل خشکسالی‌های سالهای گذشته و خسارت‌های بسیار در بخش کشاورزی و نبود زیرساخت لازم در سایر مشاغل تعداد بسیاری از کشاورزان و افراد طی سالهای گذشته به سوی دامپروری سوق یافتند که این امر موجب توسعه بدون حد و مرز دامداری در گناباد شده است.
او تصریح کرد: این امر در شهرستان گناباد که ۷۰ درصد نهاده های دامی مورد نیاز آن از خارج شهرستان وارد می شود موجب تشدید مشکلات دامداران شده است.
مدیر جهاد کشاورزی گناباد با اشاره به اعتراض دامداران مبنی بر اینکه برخی دامداری های صنعتی با فرم‌های صوری نهاده یارانه ای دریافت می کنند و در بازار آزاد به فروش می رسانند، تأکید کرد: با استفاده از ظرفیتهای ناحیه مقاومت بسیج راستی آزمایی واحدهای دامداری این شهرستان در دست اجراست و دامداریهای صنعتی که پروانه دامداری را اخذ کرده ولی دام ندارند، شناسایی و به مرجع قضایی و تعزیرات حکومتی معرفی می شوند.
غفوری اظهار کرد: طی ۱۰ روز گذشته از ۵۴ واحد گاوداری صنعتی و سنتی گناباد بازدید و دام موجود آنها با پروانه آنها تطبیق داده شده و از مجموع ۲ هزار و ۲۲۷ راس دام صنعتی بازدید شد که برای ۲۲۶ راس دام سهمیه نهاده یارانه ای دریافت شده بود اما دام آنها در گاوداری ها وجود نداشت.
او افزود: این امر نشان دهنده ۱۰ درصد انحراف در توزیع نهاده های کشاورزی در این شهرستان است و این سهمیه اضافی دریافتی از سهمیه دامداران متخلف کسر و متخلفان به تعزیرات حکومتی معرفی می شوند.
حامد قربانی فرماندار گناباد هم با اشاره به افزایش مشکلات دامداران این شهرستان به خاطر معضل خشکسالی و کمبود نهاده های دامی از اجرای طرحهای حمایتی برای رفع مشکلات فعالان این بخش خبر داد.
او افزود: در کنار تلاش برای تامین نهاده های دامی مورد نیاز دامداران و کاهش مشکلات این بخش روزانه ۱۵۰ تا ۲۰۰ راس دام سبک دامداران گنابادی ذبح و لاشه آن به فروشگاههای زنجیره ای در تهران ارسال می شود.
۳۴ هزار بهره بردار بخش کشاورزی گناباد با ۲۰ هزار هکتار کشتزار آبی، یک هزار و ۷۰۰ هکتار دیمزار و ۵۰۰ هزار راس دام سالانه ۸۷ هزار تن محصولات زراعی، باغی و دامی تولید و روانه بازار مصرف می کنند.
مرکز شهرستان ۹۳ هزار نفری گناباد در ۲۸۷ کیلومتری جنوب مشهد واقع است.
سرویس های خبری:دام طیور و ابزیان
